The Warsaw
1 lipca 2020 roku rozpoczęła się szósta w historii polska prezydencja w Grupie Wyszehradzkiej. Potrwa ona do 30 czerwca 2021 roku, a jej przewodnim hasłem jest „Back on track”, czyli powrót na właściwe tory. Hasło nawiązuje do powrotu na przed-pandemiczną ścieżkę rozwoju. Program opiera się na czterech głównych filarach: polityce Grupy Wyszehradzkiej na forum Unii Europejskiej, walce z pandemią COVID-19 i jej skutkami, integracji w ramach V4 oraz rozwoju digitalizacji współpracy wyszehradzkiej. Jest to pierwsza w historii prezydencja, w ramach której znaczna część spotkań odbywa się w formie zdalnej. Pomimo niewątpliwie trudnej sytuacji gospodarczej i epidemicznej, dotychczasowe inicjatywy polskiego przewodnictwa należy oceniać pozytywnie.
Na wstępie warto zaznaczyć, że największym wyzwaniem stojącym przed prezydencją jest utrzymanie wspólnego stanowiska w zakresie Wieloletnich Ram Finansowych oraz Europejskiego Instrumentu Odbudowy. Stąd w pierwszych miesiącach prezydencji, Grupa Wyszehradzka skupiła się przede wszystkim na kształcie budżetu Unii Europejskiej w nowej perspektywie finansowej na lata 2021-2027 oraz walce ze skutkami pandemii koronawirusa.
Polska chce się także skupić na problematyce gospodarowania wodą oraz na walce z suszą. Jest to problem, jaki w ostatnim czasie dotknął również Czechy, które doświadczyły najdotkliwszej suszy od niemal 500 lat. W kontekście polityki zagranicznej V4 zapowiedziano wsparcie przemian i modernizacji w państwach Partnerstwa Wschodniego oraz Bałkanów Zachodnich.
W zakresie polityki bezpieczeństwa, polska prezydencja zamierza kontynuować pogłębianie współpracy między innymi ze Stanami Zjednoczonymi w ramach formatu V4+USA. Dodatkowo, Grupa Wyszehradzka będzie dalej wspierać politykę partnerstwa i poszerzania NATO, właśnie w zakresie stabilizacji sytuacji partnerów na Wschodzie oraz Bałkanach. Minister Spraw Zagranicznych RP Zbigniew Rau zaznacza, że utrzymanie wysokiej dynamiki kontaktów i ścisłej współpracy z USA jest istotnym zadaniem stojącym przed polską dyplomacją. Warto przypomnieć, że amerykańska administracja aktywnie wspiera Inicjatywę Trójmorza, której członkami są wszystkie kraje V4. Przykładowo, w trakcie ostatniego szczytu 3SI w Tallinie, Stany Zjednoczone zdecydowały się wesprzeć finansowo Fundusz Inwestycyjny Trójmorza.
Pod koniec lipca odbyła się wideokonferencja wiceministrów spraw wewnętrznych państw V4, w trakcie której wypracowano wspólne stanowisko w zakresie pomocy migrantom. Ministrowie postanowili o ich wsparciu w państwach pochodzenia i tranzytu, wsparciu agencji FRONTEX w celu ochrony granic zewnętrznych Unii Europejskiej oraz o pomocy państwom członkowskim UE, które znajdują się pod stałą presją migracyjną. Oświadczono również, że państwa V4 konsekwentnie negują ideę obligatoryjnej relokacji migrantów.
Na początku września odbyło się spotkanie ministrów finansów Polski, Czech, Słowacji oraz Węgier, na którym przyjęto wspólną deklarację dotyczącą kontynuacji współpracy gospodarczej. Spotkanie dotyczyło między innymi podjęcia decyzji co do dalszej walki ze skutkami ekonomicznymi COVID-19. Ministrowie postanowili, że obszarem wspólnego działania powinny być w szczególności kwestie podatkowe w gospodarce elektronicznej, ponieważ w obecnej sytuacji to właśnie rynek cyfrowy jest priorytetowym sektorem. Rozmawiano również o zwalczaniu oszustw podatkowych, globalnym opodatkowaniu minimalnym oraz nowym systemie zasobów własnych UE czy neutralności klimatycznej.
