.png)
The Warsaw
72 lata temu, 4 kwietnia 1949 roku w Waszyngtonie zawarty został Traktat Północnoatlantycki, na mocy którego oficjalnie powołano do życia NATO – najważniejszą instytucję o charakterze obronnym na świecie. Po okresie zimnej wojny, pomimo początkowego sceptycyzmu, organizacja zaczęła powoli otwierać się na nowych członków. Polska, Węgry i Czechy były pierwszymi państwami byłego bloku wschodniego, które przystąpiły do Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego po upadku żelaznej kurtyny. Było to możliwe m.in. dzięki efektywnym i skutecznym reformom, które przeprowadziły w latach 90.
Wraz z końcem zimnej wojny NATO musiało dokonać rewizji dotychczasowych celów, zasad i obszarów działania. Polegała ona na ponownym zdefiniowaniu stosunków z państwami obszaru Europy Środkowo-Wschodniej, co wiązało się ostatecznie także z otwarciem się Sojuszu na potencjalnych, nowych członków. Wynikało to między innymi z procesów demokratyzacji państw tego regionu. Jesienią 1989 roku, ówczesny sekretarz generalny NATO Manfred Wörner powiedział „Na Wschodzie otwarte zostały okna. Alianci nie dopuszczą do tego, by można je było zatrzasnąć”. Kilka tygodni wcześniej w Polsce i na Węgrzech doszło do wizyty prezydenta USA George’a Busha seniora w celu zweryfikowania trwałości zachodzących zmian. Na początku okresu transformacji w krajach byłego bloku wschodniego liderzy NATO byli sceptycznie nastawieni co do tego regionu, ponieważ obawiali się reakcji Moskwy na aktywność NATO blisko granic Federacji Rosyjskiej oraz postrzegali obszar postsowiecki jako konfliktowy.
W związku z poprawą stanu bezpieczeństwa zachodzącą na terenie m.in. Polski, Czechosłowacji i Węgier, 8 czerwca 1990 w trakcie sesji Rady Północnoatlantyckiej ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich NATO wystosowali do krajów Układu Warszawskiego zaproszenie do współpracy „w duchu wolności, demokracji i sprawiedliwości”. Kilka tygodni później państwa te otrzymały dalsze propozycje współpracy, budowania stosunków oraz bezpośrednich kontaktów. Jednocześnie, w okresie rozwiązania Układu Warszawskiego, ZSRR, a następnie Federacja Rosyjska wystosowywała ostrzeżenia wobec byłych członków Układu w sprawie ich akcesji do NATO.
Od lutego 1991 roku Polska, Węgry i Czechosłowacja jako kraje z najbardziej zaawansowanym stopniem reform rozpoczęły współpracę na rzecz integracji europejskiej. W grudniu 1991 powołano do życia Północnoatlantycką Radę Współpracy (North Atlantic Cooperation Council, NACC), w której uczestnictwo zaproponowano również członkom nowo utworzonej Wspólnoty Niepodległych Państw. NACC miała być organem konsultacji spraw bezpieczeństwa między NATO a państwami nienależącymi do Sojuszu. Członkowie NACC byli nieformalnie podzieleni na 3 grupy: kraje chcące dołączyć do NATO w możliwie najszybszym czasie, dążące do nawiązania dialogu bez szerszych deklaracji oraz neutralnie nastawione i niemające sprecyzowanych oczekiwań. 6 maja 1992 roku Polska, Węgry i Czechosłowacja podpisały Deklarację Trójkąta Wyszehradzkiego, zgodnie z którą zapowiedziały wspólne starania o członkostwo w NATO.
