Reklama

Zrozumieć chorobę afektywną dwubiegunową

Katarzyna Pilewicz
09/09/2021 10:41 PM

Matylda miała dzieciństwo pełne chaosu i sprzeczności. Była świadkiem przemocy fizycznej ojca wobec matki i jego szybkiego wyniszczenia alkoholem. Już od dziecka wykazywała się porywczością i zmiennością nastrojów. Nie było łatwo ją ukoić z płaczu, choć nikt nawet za bardzo nie próbował, bo matka zamknięta w swojej depresji rzadko wstawała z łóżkam, by zająć się dzieckiem.

Gdy Matylda miała piętnaście lat znalazła jej ciało po przedawkowaniu leków. Ta tragedia wysłała ją do dziecięcego szpitala psychiatrycznego po raz pierwszy. Obraz nieżywej matki pozostał w niej na lata. Mimo tego udało się jej ukończyć studia i zbudować rodzinę. Nie na długo, bo wkrótce, pod wpływem stresu we własnym związku, pojawił się pierwszy epizod manii. I znowu szpital.

Przyczyny choroby

Przyczyny choroby afektywnej dwubiegunowej upatruje się w podłożu genetycznym, ale coraz więcej badań naukowych przemawia również za czynnikami środowiskowymi oraz społecznymi. Trauma, brak stabilizacji emocjonalnej i brak bezpieczeństwa u dziecka może zakończyć się w dorosłym życiu chorobą dwubiegunową. Dotyka ona w równym stopniu kobiet i mężczyzn, najczęściej rozpoczyna się zazwyczaj około 30 roku życia i nieleczona prowadzi do silnego pogorszenia się stanu zdrowia psychicznego i jakości życia.

Mania

Mania to zaburzenie psychiczne będące częścią choroby afektywnej dwubiegunowej (z ang. bipolar). Osoba chora zazwyczaj nie zdaje sobie sprawy, że jej stan jest poważny, ponieważ w przeciwieństwie do depresji, która zabiera siłę i energię do życia i wprowadza w poczucie pustki i beznadziei, mania daje złudne poczucie euforii, wszechwładności i nieomylności. Faza maniakalna choroby dwubiegunowej charakteryzuje się zmiennością nastrojów, od poczucia szczęścia, pełnej radości do agresji i gwałtownych, niepoczytalnych zachowań. Nieodpowiednie zachowania mają podłoże w poczuciu wszechmocy, osobie chorej wydaje się, że może realizować wszystkie szalone pomysły od dalekich podróży do szybkiej i brawurowej jazdy samochodem, przez niekontrolowane wydawanie pieniędzy, stawianie alkoholu przypadkowo spotkanym ludziom w barze, do niezabezpieczonego seksu z przypadkowymi osobami. Mania wiąże się z gwałtowną i szybką mową, chory ma gonitwę myśli i tę gonitwę przekazuje wypowiadaniem szybkich, niekończących się tyrad bez przestoju. Minimalna potrzeba snu to pierwsza oznaka stanu maniakalnego. Dla chorego wystarczy godzina lub dwie, by wstać wypoczętym. Urojenia, czyli zaburzenia sposobu myślenia polegające na fałszywych i nie mających podstaw w rzeczywistości przekonaniach, błędnych osądach nie podlegających żadnej weryfikacji to drugi znak manii. Do urojeń charakterystycznych dla stanu manii zaliczamy urojenia wielkościowe, które są szczególnie łatwe do uchwycenia, ponieważ chory przedstawia się w sposób karykaturalnie przerysowany wychwalając swoją wiedzę, nierzeczywiste osiągnięcia i równie nierzeczywiste cele. Urojenia o podłożu paranoidalnym są mniej oczywiste, ponieważ mogą być ukrywane. Chory zazwyczaj widzi świat jako miejsce niebezpieczne, pełne pułapek, a ludzi czyhających tylko, by go skrzywdzić. Tego typu urojenia dają podłoże do agresji i mogą przyczynić się do niebezpiecznych zachowań skierowanych przeciwko bezpieczeństwu innych ludzi.

