Reklama

Przeżywanie żałoby w czasie świąt

Katarzyna Pilewicz
12/08/2022 11:00 PM

Święta to radosny okres dla wielu z nas, ale pamiętajmy, że życie i śmierć zdarzają się bez względu na datę w kalendarzu. W końcu przychodzą jednak te pierwsze święta, podczas których czyjaś nieobecność uderza z wyjątkową mocą. Strata bliskiej osoby, tak trudna do zaakceptowania na co dzień, w czasie świąt przypomina o sobie ze zdwojoną siłą.

Przeżywanie żałoby, podczas gdy inni świętują, może tworzyć konflikt wewnętrzny – poczucie presji, by odłożyć żałobę podczas świętowania z rodziną. Mimo tego, gdy doświadczasz utraty bliskiej osoby, powinieneś pozwolić sobie na żałobę. Uczucia związane z żałobą są tak potężne, że gdy pozostaną nie wyrażone i zepchnięte na drugi plan, mogą objawić się w postaci choroby.

Żałoba i Boże Narodzenie

Święta w cieniu żałoby to czas wielkiej próby dla tych, którzy stracili niedawno kogoś bliskiego. Atmosfera, która powinna sprzyjać świętowaniu i zacieśnianiu relacji z bliskimi może dramatyzować odczucia i tworzyć dodatkową presję. Osoby pogrążone w żałobie odświeżają swoje wspomnienia, co zazwyczaj staje się bardzo bolesne, szczególnie podczas świąt. Widok innych, kojarzących się z utraconą osobą, przyglądanie się wieloletnim rytuałom, które teraz podkreślają brak osoby zmarłej – to musi wiele kosztować. Puste miejsce przy stole, czysty talerz czekający na niespodziewanego gościa, reprezentuje tak naprawdę bliskich, którzy nie mogą już zasiąść z nami do kolacji osobiście. I choć tradycja katolicka podpowiada, aby zostawić to puste krzesło dla obcego przybysza, to przecież patrzymy na nie z nadzieją ujrzenia raz jeszcze ukochanej twarzy.

Etapy żałoby

Nie możesz kontrolować procesu żałoby, bo on zależy od twoich uczuć. Poniższe etapy można przechodzić w różnych kolejnościach, zdarza się, że podejmowane są ciągle od nowa, aż dojdzie się do końca procesu, czyli akceptacji. Należy pamiętać, że wszystkie uczucia, z którymi zmagamy się w czasie żałoby oraz ich intensywność są normalnym zjawiskiem i trzeba dać sobie przyzwolenie na ich przeżywanie i to najlepiej zaraz po utracie bliskiej osoby. Psycholodzy wymieniają pięć powszechnych etapów żałoby:

Zaprzeczenie. Jest to mechanizm obronny organizmu, który broni się w reakcji na stratę. Wydaje się nam wówczas, że to jakiś koszmar, który nie dzieje się naprawdę. Zazwyczaj czujemy się zszokowani, zaskoczeni lub kompletnie obojętni. Jest to zawsze pierwszy etap, nasz sposób na przeżywanie obezwładniających, nieoczekiwanych emocji.

Złość. Kiedy rzeczywistość zaczyna nas uderzać i zdajemy sobie sprawę, że to dzieje się naprawdę, przychodzi ból. Możemy czuć się sfrustrowani i bezsilni, co później przeradza się w złość. Złość kierujemy na innych ludzi, czasem obarczamy ich winą za utratę, odwracamy się też od siły wyższej, która ma nas chronić, a nie ochroniła osoby, którą straciliśmy, jesteśmy źli na świat i los. Naturalne jest też odczuwanie złości do osoby, która zmarła, że zostawiła nas samych.