W 1993 roku, w trakcie spotkania ministrów obrony ówczesnych państw członkowskich NATO, została przyjęta propozycja programu o nazwie Partnerstwo dla Pokoju. Jego celem była współpraca członków Sojuszu wraz z członkami NACC oraz wypracowanie nowego bezpieczeństwa w sferze europejskiej. Z tego powodu w 1994 roku prezydent USA Bill Clinton przedstawił w Pradze założenia programu w tej sprawie przywódcom państw Wyszehradu. Program przyjęto, chociaż początkowo postrzegany był przez byłe republiki ludowe jako próba NATO na tymczasowe „zaspokojenie” ich transatlantyckich ambicji i sposób na odsunięcie w czasie faktycznej akcesji. Niemniej, w następnych latach Sojusz wyraził zainteresowanie i swoiste przyzwolenie na przyszłe przyjęcie do struktur Polski, Węgier i Czech. W październiku 1994 roku amerykański Senat zaakceptował tzw. pierwszą poprawkę Browna, zgodnie z którą prezydent USA mógł ustanowić program pomocy wojskowej dla Polski, Czech, Węgier i Słowacji. W trakcie szczytu NATO w Madrycie w dniach 8-9 lipca 1997 roku Polska, Czechy i Węgry zostały oficjalnie zaproszone do rozmów akcesyjnych. Po otrzymaniu zaproszenia, państwa zostały włączone do procesu planowania obronnego NATO. We wrześniu tego samego roku 3 kraje oficjalnie rozpoczęły rozmowy akcesyjne. W tym gronie zabrakło Słowacji, która nie spełniała wymagań z uwagi na rozbieżności pomiędzy prawem konstytucyjnym a stosowaną praktyką polityczną.
16 grudnia 1997 roku w trakcie sesji ministerialnej Rady Północnoatlantyckiej ministrowie spraw zagranicznych NATO podpisali Protokoły akcesji – jednobrzmiące, lecz odrębne dokumenty dla Polski, Czech i Węgier. Dzięki podpisaniu Protokołów zintensyfikowano współpracę w kierunku przygotowania trzech państw do członkostwa. Od stycznia 1998 roku mogły one uczestniczyć w obradach poszczególnych gremiów sojuszniczych, bez głosu decyzyjnego, jednak z możliwością wyrażania opinii. Proces ratyfikacji tych dokumentów przez członków Sojuszu został sfinalizowany pod koniec 1998 roku.
29 stycznia 1999 roku sekretarz generalny NATO wystosował do Polski, Czech i Węgier formalne zaproszenie do przystąpienia do Sojuszu, a 12 marca 1999 roku trzy państwa oficjalnie wstąpiły do struktur organizacji i tym samym zakończyły pierwszy etap rozszerzenia NATO po zimnej wojnie. Słowacja natomiast została oficjalnie zaproszona do akcesji dopiero w 2002 roku podczas szczytu NATO w Pradze, a doszło do niej dwa lata później.
Z perspektywy 22 lat po wstąpieniu do Sojuszu Polski, Węgier i Czech, a następnie także Słowacji można ocenić, że państwa Grupy Wyszehradzkiej wykorzystały swoje członkostwo w NATO dla wzmocnienia swojego bezpieczeństwa. Akcesja była również symbolem odrzucenia rosyjskich wpływów i skierowania się w stronę ogólnie pojętego Zachodu. Dzięki temu, polepszeniu uległ także proces modernizacji sił zbrojnych, które udało się dostosować do sojuszniczych standardów. Wstąpienie do NATO miało również wpływ na pogłębienie współpracy w ramach V4 – w wyniku deklaracji z Kromieryża w 2004 roku członkowie Grupy Wyszehradzkiej określili wspólne cele działania w ramach Sojuszu, polegające na konsultacjach i kooperacji strukturalnej, umacnianiu transatlantyckiej solidarności i współpracy na rzecz zwalczania terroryzmu. Dodatkowo, dzięki członkostwu i współpracy z NATO doszło do polepszenia relacji państw regionu ze Stanami Zjednoczonymi, które stały się dla nich gwarantem bezpieczeństwa na arenie międzynarodowej.
