Wielu z nas zastanawia się, jak odnaleźć siebie w codziennej gonitwie zdarzeń i zobowiązań, i zatrzymać się na chwilę, by wsłuchać się w swoje pragnienia, potrzeby i marzenia. To, co pokazujemy na zewnątrz jest często maską, fałszywym ,,ja”. Jest to cena, jaką płacimy za próby dostosowania się do obowiązujących reguł, wewnętrznego przymusu zaspokajania potrzeb innych i dostosowania się do naszych własnych ograniczeń.
Jacy jesteśmy
Wielu z nas wychowywało się w domach dalekich od perfekcji, miało rodziców, którym daleko było do ideału i żyło w świecie dalekim od raju na ziemi. Od najwcześniejszych lat byliśmy narażeni na krytycyzm zarówno ze strony osób bliskich, jak i zupełnie obcych. Naturalnie zaakceptowaliśmy krytykę dorosłych jako prawdę absolutną. Nasze pojęcie o nas samych, głęboko okaleczone przez subiektywne oceny innych, zostało zakorzenione w naszej świadomości w postaci przekonań: „jestem nic nie wart”, „nie uda mi się…”, „jestem niewystarczająco dobry”. Myśli te stały się interpretacją naszej tożsamości, nadaliśmy im znaczenie, potwierdziliśmy ich prawdziwość w każdym drobnym błędzie, który popełniliśmy. I każdy błąd, który tak naprawdę powinien być częścią procesu uczenia się, stawał się ograniczeniem i potwierdzeniem fałszywej prawdy o nas samych.
Fałszywe ,,ja”
Fałszywe ,,ja” jest maską, którą zakładamy, by chronić się przed krytyką, oceną, bólem, odrzuceniem, by dostosować się do oczekiwań innych, by mieścić się w standardach przyzwoitości. Jest to nasze dostosowanie się do środowiska.
Maski, które nosimy są różne i zwykle myślimy o nich jako o obowiązkach. I tak lekarz nosi profesjonalną maskę do pracy, musi być pewny siebie, odpowiedzialny oraz wszystkowiedzący, by wzbudzić zaufanie pacjenta. Córka lub syn zakłada maskę w domu, mąż – gdy rozmawia z żoną, ojciec – gdy bawi się z dzieckiem. Obowiązki, które pełnimy, wyznaczają nasze role w życiu. I tak definiujemy się właśnie poprzez te role: matki, żony, lekarza, psychoterapeuty.
Są też inne role, z którymi identyfikujemy się, ale na głębszym poziomie. Te role wychodzą na powierzchnię zazwyczaj podczas terapii. Granie niektórych ról jest często ukrytą przyczyną nerwic, depresji i nieudanych związków. Często odgrywaną rolą jest rola ofiary. Mimo że wielu z nas przeszło przez traumatyczne zdarzenia, część z nas mogła przeżyć je i ruszyć do przodu. Niektórzy jednak pozostali zamknięci w skorupie ofiary, która czuje się wykorzystywana, zniewolona, skrzywdzona. Ofiara użala się nad sobą, ale często wiąże się z ludźmi o tendencjach sadystycznych, tkwi w związkach toksycznych i ulega emocjonalnej traumie. Ofiara widzi świat jako miejsce niebezpieczne, dlatego ma się na baczności, by nie dać się skrzywdzić. Jest przekonana, że inni ludzie tylko czyhają, by ją zranić. Ofiara nie ufa, żali się nad sobą i trudno jest jej żyć w ,,dżungli” pełnej niebezpieczeństw.
Inną często odgrywaną rolą jest rola ratownika. Taka osoba zajmuje się problemami innych, zapominając o sobie. Ratownik szuka ludzi, którzy desperacko potrzebują wsparcia. Poświęca swoje potrzeby, by służyć i zaspakajać potrzeby innych. Wiele zawodów w służbie zdrowia przyciąga ratowników.
Często spotykaną jest także rola superkobiety: kobieta sukcesu, matka, żona, świetnie zorganizowana kucharka i sprzątaczka. To wszystko jest na zewnątrz, a głęboko ukryte tkwi nasze prawdziwe ,,ja”.
Prawdziwe ,,ja”
Prawdziwe ,,ja" to nasze wewnętrzne dziecko – nasza unikatowa indywidualność, wartości, które odróżniają nas od innych, nasze zainteresowania i rozumienie świata. Według psychologów na prawdziwe ,,ja" składają się następujące wartości: spontaniczność, rozumienie świata, kreatywność, wolna wola, spirytualizm, wnikliwość i miłość. Prawdziwe ,,ja" jest podstawą naszej osobowości. Gdy znamy nasze prawdziwe,,ja", to wiemy kim naprawdę jesteśmy. Wiele osób uczestniczących w terapii pyta o przepis na odnalezienie prawdziwego,,ja".
Jednak najpierw musimy poznać odpowiedzi na następujące pytania:
– Które części naszego autentycznego,,ja"musieliśmy ukrywać lub kamuflować w dzieciństwie?
– Jak wiele miejsca mamy dla siebie w naszych obecnych związkach?
– Która część nas samych nie jest wyrażana?
W mojej pracy terapeuty odkrywam, że wyuczone od dzieciństwa wstyd i strach są największą barierą przed odkrywaniem siebie i wyrażeniem siebie na zewnątrz. Jak uwolnić się od maskowania naszego,,ja"? Zastanów się, czy wśród ludzi w twoim otoczeniu są tacy, którzy widzą ciebie w całości? Którzy nie boją się twoich pasji, zamiłowań, zdolności, którzy zachęcają cię do wyrażania swoich potrzeb, marzeń – bez strachu przed odrzuceniem. Tacy ludzie są złotem. Oni tworzą pozytywne relacje, o których tak często mówimy w psychologii pozytywnej. Doceniaj ich i dawaj im siebie w zamian. Człowiek, który kocha cię prawdziwie, zawsze będzie cię akceptował w całości. To tylko twój własny, irracjonalny lęk przed odrzuceniem i brakiem aprobaty hamuje cię przed wyrażaniem Prawdziwego ,,Ja".
Katarzyna Pilewicz