Konsekwencje manii

Osoby cierpiące na chorobę afektywną dwubiegunową, szczególnie w fazie manii mają problemy w relacjach z bliskimi w związku ze swoją zmiennością nastrojów i gwałtownością reakcji, a także nieliczeniem się z konsekwencjami swoich czynów. Dochodzą do tego problemy w pracy, ponieważ mimo dużej produktywności i kreatywności osoby te mają trudności z dokończeniem projektów i codzienną obecnością w biurze. Około 50 procent osób cierpiących na tę chorobę nadużywa alkohol lub bierze narkotyki. Poważnym symptomem choroby jest brak snu, który powoduje wyczerpanie organizmu i zwiększa ryzyko myślenia urojeniowego i halucynacji. Na tym etapie chory zazwyczaj musi znaleźć się w szpitalu, ponieważ nie jest w stanie funkcjonować samodzielnie. Może być zagrożeniem dla siebie lub innych. Urojenia wielkościowe, zazdrości, lub wykonywania tajnej misji i do tego słyszenie nieistniejących poleceń lub głosów, szydzących lub nakazujących zrobienie sobie krzywdy wskazują, że stan jest bardzo poważny. Najtrudniejsze jest to, że osoby w stanie maniakalnym często nie zdają sobie sprawy z powagi sytuacji i nie godzą się na leczenie lub pobyt w szpitalu.

Depresja

Zazwyczaj po epizodzie manii, w chorobie afektywnej dwubiegunowej pojawia się depresja. Im większa euforia w manii, tym głębszy może wystąpić epizod depresyjny. Depresja charakteryzuje się pogorszeniem nastroju, utratą zainteresowań i nieumiejętnością cieszenia się, a także uczuciem beznadziei, obniżoną energią, brakiem apetytu, zmęczeniem i bezsennością. W depresji narasta poczucie winy i bezsilności i pojawiają się myśli samobójcze. Czasem w silnych epizodach depresji również pojawiają się urojenia, czyli silne, bezpodstawne wierzenia o swojej winie, przekonanie, że popełniło się przestępstwo lub spowodowało katastrofy. W niektórych przypadkach dochodzą halucynacje, czyli słyszenie głosów, widzenie rzeczy, których nie ma. Psychotyczne epizody w chorobie afektywnej dwubiegunowej mogą być omyłkowo diagnozowane ze schizofrenią.

Jak sobie radzić?

Zbuduj tak zwany wgląd w siebie, możesz to zrobić poprzez rozmowy z lekarzami i swoim terapeutą. Przeczytaj profesjonalną literaturę o chorobie maniakalno-depresyjnej. Poznaj czynniki zapalne stanu maniakalnego – stres, negatywne emocje, zmęczenie, niewłaściwe relacje rodzinne, przemoc emocjonalna w związku, zmiany, włączając w to dalekie podróże – których choroba nie lubi. Musisz mieć poczucie stabilizacji i bezpieczeństwa – to jest najważniejszy czynnik w zapobieganiu manii. Dbaj o właściwą higienę snu- dla ciebie sen jest bardzo ważny. Ustal swój rytm snu – idź do łóżka o tej samej porze i śpij co najmniej 7 godzin. Ćwicz i odżywiaj się zdrowo. Miej plan – w razie nawrotu choroby zwróć się do bezpiecznej osoby, zabezpiecz się.

Dr Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC

doktor psychologii i specjalista od uzależnień. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Doktorat obroniła w Walden University zajmując się wpływem psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych w dziedzinie psychologii i higieny psychicznej w amerykańskim wydaniu Magazynu „Polonia” i w “Dzienniku Związkowym” w Chicago. Prowadzi swoją klinikę w trzech lokalizacjach na przedmieściach Chicago, gdzie prowadzi psychoterapię dla młodzieży oraz dorosłych z problemami natury psychologicznej, pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.