Redakcja
Od początku lat dziewięćdziesiątych poprzedniego stulecia z przyczyn oczywistych podjęto się licznych prób odpowiedzi na pytania: Jak wychowywać? Jak kształcić? Na jakich założeniach filozoficznych, antropologicznych i etycznych winno się skonstruować teorię wychowania, odpowiadającą nowej sytuacji?
Powszechnie podzielano opinię, że należy zdystansować się do założeń marksistowskich i światopoglądowych. Teoretycy i filozofowie wychowania, odwołujący się do współczesnych nurtów filozoficznych (postmodernizm, fenomenologia, strukturalizm, filozofia dialogu, personalizm, tomizm i innych), konstruują na ich podstawie nowe ujęcia wychowania i edukacji. Na polskim gruncie można wymienić publikacje między innymi: F. Adamskiego, F. W. Bednarskiego, S. Gałkowskiego, M. Gogacza, B. Kiereś, S. Kunowskiego, A. Rynio, A. Szołtyska, S. Sztobryna, B. Sliwerskiego, J. Woronieckiego i J. Zubelewicza (za pioniera w tej dziedzinie uważa się B. F. Trentowskiego, który jest autorem rozprawy pt.: "Chowanna, czyli system pedagogiki narodowej jako umiejętność wychowania, nauki, oświaty, słowem wykształcenia naszej młodzieży", wydanej drukiem w Poznaniu w 1842 r.).
Mikołaj Krasnodębski w książce "Człowiek i paideia" nie tylko podejmuje się krytycznej analizy tych autorów i ich stanowisk (część I), ale także wskazuje na przedzałożenia antropologiczne i moralne, które mogą być podstawą dla teorii i filozofii wychowania (część II).
Uważa on, że za teorię wychowania i jej praktykę odpowiada przyjęta w punkcie wyjścia koncepcja człowieka i jego działania. Zatem nie bez znaczenia dla wychowania jest wybór określonej antropologii. Następnie na podstawie tych analiz podejmuje się zbudowania "własnej" koncepcji realistycznej paidei. Właśnie realizm bytowy i epistemologiczny jest istotnym punktem odniesienia w jego paidei.
Krasnodębski argumentuje, że: «podwalin filozofii wychowania trzeba doszukiwać się już w starożytnej paidei (łac. educatio, humanitas, cultura). Można stwierdzić, że dopiero w kulturze greckiej wychowanie było świadomym ukierunkowaniem na "wiecznotrwały" i "uniwersalny" ideał człowieka, a nie tylko przygotowaniem do podjęcia zawodu lub działalności politycznej. Paideę wiązano z kalokagathią, czyli ideałem dobra i piękna, szlachetności i doskonałości (także moralnej). Wykazuje się związek pomiędzy teorią wychowania a teorią sprawności i cnót, co nadaje paidei moralnego wymiaru. Stąd, jak zauważył S. Kunowski, paideia określa nie tylko formację duchową człowieka, związaną z jego kulturą narodową, ale ma uniwersalny, "najwyższy ideał humanistycznego kształcenia"» (wyd. 2, s. 21).
W książce omówione zostały konsekwencje podziału teorii wychowania na realistyczne i idealistyczne; wykazano, że klasyczną teorię „słowa serca” (verbum cordis) i „mowy serca” (sermo cordis) można zastosować we współczesnej filozofii wychowania oraz podjęto problematykę: humanizacji wychowania, osobowych relacji, wychowania intelektu, zagadnienie resentymentu. Zarysowano także kwestie zagrożeń, które stanowią wyzwanie dla współczesnego wychowania (utopia, relatywizm i inne).
Rozprawa ta ma swoje praktyczne zastosowanie. Nie jest skierowana wyłącznie do specjalistów i studentów, który zajmują się zawiązkiem filozofii i wychowania, ale szczególnie do pedagogów, terapeutów, wychowawców, nauczycieli i rodziców. Do tych wszystkich, którzy na co dzień spotykają się z konkretnymi sytuacjami wychowawczymi. Zapoznanie się z treścią książki ułatwia dostępny język publikacji.
Książka "Człowiek i paideia" dra Mikołaja Krasnodębskiego jest dostępna w Księgarni Naukowej im. B. Prusa w Warszawie oraz w księgarniach internetowych.
––––––––––––––––
Mikołaj Krasnodębski, Człowiek i paideia. Realistyczne podstawy filozofii wychowania, Wydawnictwo SWPR, Warszawa 2008, ss. 464; wyd. 2 poprawione: Warszawa 2009, ss. 484.
–––––––––––––––––
Mikołaj Krasnodębski (ur. 1976, Warszawa), doktor filozofii, nauczyciel akademicki, redaktor naczelny Zeszytów Naukowych SWPR – Seria Pedagogiczna. Studiował historię filozofii pod kierunkiem prof. Mieczysława Gogacza na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Opublikował sześć książek oraz około pięćdziesięciu artykułów naukowych w kraju i za granicą. Prowadzi badania z historii filozofii, filozofii polskiej przełomu XIX i XX w., antropologii filozoficznej i filozofii wychowania.
Obecnie wraz z Krzysztofem Arsenowiczem i Pawłem Manelskim przygotowuje książkę pt. „W poszukiwaniu duchowej elegancji”, która stanowi zapis audycji przeprowadzonych na antenie Polskiego Radia w Chicago (1030 AM). Od 2005 r. mieszka z rodziną w Bawarii. Jego publikacje dostępne są na stronie www.mikolaj-krasnodebski.pl.tl.
Paweł Manelski
