Ewa Malcher
Na fotografii z 2000 roku… Z papierosem? Wzruszenie ramion. – Dlaczego nie? Jestem żołnierz.
Jak trafiła do wojska? Została wywieziona na Sybir. Po uwolnieniu zgłosiła się do tworzonej w ZSRR polskiej armii. – Byłam w najmniejszym oddziale wojskowym, w grupie pielęgniarek szpitala polowego.
– Powiedz, mamo, jak poszłaś z Sybiru do Andersa – sugeruje syn Krzysztof, który uczestniczy w rozmowie.
– To Anders do mnie przyszedł, a nie ja do niego – śmieje się weteranka. – On przyszedł dopiero wtedy, jak ja już dawno tam byłam w wojsku.
Z 2. Korpusem Polskim, należącym do 8. armii brytyjskiej, wyszła z Syberii przez Persję, Irak, Palestynę i Egipt. Tam spotkała się z wojskiem Andersa i tam właśnie odbywały się przygotowania do działań we Włoszech.
Kiedy znalazła się pod Monte Cassino, strategiczne wzgórze było już celem dwóch ataków wojsk alianckich. Usiłowali je zdobyć Anglicy, Amerykanie, Nowozelandczycy, Marokańczycy, Hindusi, Francuzi – bez powodzenia. Nie udało im się dostać na szczyt.
W polskim wojsku, które dostało rozkaz zaatakowania wzgórza, główną pielęgniarką prowadzącą szpital polowy tuż za pierwszą linią frontu była siostra Władysława, wtedy jeszcze Wróblewska.
Szpital był prowizoryczną konstrukcją, czymś w rodzaju dużego namiotu, który musiał tylko osłaniać rannych. Można go było dość szybko przenosić za przesuwającym się frontem. Ponieważ jednak po przesunięciu frontu na szczyt Monte Cassino nie było daleko, szpital po ustawieniu go przez Polaków został tam do końca.
Pracujący w nim zespół sześciu pielęgniarek udzielał rannym pierwszej pomocy i podejmował trudne decyzje – tych, którzy mieli szanse na przeżycie, transportowano do szpitala na dole, gdzie zajmowali się nimi chirurdzy i inni lekarze. Wkrótce po rozpoczęciu bitwy w obu szpitalach zaczęło brakować miejsca; potrzebujących pomocy i umierających były setki.
– Staram się do tych wspomnień nie wracać, ale one czasem przychodzą – mówi ze smutkiem Władysława.
Za działalność w czasie wojny otrzymała szereg wysokich odznaczeń, m.in. Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami, Złoty Krzyż Zasługi od rządu na uchodźstwie, brytyjski War Medal 1939–1945 i włoski Italy Star.
Po wojnie znalazła się w Anglii, gdzie w 1947 roku wzięła ślub z poetą Zbigniewem Chałko, uczestnikiem kampanii wrześniowej, powstańcem warszawskim i żołnierzem Korpusu Polskiego we Włoszech. W 1951 roku na pokładzie „Queen Mary” przybyła z mężem i synem do Nowego Jorku, a kilka miesięcy później rodzina przyjechała do Chicago i tu osiadła.
Krystyna Cygielska
[email protected]
