– Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej zostało założone w 1920 roku przez wracających z Polski do Stanów Zjednoczonych żołnierzy z ochotniczych oddziałów wojska polskiego, którzy pod dowództwem gen. Józefa Hallera najpierw walczyli z Niemcami we Francji, a później przyszli na odsiecz Polsce w wojnie z bolszewikami – powiedział proboszcz parafii św. Kamila, o. Wacław Lech, podczas nabożeństwa, które w 85. rocznicę założenia Placówki 40 SWAP zostało w minioną niedzielę odprawione w intencji poległych, zmarłych i żyjących członków Placówki.
– Polska wywalczyła niepodległość, ale była biedna i wyczerpana. Żołnierzom „Błękitnej Armii” kazano wracać, skąd przybyli. Było wielu inwalidów, chorych i mentalnie załamanych faktem, że nie było dla nich warunków do osiedlenia się w wolnej Polsce. Po powrocie z wojennej tułaczki do Ameryki potrzebowali pomocy i opieki. Weterani tworzą SWAP, który jako główny cel działania przyjmuje pomoc tym żołnierzom. W 1928 roku powstają oddziały Korpusu Pomocniczego Pań, którego członkinie prowadzą działalność pomocową.
Organizują zbiórki. Otwierają schronisko. Zajmują się gotowaniem i wydawaniem obiadów. Powstaje Dom Weterana. Pomoc ta trwa do drugiej wojny światowej, a po jej zakończeniu nowa fala wojennych emigrantów zasila szeregi SWAP. Sytuacja zaczyna się powtarzać.
Organizacja do tej pory prowadzi działaność charytatywną i pomocową na rzecz swoich członków. W ostatnim czasie jest fundatorem Pomnika Czynu Zbrojnego Polonii Amerykańskiej, który w 1998 roku został odsłonięty na Placu Grunwaldzkim w Warszawie, a który miał być wybudowany w 1939 roku. Swoją cegiełkę w tym dziele mają obecni członkowie Placówki 40 SWAP i chwała im za to – podkreślił w kazaniu honorowy kapelan Placówki o. Wacław Lech.
Trzynastego kwietnia Msza św. z udziałem członków weterańskiej organizacji oraz kolegów z innych Placówek i przedstawicieli Okręgu I SWAP, a także wiernych zapoczątkowała uroczystości jubileuszowe w klasztorze ojców karmelitów bosych w Munster, Indiana. Wśród wiernych byli obecni między innymi: konsul generalny RP w „Wietrznym Mieście” Zygmunt Matynia z małżonką Bożeną, komendant Okręgu I Albert Letza, prezeska Korpusu Pomocniczego Pań Okręgu I Anna Bucoń oraz prezes Wydziału Stanowego Kongresu Polonii Amerykańskiej w Indiana Steve Tokarski. Nabożeństwo uświetnił Chór im. Fryderyka Chopina pod dyrekcją Eugeniusza Ballarina. Wartę honorową trzymali członkowie pocztu sztandarowego Placówki. Nabożeństwo zakończyło wspólne wykonanie pieśni „Boże coś Polskę”.
Po nabożeństwie odbyło się przyjęcie zorganizowane, podobnie jak i całość uroczystości, przez Korpus Pomocniczy Pań pod przewodnictwem przewodniczącej KPP przy Placówce 40 Ireny Sibilskiej, prywatnie żony komendanta Placówki Sylwestra Sybilskiego. Witając zgromadzonych uczestników bankietu gospodyni obchodów przybliżyła historię samej Placówki oraz przedstawiła żyjących jej członków.
