Obecnie obserwujemy zmianę w profilu Polaka-emigranta, który coraz częściej podróżuje po świecie, zna kilka języków obcych i ma chęć podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Polacy wielokrotnie udowodnili, że stanowią wartość dodaną dla państwa przyjmującego. Cała strategia promocji Polski powinna zostać zweryfikowana, aby w pełni wykorzystać potencjał jakim aktualnie dysponujemy za granicą. Powinna ona uwzględniać dynamiczne zmiany jakie zaszły w ostatnich dwóch dekadach oraz kłaść nacisk na wykorzystanie nowoczesnych technologii i środków komunikacji, pozwalających na lepszy kontakt z młodym pokoleniem emigrantów.
Emigracja Polaków do lat 90—tych XX w. wiązała się z uwarunkowaniami historycznymi Polski, takimi jak powstania, czy I i II wojna światowa. Polacy doświadczeni znacznymi represjami w swojej ojczyźnie zmuszani byli wyjeżdżać za granicę. Głównymi kierunkami migracyjnymi były Stany Zjednoczone, Kanada, Brazylia i Australia. Z najnowszego raportu The Warsaw Institute Review pt. „W pogoni za utopią. Polacy na świecie, Polska w oczach świata” wynika, że choć nie jesteśmy w stanie oszacować dokładnej liczby Polaków zamieszkujących powyższe państwa, to jednak wiemy, że różny jest ich stopień aktywności na rzecz promocji Polski oraz samo poczucie polskości. Najlepszym przykładem wydaje się być zestawienie sytuacji Polaków w USA i Brazylii. Kongres Polonii Amerykańskiej pod przewodnictwem Jana Nowaka Jeziorańskiego dzięki swojej działalności lobbingowej miał znaczący wpływ na włączenie Polski w poczet państw członkowskich NATO. Tamtą aktywność można więc określić jako ponad przeciętną. Dziś jednak nie ma już tak dużego zaangażowania Polonii w sprawy Polski. Zupełnie inaczej wyglądała sytuacja Polaków zamieszkujących Brazylię. Na skutek decyzji prezydenta Getulio Vargasa z 1938 r. Polonia została (podobnie jak inne mniejszości narodowe) pozbawiona możliwości posługiwania się językiem ojczystym oraz kultywowania własnych tradycji. Kolejne pokolenia Polaków nie znały więc języka polskiego, a ich więzi z krajem pochodzenia znacząco się osłabiły.
Polska strategia promocyjna
Na podstawie powyższych przykładów widoczna staje się trudność wynikająca ze stosowania jednej strategii promocji kultury polskiej za granicą. Niezbędne natomiast pozostaje przeprowadzenie szerszych badań środowiskowych na temat Polonii w każdym z państw, w których Polska zamierza wzmocnić swoją obecność. Pozwolą one na stworzenie strategii uwzględniającej indywidualne uwarunkowania polityki wewnętrznej państw zamieszkiwanych przez Polonię. Jak dotąd najsilniejszym arsenałem promocyjnym Polski pozostają konsulaty i ambasady, które bardzo często sprawują kontrolę nad najważniejszymi wydarzeniami kulturalnymi dotyczącymi Polski. Nieustająco należy poszukiwać jednak nowych form komunikacji. Na kanwie omawianego raportu, The Warsaw Institute Review, Fundacja Warsaw Institute oraz magazyn Wszystko co Najważniejsze zorganizowały debatę ekspercką poświęconą współczesnej Polonii. Jedną z panelistek była Iwona Kozłowska, Dyrektor Departamentu Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, która stwierdziła, że tworzenie wydarzeń, czy powstawanie nowych publikacji poświęconych Polonii już samo w sobie staje się kluczowym punktem wyjścia do popularyzowania tematu.
Jednak w naszej ocenie jest to zbyt mało. Jedną z głównych rekomendacji raportu The Warsaw Institute Review jest pilna potrzeba zrewidowania dotychczasowej strategii polskiej promocji. Istnieje również wysoka konieczność przeprowadzenia działań pod auspicjami administracji państwowej, które wykraczałyby poza standardowe ramy komunikacji. Nowa strategia powinna dostosować się do współczesnych trendów technologicznych, tak aby utrzymać kontakt z młodym pokoleniem emigrantów. Polskie społeczeństwo, jak i cała klasa polityczna, powinny być świadome, że brak zainteresowania Polonią jest błędem, a także powinny dostrzec jej potencjał promocyjny i znaczenie na świecie.
