2 marca 2020 roku zostaną otwarte tajne archiwa watykańskie dotyczące pontyfikatu Piusa XII - postanowił papież Franciszek. Swoja decyzję ogłosił w poniedziałek podczas spotkania z pracownikami archiwów. To bardzo oczekiwana decyzja - podkreślają watykaniści.
W przemówieniu w czasie audiencji Franciszek wyjaśnił, że tajne archiwa zostaną otwarte dokładnie w 80. rocznicę wyboru kardynała Eugenio Pacellego na Stolicę Piotrową. Stał na on czele Kościoła katolickiego w latach 1939-1958. Jego pontyfikat budzi sprzeczne oceny. Chodzi zwłaszcza o jego postawę wobec zagłady Żydów w czasie II wojny światowej. Choć Watykan publikuje kolejne dowody na to, że papież pomagał ukrywającym się Żydom, część środowisk zarzuca mu, że zrobił zbyt mało i milczał.
Proces beatyfikacyjny Piusa XII trwa od ponad 50 lat i był wstrzymywany na tle tych polemik.
Papież oświadczył ogłaszając swe postanowienie w sprawie otwarcia archiwów: "Podejmuję tę decyzję po wysłuchaniu opinii moich najbliższych współpracowników, w duchu spokoju i zaufania, pewien tego, że poważne i obiektywne badania historyczne będą w stanie ocenić we właściwym świetle i przy właściwym podejściu krytycznym momenty chwały tego papieża, a także bez wątpienia również chwile wielkich trudności, pełnych udręk decyzji, ludzkiej i chrześcijańskiej roztropności".
"Mogą one wydawać się powściągliwością, lecz były to jednak próby - z ludzkiego punktu widzenia także bardzo trudne - utrzymania w okresach gęstych mroków i okrucieństwa płomyka inicjatyw humanitarnych, ukrytej, ale aktywnej dyplomacji, nadziei pokładanej w możliwe otwarcie serc" - dodał Franciszek odnosząc się do potajemnych działań podejmowanych przez Watykan i samego Piusa XII w latach wojny.
Papież zapewnił: "Kościół nie boi się historii, lecz ją kocha i chciałby kochać ją bardziej i lepiej tak, jak kocha Boga". "A zatem z taką samą ufnością moich poprzedników otwieram i powierzam badaczom to dziedzictwo dokumentów" - dodał Franciszek. W ten sposób nawiązał do tego, że część archiwów została już wcześniej udostępniona.
Franciszek przypomniał, że postać papieża, który przewodził Kościołowi w jednym z "najsmutniejszych i najmroczniejszych momentów XX wieku" była przedmiotem wielu badań naukowych i była "często dyskutowana czy nawet krytykowana, można by rzecz z pewnym uprzedzeniem i przesadą".
Proces beatyfikacyjny Piusa XII, otwarty w 1965 roku, został wstrzymany w 2007 roku na mocy decyzji Benedykta XVI w związku z ówczesnymi protestami części środowisk żydowskich wobec planów ogłoszenia papieża czasów wojny błogosławionym.
W 2009 roku Benedykt XVI upoważnił Kongregację Spraw Kanonizacyjnych do wydania dekretu o heroiczności cnót papieża, co jest ważnym krokiem na drodze do jego beatyfikacji.
W pierwszej reakcji na decyzję Franciszka Komitet Żydów Amerykańskich oświadczył, że otwarcie archiwów umożliwi obiektywną ocenę działalności Kościoła w czasach Holokaustu.
Z Watykanu Sylwia Wysocka (PAP)
fot.ETTORE FERRARI/EPA-EFE/REX/Shutterstock
Ewa Malcher
