Komunikat Prasowy
W ramach Festiwalu Polskich Filmów w Ameryce odbędzie się premierowy pokaz trzech fabularyzowanych filmów dokumentalnych w reżyserii Agnieszki Trzos z cyklu Dzieła Utracone.
Cykl wyprodukowany w 2022 r. przez Wytwórnię Filmów Dokumentalnych i Fabularnych w Warszawie i sfinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego poświęcony jest losom zaginionych w czasie II Wojny Światowej dziełom sztuki z polskich zbiorów. Opowieści rozgrywają się na kilku planach czasowych – opowiadają o artystach, którzy stworzyli dane dzieło i okolicznościach jego powstania, a również o epoce, w której ci twórcy żyli. W filmach pokazane są wojenne losy poszczególnych dzieł sztuki zrabowanych przez nazistów. Tylko nieliczne z nich wróciły do Polski. O dwóch takich niezwykłych przypadkach mowa jest w filmach.
Część pierwsza zatytułowana „Portret młodego mężczyzny w peruce” to fascynująca historia XVIII wiecznego obrazu Krzysztofa Lubienieckiego wywiezionego z Muzeum Narodowego w Warszawie przez hitlerowców w 1944 r. Okoliczności odnalezienia tego obrazu mogłyby stanowić kanwę filmu fabularnego.
W 1945 roku armia amerykańska wyzwalająca zachodnią Europę zdobywa zamek Fischhorn i pojmuje ukrywającego się w nim faszystowskiego zbrodniarza Hermana Göringa. Zamek obfituje w bogatą kolekcję dzieł sztuki. Młodzi amerykańscy żołnierze nieświadomi ich pochodzenia przesyłają niektóre z dzieł do USA. W 2009 roku syn jednego z żołnierzy, Robert Wittmann, prowadząc badania genealogiczne swojej rodziny, trafia na ślad obrazu w Stanach Zjednoczonych. Powiadamia o tym polskie władze i pośrednio włącza się do starań odnalezienia obrazu. Poszukiwania prowadzone przez FBI doprowadzają do ustalenia nowych właścicieli obrazu. Janis i John Bobb dowiedziawszy się, że są właścicielami dzieła skradzionego z Polski w czasie wojny, postanawiają zwrócić go Muzeum Narodowemu w Warszawie.
Film przybliża również sylwetkę autora obrazu, malarza Krzysztofa Lubienieckiego, który spędził życie na obczyźnie, tworząc w Amsterdamie. Fabularyzowane sekwencje filmu portretują holenderski barok i opowiadają o modach, które wówczas panowały.
Drugi film pokazywany w cyklu to „Diana”. Przedstawia on historię odnalezienia marmurowego popiersia antycznej bogini Diany wykonanego przez słynnego rzeźbiarza czasów Oświecenia Jeana A. Houdona. Rzeźba należała do kolekcji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Bezcenne dzieło zostało wywiezione przez Niemców w 1940 roku. Film przybliża okoliczności odnalezienia go i odzyskania.
W 2015 r. Ewa Ziembińska - historyczka sztuki i kustoszka Muzeum Rzeźby Królikarnia, otrzymuje informacje o możliwości wystawienia rzeźby Houdona na jednej z aukcji dzieł sztuki. Podejrzewa, że może chodzić o rzeźbę z kolekcji króla Stasia. Powiadamia swoich przełożonych i rozpoczyna się wyścig z czasem, żeby zdążyć przed sprzedażą jej na aukcji. Pracownicy Ministerstwa Kultury i dziedzictwa Narodowego rozpoczynają poszukiwania, które ostatecznie doprowadzają do odnalezienia popiersia w wiedeńskim Domu Aukcyjnym im. Kinsky.
W filmie ukazana jest również sylwetka króla Stanisława Augusta jako mecenasa sztuki, który zgromadził w swojej kolekcji tysiące dzieł sztuki i wyjaśnione jest, dlaczego popiersie Diany było jego ukochaną rzeźbą. Rzymska bogini światła i opiekunka wszelkiego życia, utożsamiana z grecką Artemidą, boginią łowów, władczynią lasów i dzikich zwierząt zostaje w filmie ożywiona. Ukazana jest również mitologiczna historia zamienienia przez Dianę myśliwego Akteona w jelenia, za to, że podglądał ją i jej nimfy w kąpieli. Historia ta od setek lat inspiruje artystów do tworzenia dzieł sztuki.
Dzisiaj XVIII-wieczne popiersie Diany znowu można podziwiać w Łazienkach Królewskich w Warszawie.
„Gitara” to opowieść o tym, jak kolaż Pabla Picassa trafił do pierwszej w Polsce kolekcji sztuki nowoczesnej tworzonej przez grupę „a.r”, a następnie stał się częścią zbiorów Muzeum Historii i Sztuki im. J.K. Bartoszewiczów w Łodzi.
Komunista podszywający się pod marszanda sztuki - Mieczysław Sierpski - pojawia się w pracowni Witkacego na sesję portretów, przy okazji próbując zdobyć kontakty w świecie artystycznym Zakopanego. Na koniec spotkania Sierpski ofiarowuje artyście rysunek Picassa. Kiedy w 1929 r. Władysław Strzemiński, Katarzyna Kobro i Henryk Stażewski zakładają grupę „a.r” i rozpoczynają tworzenie wszechstronnej międzynarodowej kolekcji sztuki awangardowej, Witkacy wraz ze swoją żoną Jadwigą postanawiają przekazać do kolekcji kilka prac artysty, dodając również rysunek sławnego już wówczas Picassa. Przed wybuchem II wojny światowej kolekcja grupy „a.r.” liczy 111 eksponatów. Jest jedyną tego rodzaju kolekcją w Polsce, a jedną z dwóch w Europie. Staje się częścią zbiorów Muzeum Historii i Sztuki w Łodzi. W czasie II wojny światowej hitlerowcy niszczą sztukę nowoczesną, bo uważają ją za sztukę „żydowsko-bolszewicką”, zdegenerowaną i ideologicznie szkodliwą. Dzieła z kolekcji grupy „a.r.” zostają więc zniszczone lub rozkradzione. Taki los spotyka też kolaż Picassa.
Po projekcji przewidziana jest krótka dyskusja i recepcja na cześć twórców i bohaterów filmu. W projekcji wezmą udział reżyserka Agnieszka Trzos, autor amerykańskiej sekwencji zdjęć Kuba Łuczkiewicz oraz przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Elżbieta Rogowska i Ewa Witkowska. Na pokaz filmu mają przybyć amerykańscy bohaterowie „Portretu młodego mężczyzny w peruce”, którzy przyczynili się do odzyskania dziela.
Projekcja odbędzie się w niedzielę, 19 listopada o godzinie 12 w południe, w kinie Society for Arts, przy 1112 N. Milwaukee Ave, w Chicago. Informacje i bilety: 773-486-9612 i PFFAmerica.com.
(Komunikat prasowy)