Grupa Wyszehradzka nie pozostała również obojętna na kryzys, który ma miejsce na Białorusi. W trakcie wrześniowego szczytu premierów V4 w Lublinie, głównym tematem będącym na agendzie były właśnie wydarzenia na Białorusi. Szefowie rządów zaapelowali do władz białoruskich o uwolnienie więźniów politycznych, zaprzestanie łamania praw człowieka oraz potępili tortury i brutalne traktowanie protestujących. Ponadto zaproponowali pakiet gospodarczy dla Białorusinów obejmujący sektor informatyczny, infrastrukturalny, energetyczny oraz współpracę między małymi i średnimi przedsiębiorstwami. Premier Mateusz Morawiecki oświadczył również o inicjatywie Grupy Wyszehradzkiej odnośnie wprowadzenia ruchu bezwizowego dla Białorusinów. Warto zaznaczyć, że kilka tygodni wcześniej Grupa Wyszehradzka poparła inicjatywę Polski dotyczącą wypracowania na forum unijnym planu geostrategicznego, obejmującego aspekty gospodarcze, wojskowe oraz kwestie praw człowieka. W kontekście wysiłków V4 w celu przeciwdziałania skutkom COVID-19, premier Andrej Babiš poinformował o planach Grupy co do utworzenia razem z Austrią wspólnej inicjatywy na rzecz koordynacji walki z pandemią.
W dobie kryzysu gospodarczego, po kilkunastu latach Grupa Wyszehradzka wróciła z inicjatywą utworzenia środkowoeuropejskich linii lotniczych. Takie linie miałyby być stabilniejsze, mocniejsze i łatwiej reagować na problemy rynkowe w danym kraju. Inicjatywa jest mocno popierana przez premiera Babiša, z kolei Polskie Linie Lotnicze LOT otrzymałyby ponad połowę udziałów w tym przedsięwzięciu. Inicjatywa jest nadal na etapie rozważania, jednak prezes lotniska w Pradze, Vaclav Rehor, oświadczył, że rozpoczął już negocjacje z PLL LOT w zakresie poszerzenia działalności w Pradze i Budapeszcie. Wspólne linie lotnicze Grupy Wyszehradzkiej wypełniłyby lukę w regionie, ponieważ ani Słowacja, ani Węgry nie posiadają narodowego przewoźnika, a sprywatyzowane czeskie linie są na etapie restrukturyzacji.
W celu ułatwienia wymiany informacji i doświadczeń dotyczących przeciwdziałaniu COVID-19 między krajami V4 zainaugurowano działanie Centrum Wymiany Informacji Grupy Wyszehradzkiej ds. COVID-19. Centrum działa na zasadzie cyklicznych wideokonferencji, w trakcie których przedstawiciele państw Wyszehradu będą odbywać regularne spotkania.
Bez wątpienia obecna sytuacja gospodarczo-zdrowotna wystawiła polską prezydencję na silną próbę. Aktywna polityka zewnętrzna prezydencji – transatlantycka, unijna oraz w formule V4+ ma duży wpływ na bezpieczeństwo regionu. Co więcej, współpraca w zakresie Trójmorza jest tak naprawdę platformą łączącą współdziałanie w ramach UE, V4 oraz politykę transatlantycką. Właściwe opracowanie ram polityki cyfrowej wpłynie pozytywnie na gospodarki państw V4, w których coraz większą rolę zaczyna odgrywać digitalizacja, automatyzacja i robotyzacja. Istotnym natomiast wyzwaniem stojącym nie tylko przed prezydencją, ale przed całą Grupą Wyszehradzką, jest opracowanie wspólnego stanowiska wobec polityki rosyjskiej oraz utrzymania sankcji w temacie budowy gazociągu Nord Stream 2. Budowie gazociągu najbardziej sprzeciwia się Polska, argumentując, że jest to projekt przede wszystkim polityczny, który podważy bezpieczeństwo energetyczne regionu. To stanowisko podzielają Stany Zjednoczone, które rozszerzyły sankcje wobec podmiotów biorących udział przy rozbudowie gazociągu. Z kolei Węgry, od lat silnie związane z rosyjską energetyką, nie sprzeciwiają się projektowi. Zdanie Czech i Słowacji ulegało pewnym zmianom na przestrzeni lat. Początkowo, oba państwa popierały w dużej mierze stanowisko Polski. Jednak w związku z możliwymi korzyściami ekonomicznymi płynącymi z rozbudowy sieci przesyłowych, Czechy i Słowacja zmieniły swoje stanowisko. Pomimo wyżej wspomnianych rozbieżności, państwa V4 potrafią mówić jednym głosem w sprawach Rosji, tak jak miało to miejsce w przypadku wspólnego oświadczenia potępiającego zamach na Aleksieja Nawalnego.