Przewodnicząca KPP Irena Sybilska przypomniała, że pierwszy z pomocą weteranom w 1926 roku przyszedł Jan Ignacy Paderewski, który wyasygnował na ten cel 10 tysięcy dolarów. Został z niego stworzony Fundusz Inwalidzki, który do dzisiaj nosi Jego imię. Placówka 40 w Hammond na terenie stanu Indiana została założona w 1923 roku. W 1943 roku weterani zakupili dla potrzeb Placówki dwupiętrowy budynek przy 241 Gostlin Str. Zyskał on miano „U Weteranów”. Odbywały się tam zebrania, wiece, różnego rodzaju spotkania, konferencje. Jednym słowem, kwitło życie polonijne. Swoją siedzibę miały tam: Klub Sportowy „Polonia”, szkółka języka polskiego oraz Klub Pułaskiego i Grupy ZNP. W okresie powstania w Polsce „Solidarności” weterani organizowali zbiórki pieniężne na pomoc dla internowanych działaczy.
Niestety czas jest nieubłagany również dla weteranów drugiej wojny światowej należących do Placówki. Ze względu na coraz mniejszy stan osobowy i brak napływu młodszych działaczy wywodzących się z szeregów wojskowych pochodzących z Polski powojennej, w 2002 roku postanowiono sprzedać budynek. Obecnie zebrania i spotkania członków Placówki odbywają się w gościnnych progach klasztoru ojców karmelitów bosych. Do grona członków legitymujących się najdłuższym stażem członkowskim w Placówce należą: były komendant Okręgu I Zenon Wieciński – 54 lata, honorowy komendant Placówki Władysław Prygoń (51), obecny komendant Sylwester Sybilski (48), Józef Stasiak (48), Wincenty Kucharski (44), Jerzy Wypyszczak (43) oraz Jan Ostapowicz – 38 lat. Placówka liczy 15 członków.
Jubileusz stał się okazją do uhonorowania grupy weteranów Medalem 50-lecia SWAP. W gronie wyróżnionych byli: Leopold Bartczak, Józef Kasprzycki, Edward Karbarz, Wincenty Kucharski, Zygmunt Kowalski, Henryk Pyszko i Jan Leszczykowski. Dyplomem uznania SWAP dla Korpusu Pomocniczego Pań wyróżnione zostały: Annette Gierymska, Janina Baranowska i Ksawera Moneta. Medalem 50-lecia SWAP wyróżnione zostały dwie panie: Genowefa Ulińska i Millie Rytel. Janina Modrzejewska odebrała Krzyże Hallerowskie.
Okolicznościową plakietą za całokształt działalności uhonorowany został Zenon Wieciński, wieloletni adiutant finansowy i komendant Okręgu I. Takie samo wyróżnienie otrzymał burmistrz Hammond Duane Dedelaw Jr.
Konsul generalny Zygmunt Matynia, gratulując wyróżnionym i życząc im dalszych wielu lat życia w zdrowiu i aktywnej działalności, wyraził radość z możliwości obcowania z ludźmi, którzy najpierw walczyli za wolność Polski, a później o demokratyczne przemiany w Ojczyźnie. Konsul wyznał, że jest mu tym bardziej miło przebywać w takim gronie, gdyż jego dziadek walczył w Legionach Piłsudskiego, a ojciec był żołnierzem Armii Krajowej w Okręgu Radom -Kielce. Brat dziadka z synem Jerzym wyjechali do Kanady. Kuzyn ojca był pilotem podczas II wojny i został zestrzelony nad Holandią. W uznaniu zasług władze Kanady jedną z wysp nazwały jego nazwiskiem.
– Jest mi bardzo miło uczestniczyć w takich spotkaniach, bo czuję się jak w rodzinie. Jestem i zawsze będę starał się być wśród was. Życzę dużo zdrowia wam i sobie – podkreślił konsul.
Życzenia weteranom złożył również prezes Wydziału Stanowego KPA Steve Tokarski, który przekazując weteranom życzenia nadmienił, iż zawsze może liczyć na ofiarną i rzetelną współpracę ze środowiskiem weterańskim Placówki 40. Do życzeń dołączył się Albert Letza i Anna Bucoń. Uroczystość uświetnił program artystyczny w wykonaniu Chóru im. Fryderyka Chopina. Między innymi jego dyrygent Eugeniusz Ballarin na rozpoczęcie spotkania zaśpiewał hymny narodowe Polski i Stanów Zjednoczonych.
Tekst i zdjęcia:
Andrzej Baraniak/NEWSRP