Targowanie się. Podczas tego etapu zamęczają cię myśli, co mógłbyś zrobić, żeby ochronić bliską osobę przed śmiercią, jak sytuacja mogłaby być teraz inna, gdybyś tylko zrobił coś innego, gdybyś tylko wiedział… Myśli, które przychodzą zaczynają się od tego, co by było, gdyby… Możesz także starać się zawrzeć umowę z siłą wyższą. Nie masz jednak szans na odwrócenie sytuacji.

Depresja. Smutek zaczyna cię obezwładniać, gdy zrozumiesz swoją stratę i jaki ona ma wpływ na twoje życie. Zwiastuny depresji to płacz, kłopoty ze spaniem, zmniejszony apetyt, chęć izolacji od otoczenia. Możesz czuć się przybity, bez nadziei i samotny. Zadajesz sobie pytania, dlaczego cię to dotknęło.

Akceptacja. To ostatni etap żałoby. Zaczynasz akceptować swoją stratę i uczysz się funkcjonować w nowej rzeczywistości, już bez osoby utraconej. Wiesz, że stało się coś nieodwracalnego. Wciąż czujesz smutek, ale jesteś już w stanie ruszyć ze swoim życiem przed siebie.

Jak radzić sobie z żałobą podczas świąt?

Zamiast spychać uczucia rozpaczy, smutku i przygnębienia daleko na dno psychiki, zadbaj o swoje potrzeby fizjologiczne. To bardzo proste: pij wodę w ciągu dnia i jedz pożywne posiłki, bo twój system odpornościowy jest osłabiony żałobą. Twoje ciało musi być w ruchu, chodź na spacery, ćwicz i bądź aktywny. Nie pij alkoholu, bo alkohol jest depresantem i nie pomaga w czasie, gdy musisz radzić sobie z własnymi emocjami. Bądź życzliwy dla siebie i pamiętaj, że święta same w sobie to również stres, a gdy do nich dodamy żałobę, mogą być nie do zniesienia. Postaraj się być delikatny dla siebie i autentyczny w swoich reakcjach, bo to przyniesie najlepsze wyniki. Potrzebujesz też czas tylko dla siebie, możesz pisać pamiętnik, medytować, i modlić się a także pozwolić sobie wyrazić uczucia, które trudno ci wypowiedzieć. Użyj swojej kreatywności, aby stworzyć rysunek, rzeźbę, opowieść czy muzykę. Najważniejsze, żebyś nie pozwolił sobie pogłębić się w poczuciu winy i krytyce wobec siebie. Nie izoluj się, bo przyjaciele i bliskie osoby są ci bardzo potrzebni, kontakty z ludźmi mają teraz szczególną siłę uzdrawiającą. Dziel się swoimi emocjami i wspomnieniami z tymi, którzy są tobie życzliwi i mówienie o osobie, która odeszła jest w porządku. Uświadom sobie, że cierpisz. Nie udawaj, że jesteś silny i twoje uczucia nie mają znaczenia. Spychanie ich na dno podświadomości jeszcze bardziej cię zrani.

Możesz stworzyć specjalny rytuał, który uhonoruje osobę zmarłą – zapal świeczkę, złóż jej hołd milczeniem lub wspomnieniem przy świątecznym stole, znajdź przepis na ulubiony przysmak tej osoby i przygotuj go tradycyjnie co roku. To przypomni ci radość, jaką ta osoba wnosiła w twoje życie, a ty uhonorujesz pamięć o niej w znaczący sposób. Traktowanie siebie z delikatnością i pozwolenie na przeżycie etapów żałoby w zdrowy sposób, pozwoli ci wyjść z ciemności.

Dr Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC

doktor psychologii i specjalista od uzależnień. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Doktorat obroniła w Walden University zajmując się wpływem psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych w dziedzinie psychologii i higieny psychicznej w amerykańskim wydaniu Magazynu „Polonia” i w “Dzienniku Związkowym” w Chicago. Prowadzi swoją klinikę w trzech lokalizacjach na przedmieściach Chicago, gdzie prowadzi psychoterapię dla młodzieży oraz dorosłych z problemami natury psychologicznej, pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.