Jedynym pewnikiem w obecnej sytuacji finansowej jest to, że bezwzględnie czeka nas jeszcze więcej problemów. Ci, którzy są odpowiedzialni za politykę ekonomiczną i finansową, zlekceważyli swój najpoważniejszy obowiązek, mianowicie zabezpieczenie normalnej pracy rynków finansowych i niedopuszczenie do takiego kryzysu, w jakim się właśnie znaleźliśmy.
Centralnym problemem jest upadek rynku nieruchomości. Indeks Case-Shiller dla 20 miast wskazuje nominalny spadek cen w ostatnich dwóch latach o prawie 20%, co przyczyniło się do bezprecedensowo wysokich zadłużeń w porównaniu z wartością nieruchomości i niespłacania domów. W rezultacie banki stały się właścicielami nieruchomości, których nie mogą sprzedać za ich oryginalną cenę, gdyż jest wyższa od wartości domów.
Sytuacja ta podniosła pytania co do wypłacalności dużej liczby instytucji finansowych, co wywołało kryzys zaufania i zachwiało rynkami finansowymi na całym świecie.
Chociaż wiadomo, że nie ma łatwego wyjścia z kryzysu, to wiadomo również, że można go było uniknąć. Gdyby Federal Reserve Board zadziałał w odpowiednim czasie celem przerwania sztucznego wzrostu rynku nieruchomości, zanim ten pęcherz nabrał tak niebezpiecznych rozmiarów, Stany Zjednoczone nie stałyby teraz w obliczu recesji i możliwości finansowego załamania.
Alan Greenspan miał w ręku odpowiednie mechanizmy, by powstrzymać kryzys. Gdyby miał takie inklinacje.
Po pierwsze mógł narzucić ściślejsze restrykcje na pożyczki hipoteczne, a co ważniejsze, jako przewodniczący Federalnych Rezerw, mógł ostrzec przed konsekwencjami rozluźnienia na rynku nieruchomości. Mógł wytłumaczyć, że sytuacja, w której ceny domów wzrosły w ciągu jednej dekady o 70%, nie jest normalna. Mógł wskazać, że ten skok nie jest uzasadniony zmianami zasad podaży i popytu na rynku nieruchomości. Mógł podnieść procenty od pożyczek w celu obniżenia cen domów.
W zamian Greenspan wielokrotnie zaprzeczał istnieniu zagrożeń, odrzucając ostrzeżenia małych grup ekonomistów, którzy usiłowali zwrócić uwagę na potencjalne niebezpieczeństwo wynikające z braku jakiejkolwiek kontroli na rynku nieruchomości. Postawa Greenspana przyczyniła się do wzrostu prześladujących nas obecnie problemów. Zapewniła spokój ducha rynkom finansowym, co zachęciło największe instytucje finansowe do ignorowania potencjalnego ryzyka.
Nie ma łatwego rozwiązania finansowego kryzysu. Nie ma możliwości zmiany tego co zaszło. Trzeba jednak pamiętać, że ten kryzys był jak najbardziej do przewidzenia i można go było powstrzymać.
(Autorem powyższego tekstu jest Dean Baker z Center for Economic Policy Research. Baker jest autorem książki pt. „The Conservative Nanny State: How the Wealthy Use the Government to Stay Rich and Get Richer”– tł. eg)