Maciej Tyburski
Absolwent dyplomacji oraz student studiów wschodnich o specjalizacji chińsko-rosyjskiej. Doświadczenie zawodowe zdobywał w sektorze pozarządowym oraz publicznym. Jego obszary zainteresowań obejmują politykę Grupy Wyszehradzkiej, Inicjatywę Trójmorza, geopolitykę oraz języki obce.
Niniejszy artykuł powstał w ramach działalności społeczno-misyjnej polskiego think tanku Warsaw Institute. Jeśli cenicie Państwo przygotowane przez naszych ekspertów treści, apelujemy o wsparcie finansowe naszej działalności realizowanej na zasadzie non-profit. Do regularnych darczyńców przysyłamy bezpłatnie anglojęzyczny kwartalnik The Warsaw Institute Review.Więcej informacji: www.warsawinstitute.org/support/Darowizny można dokonać bezpośrednio na konta bankowe:USD: PL 82 1020 4900 0000 8502 3060 4017EUR: PL 85 1020 4900 0000 8902 3063 7814GBP: PL 18 1020 4900 0000 8302 3069 6641PLN : PL 41 1020 1097 0000 7202 0268 6152SWIFT: BPKOPLPWDziękujemy!
Warsaw Institute to polski think tank zajmujący się geopolityką. Główne obszary badawcze to stosunki międzynarodowe, bezpieczeństwo energetyczne oraz obronność. Warsaw Institute wspiera Inicjatywę Trójmorza oraz stosunki transatlantyckie.
Warsaw Institute is a Polish think tank focusing on geopolitics. The main research areas are international relations, energy security and defense. The Warsaw Institute supports the Three Seas Initiative and transatlantic relations.
Mariusz Misiewiczjest licencjonowanym agentem obrotu nieruchomościami z HomeSmart Connect w Chicago. Dzięki umiejętnościom i doświadczeniu oferuje usługi na wysokim poziomie, które należą się klientom. Od 2006 r. pracuje nie tylko z kupującymi i sprzedającymi, ale także z firmami REO. Zdobywca wielu nagród branżowych, m.in. ERA Top Producer Award, Coldwell Banker Outstanding Performance Award oraz International Sterling Society Award.Mariusz „Mario” MisiewiczHomeSmart Connecttel. (773) 412-0517e-mail: [email protected]
The Accession of Poland, the Czech Republic and Hungary to NATO
72 years ago, on April 4, 1949, the North Atlantic Treaty was signed in Washington, D.C. As a result, NATO, the most important defense organization in the world, was officially established. After the Cold War, despite initial skepticism, the organization gradually began to open up to new members. Poland, Hungary and the Czech Republic were the first countries of the former Eastern Bloc to join the North Atlantic Treaty Organization following the fall of the Iron Curtain. This was possible thanks to, among others, the effective and successful reforms that these countries implemented in the 1990s.
NATO had to revise its aims, principles and areas of activity with the end of the Cold War. This involved a redefinition of relations with the Central and Eastern European nations and ultimately also involved the opening up of the Alliance to potential new members. This was due to, among others, the democratization processes taking place in certain countries of the region. “And the windows having opened in the closed societies of Eastern Europe, the Allies do not intend to let them slam shut again,” said the former Secretary General of NATO Manfred Wörner in the fall of 1989. A few weeks earlier, US President George H. W. Bush had visited Poland and Hungary to verify the sustainability of these changes. At the beginning of the transition period in the former Eastern Bloc countries, NATO leaders were skeptical about the region as they feared the reaction of Moscow to the activity of NATO near the borders of the Russian Federation and perceived the post-Soviet area as a conflictual one.
Since the security situation in Poland, Czechoslovakia and Hungary, among others, had improved, on June 8, 1990, during a session of the North Atlantic Council, the ministers of foreign affairs of NATO member states extended an invitation to the Warsaw Pact countries “to cooperate in the spirit of freedom, democracy, and justice.” A few weeks later, these countries received further proposals for partnership, building relations and direct contacts. Simultaneously, during the dissolution of the Warsaw Pact, the USSR, and later the Russian Federation, issued warnings to the former members of the Pact regarding their accession to NATO.