Marka: Polska
Warto pamiętać, że strategia promocyjna nie służy wyłącznie społecznej promocji i popularyzacji narodu. Marketing narodowy a więc promocja własnej kultury, tradycji, ale również własnych produktów eksportowych tworzy nieodzowną rolę w procesie zwiększania konkurencyjności rodzimych firm, czy produktów na arenie międzynarodowej, a tym samym podnoszenia atrakcyjności polskiej gospodarki. Jak wynika z rankingu Nation Brands z 2011 r. polski wizerunek szacowany był na 270 mld dolarów. Siedem lat później jej wartość wzrosła aż do 650 mld dolarów, co zapewnia Polsce 23 miejsce w globalnym rankingu. Główną pieczę nad promocją polskiej gospodarki za granicą sprawuje Polska Agencja Inwestycji i Handlu, która pomaga polskim inwestorom w ekspansji na rynki zagraniczne poprzez ekspertyzy branżowe, zestawienia dotyczące polskiej wymiany handlowej oraz szkolenie dla firm. Do tych, które najlepiej radzą sobie na zagranicznych rynkach należy zaliczyć LPP (Reserved, House), CCC, czy Tymbark. Zgodnie z danymi za 2017 r. polskie firmy wyeksportowały towary na łączną kwotę 203 mld euro, co stanowiło 10 proc. wzrost w stosunku do 2016 r. Polskie produkty stają się coraz bardziej konkurencyjne ze względu na wysoką jakość w stosunku do niskiej ceny. Niestety pomoc oferowana przedsiębiorcom nie jest efektywna. Polscy przedsiębiorcy mają do dyspozycji takie programy wsparcia jak np. „Branżowe Programy Promocji”, czy też „Polskie mosty technologiczne”. Choć istnieje również wiele innych form wspierania polskich inwestorów, to jednak przedsiębiorcy wielokrotnie tłumaczą, że skomplikowane procedury uzyskania dotacji zniechęcają ich do otwarcia się na nowe rynki zbytu. Nowa strategia promocyjna powinna więc dotyczyć również rozwoju polskiej dyplomacji ekonomicznej, opartej na jasnych przepisach.
Polonia jako potencjał promocyjny
Zgodnie z koncepcją marki narodowej wykreowanej przez Simona Anholta, obywatele zamieszkujący inne państwo stają się najlepszym źródłem narodowej komunikacji. To przez aktywność Polonii, Polska jest w stanie w najefektywniejszy sposób kształtować swój wizerunek za granicą. Każdy nasz rodak mieszkający poza ojczyzną to jeden honorowy ambasador naszego kraju. Biorąc pod uwagę, że za granicą jest nas, według różnych szacunków, łącznie ponad 20 mln, to do dyspozycji władz polskich pozostaje gotowy do działania nieformalny wielomilionowy korpus dyplomatyczny. Najlepszą formą wsparcia środowisk polonijnych jest w naszej ocenie zwiększenie dotacji na ich bieżącą działalność, która powinna odbywać się w ścisłej współpracy z polskimi placówkami dyplomatycznymi. Współpraca opierałaby się na zasadach komunikowania bieżących kierunków polskiej promocji.
Potencjał Polonii nie jest jednak ograniczony wyłącznie do funkcji czysto marketingowych. Przedstawiciele środowisk polonijnych mają również potencjał ekonomiczny i kulturalno-edukacyjny. Rodacy wzbogacając się za granicą zwiększają swoją siłę nabywczą w Polsce, robią zakupy, inwestują lub po prostu przesyłają środki finansowe najbliższym. Polscy emigranci co więcej nie tylko podtrzymują tradycję i kulturę, ale również przekazują tę wiedzę i zwyczaje kolejnym pokoleniom np. poprzez naukę języka, polskie szkoły, a nawet poprzez tradycyjne obchodzenie polskich świąt i obrządków. Dzięki podtrzymaniu tych zwyczajów i tradycji, na rynek pracy wchodzi nowe pokolenie Polonii, w pełni rozumiejące przemiany technologiczne i doskonale poruszające się we współczesnym świecie. To nowe pokolenie może stać się doskonałym atutem w promocji Polski.
Julia Grzybowska
Koordynator projektów w think tanku Warsaw Institute. Ukończyła z wyróżnieniem studia magisterskie w zakresie europeistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Stypendystka i absolwentka Europejskiej Akademii Dyplomacji o specjalizacji Bezpieczeństwo Międzynarodowe. Doświadczenie zawodowe zdobywała w sektorze rządowym, pozarządowym oraz w mediach.
The Warsaw Institute Foundation to pierwszy polski geopolityczny think tank w Stanach Zjednoczonych. Strategicznym celem tej organizacji jest wzmocnienie polskich interesów w USA przy jednoczesnym wspieraniu unikalnego sojuszu między dwoma narodami. Jej działalność koncentruje się na takich zagadnieniach jak geopolityka, porządek międzynarodowy, polityka historyczna, energetyka i bezpieczeństwo militarne. The Warsaw Institute Foundation została założona w 2018 roku i jest niezależną organizacją non-profit, inspirowaną bliźniaczą organizacją działającą w Polsce – Warsaw Institute.
The Warsaw Institute Foundation is Poland's first geopolitical think tank in the United States. The strategic goal of this organisation is to bolster Polish interests in the U.S. while supporting the unique alliance between the two nations. Its activity focuses on such issues as geopolitics, international order, historical policy, energy, and military security. Established in 2018, The Warsaw Institute Foundation is an independent, non-profit organization inspired the twin Poland-based Warsaw Institute.
fot. Dariusz Piłka
The Warsaw