Maciej Tyburski
Absolwent dyplomacji oraz student studiów wschodnich o specjalizacji chińsko-rosyjskiej. Doświadczenie zawodowe zdobywał w sektorze pozarządowym oraz publicznym. Jego obszary zainteresowań obejmują politykę Grupy Wyszehradzkiej, Inicjatywę Trójmorza, geopolitykę oraz języki obce.
Niniejszy artykuł powstał w ramach działalności społeczno-misyjnej polskiego think tanku Warsaw Institute. Jeśli cenicie Państwo przygotowane przez naszych ekspertów treści, apelujemy o wsparcie finansowe naszej działalności realizowanej na zasadzie non-profit. Do regularnych darczyńców przysyłamy bezpłatnie anglojęzyczny kwartalnik The Warsaw Institute Review.
Więcej informacji: www.warsawinstitute.org/support/
Darowizny można dokonać bezpośrednio na konta bankowe:
USD: PL 82 1020 4900 0000 8502 3060 4017
EUR: PL 85 1020 4900 0000 8902 3063 7814
GBP: PL 18 1020 4900 0000 8302 3069 6641
PLN : PL 41 1020 1097 0000 7202 0268 6152
SWIFT: BPKOPLPW
Dziękujemy!
Warsaw Institute to polski think tank zajmujący się geopolityką. Główne obszary badawcze to stosunki międzynarodowe, bezpieczeństwo energetyczne oraz obronność. Warsaw Institute wspiera Inicjatywę Trójmorza oraz stosunki transatlantyckie.
Warsaw Institute is a Polish think tank focusing on geopolitics. The main research areas are international relations, energy security and defense. The Warsaw Institute supports the Three Seas Initiative and transatlantic relations.
Assessment of the Polish Presidency in the Visegrád Group
The sixth Polish Presidency in the Visegrád Group (V4) began on July 1, 2020. It will last until June 30, 2021, and its motto is “Back on track.” The slogan refers to the return to the pre-pandemic path of development. The program is based on four main pillars: the policy of the Visegrád Group on the forum of the European Union (EU), the fight against the COVID-19 pandemic and its consequences, integration within the V4 as well as the digitalization of the Visegrád cooperation. This is the first ever Presidency, throughout which the majority of the meetings are held remotely. Despite the undoubtedly difficult economic and epidemic situation, the initiatives of the Polish Presidency shall be assessed positively.
At the beginning, it is worth to note that the biggest challenge ahead of the Presidency is to maintain a common position on the Multiannual Financial Framework (MFF) and the Recovery and Resilience Facility (RRF, the centerpiece of Next Generation EU fund). Hence, in the first months of the Presidency, the Visegrád Group focused primarily on the shape of the EU budget in the next financial perspective (2021-2027) and the fight against the effects of the coronavirus pandemic.
Furthermore, Poland wants to concentrate on the issues of water management and the fight against drought. This is a problem that has recently also affected the Czech Republic, which has experienced the most severe drought in almost 500 years. In the context of V4 foreign policy, support for transformation and modernization in the countries of the Eastern Partnership and the Western Balkans has been announced.
In the area of security policy, the Polish Presidency intends to continue deepening cooperation with the United States, among others, within the V4-USA format. Additionally, the Visegrád Group will maintain support for the partnership within NATO and its enlargement, precisely in terms of stabilizing the situation of the partners in the East and the Balkans. The Minister of Foreign Affairs of the Republic of Poland Zbigniew Rau points out that upholding frequent contacts and close cooperation with the USA is a vital task for Polish diplomacy. It is worth recalling that the American administration actively supports the Three Seas Initiative, whose members include all V4 countries. For instance, during the last summit in Tallinn, the United States decided to financially support the Three Seas Investment Fund.