Since February 1991, Poland, Hungary and Czechoslovakia, the most advanced countries in terms of implementing the reforms, began to collaborate on European integration. In December 1991, the North Atlantic Cooperation Council (NACC) was established. The members of the newly established Commonwealth of Independent States were also invited to join this forum. The NACC was expected to be a body allowing for cooperation on security issues between NATO and non-NATO countries. The members of the NACC were informally divided into three groups: countries wishing to join NATO as soon as possible, those striving for dialogue without formal declarations as well as the neutral ones, without clear expectations. On May 6, 1992, Poland, Hungary and Czechoslovakia (the Visegrád Triangle) signed a declaration, in which they announced joint efforts to become members of NATO.
In 1993, during a meeting of defense ministers of the NATO member states at that time, a proposal concerning the “Partnership for Peace” program was adopted. Its purpose was the collaboration of Alliance and NACC members, in addition to the establishment of a new security framework in Europe. For this reason, in 1994, US President Bill Clinton outlined the principles of the scheme to the leaders of the Visegrád countries in Prague. The plan was adopted, although initially the former People’s Republics perceived it as NATO’s attempt to temporarily “satisfy” their transatlantic ambitions and a way to postpone the actual accession. Nevertheless, in the following years, the Alliance expressed interest in and a specific consent to the membership of Poland, Hungary and the Czech Republic in the future. In October 1994, the US Senate adopted the so-called Brown NATO Expansion Amendment, under which the US president could establish a military aid program for Poland, the Czech Republic, Hungary and Slovakia. During the NATO summit in Madrid (July 8-9, 1997), Poland, the Czech Republic and Hungary were officially invited to accession talks. Upon receiving the invitation, the countries were included in NATO’s defense planning process (NDPP). In September of the same year, the three countries officially began accession talks. Slovakia was not a part of this group because it did not meet the requirements due to discrepancies between constitutional law and political practice.
During a ministerial session of the North Atlantic Council on December 16, 1997, NATO foreign ministers signed the Accession Protocols – identical, yet separate documents for Poland, the Czech Republic and Hungary. Consequently, cooperation on the preparation of these three countries for their membership was intensified. Since January 1998, they were able to participate in the proceedings of the allied bodies – without the possibility to vote, but with an opportunity to express their opinions. The ratification process of these documents by the members of the Alliance was finalized at the end of 1998.
On January 29, 1999, the NATO Secretary General sent a formal invitation to Poland, the Czech Republic and Hungary to join the Alliance, and on March 12, 1999, the three countries officially entered the organization and thus completed the first stage of NATO’s enlargement after the Cold War. On the other hand, Slovakia was formally invited to become a member of the Alliance during the NATO summit in Prague in 2002 – the accession took place two years later.
22 years after Poland, Hungary, the Czech Republic and later also Slovakia joined the Alliance, it could be stated that the Visegrád countries used their NATO membership to strengthen their security. The accession was also a symbolic rejection of the Russian influence and a step towards the West. Accordingly, the armed forces were modernized and met the standards of the allies. Entering NATO had also significantly contributed to the cooperation within the V4. As a result of the Kroměříž Declaration of 2004, members of the Visegrád Group determined common objectives to be accomplished within the framework of the Alliance. These included consultations, structural cooperation, strengthening transatlantic solidarity and cooperation on combating terrorism. Additionally, thanks to the membership and cooperation with NATO, relations between the countries of the region and the United States of America have improved. The US has also become the guarantor of security of these nations internationally.
Author: Maciej Tyburski
A graduate of Diplomacy and a student of Eastern Studies with a specialization in China and Russia. He gained his professional experience in the NGOs and public sector. His areas of interest include the politics of the Visegrad Group countries, the Three Seas Initiative, geopolitics and foreign languages.