A videoconference of the V4 Deputy Ministers of Internal Affairs took place at the end of July. Consequently, a common position on helping migrants was established. The Ministers agreed on: supporting them in countries of origin and transit, backing FRONTEX to protect the external borders of the European Union and helping EU Member States which are under constant migratory pressure. Moreover, it was highlighted that the V4 countries consistently deny the idea of obligatory relocation of migrants.
At the beginning of September, a meeting of the Ministers of Finance of Poland, the Czech Republic, Slovakia and Hungary was held, during which a joint declaration on the continuation of economic cooperation was adopted. The meeting concerned, among others, the decision to further combat the economic effects of COVID-19. The Ministers agreed that the area of collaboration should include, in particular, tax matters in e-commerce. This is because the digital market is a key sector, given the current situation. Furthermore, the debate concerned: the fight against tax fraud, global minimum tax, the new EU own resources system and climate neutrality.
The Visegrád Group did not remain indifferent to the crisis in Belarus. During the September summit of Prime Ministers of V4 in Lublin, Belarus was the main topic on the agenda. The Heads of Government called on the Belarusian authorities to free political prisoners and stop violating human rights. They also condemned the torture and brutal treatment of protesters. In addition, they proposed an economic package for Belarusians, covering the IT, infrastructure, energy as well as small and medium-sized enterprise sectors. Prime Minister Mateusz Morawiecki announced the initiative of the Visegrád Group to introduce visa-free travel for Belarusians. It is worth noting that a few weeks earlier, the Visegrád Group supported Poland’s initiative to develop a geostrategic plan on the EU forum, including economic, military and human rights aspects. In terms of V4’s efforts to counteract the effects of COVID-19, Prime Minister Andrej Babiš informed about the Group’s plans to create a joint initiative with Austria to coordinate the fight against the pandemic.
After several years, at a time of economic crisis, the Visegrád Group returned to the idea of creating a Central European airline. Such a company would be more stable, stronger and could easier to react to market problems in a given country. The initiative is strongly supported by Prime Minister Babiš, while LOT Polish Airlines would receive more than half of the shares in this venture. The initiative is still under consideration, but the president of Prague Airport, Vaclav Rehor, said he had already started negotiations with LOT Polish Airlines to expand its operations in Prague and Budapest. The joint airlines of the Visegrád Group would fill the gap in the region, as neither Slovakia nor Hungary have a national carrier while the privatized Czech airline is under restructuring plan.
In order to facilitate the flow of information and experiences on counteracting the coronavirus among the countries of the Bloc, the V4 Center for COVID-19 Information Exchange was established. The institution operates on the basis of recurrent videoconferences, during which representatives of the Visegrád countries will meet regularly.
Undoubtedly, the current economic and health situation has put the Polish Presidency to a test. The active foreign policy of the Presidency – transatlantic, EU and V4+ has a great influence on the security of the region. What is more, collaboration in the framework of the Three Seas Initiative is actually a platform integrating cooperation within the EU, V4 and transatlantic policy. Relevant development of the digital policy framework will have a positive impact on the economies of the V4 countries where digitalization, automation and robotization are becoming increasingly important. A significant challenge not only for the Presidency but the entire Visegrád Group is to develop a common position on policy towards Russi and maintain sanctions on the construction of the Nord Stream 2 gas pipeline. Poland is especially against it, arguing that it is primarily a political project that will undermine the energy security of the region. This position is shared by the United States, which has extended sanctions against those involved in the development of the scheme. On the other hand, Hungary, which has been strongly associated with the Russian energy sector for years, does not oppose the project. The Czech Republic and Slovakia have changed their position over time. Initially, both countries supported the Polish standpoint. However, due to the potential economic benefits from the development of transmission networks, the Czech Republic and Slovakia changed their stance. Despite the aforementioned discrepancies, the V4 countries are able to speak with one voice on issues concerning Russia, as was the case with the joint statement condemning the Alexey Navalny poisoning.
Maciej Tyburski
A graduate of Diplomacy and a student of Eastern Studies with a specialization in China and Russia. He gained his professional experience in the NGOs and public sector. His areas of interest include the politics of the Visegrad Group countries, the Three Seas Initiative, geopolitics and foreign languages.
Tags: V4, Visegrád Group, cooperation, COVID-19, EU, Three Seas Initiative
Reklama
maciej-tyburski
Reklama
Reklama