Tablica Rudolfa Modrzejewskiego na moście Benjamina Franklina

Filadelfia jest historycznym miastem Ameryki, jej najstarsza dzielnica w centrum miasta zawiera wiele miejsc przypominających początki zmagań o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Tutaj, na rogu trzeciej ulicy i Pine Street, znajduje się dom Tadeusza Kościuszki, który jako inżynier wojskowy walczył również o wolność Ameryki. W sobotę 15 września 2007 roku Polonia w Filadelfii uroczyście odsłoniła drugą podobną historyczną tablicę Rudolfa Modrzejewskiego.

Tablicę Modrzejewskiego umieszczono na skrzyżowaniu ulic 6. i Race w pobliżu wyjazdu na most Benjamina Franklina. Jest to oficjalna Historyczna Tablica stanu Pensylwania. Pomalowana na kolor niebieski z tekstem w pozłacanych literach głosi: “Ralph Modjeski (1861-1940) polski imigrant i inżynier budowlany był jednym z najbardziej cenionych postaci w amerykańskim budownictwie mostów. Modrzejewski ukończył budowę mostu w Quebec na rzece Świętego Wawrzyńca i ponad 40 innych mostów, zyskując sobie liczne wyróżnienia. W Filadelfii by naczelnym inżynierem i projektantem mostu Benjamina Franklina, który oddano do ruchu w 1926 roku”. Formęi treść tablicy zatwierdziła Komisja Historyczna i Muzealna Pensylwanii.

Można mieć zastrzeżenie co do tekstu płyty, szczególnie fragmentu dotyczącego mostu w Quebec. Sukces Modrzejewskiego był znacznie większy aniżeli sugeruje to powyższy tekst. Dokładnie sto lat temu zawalił się w Quebec most projektowany przez amerykańskiego konstruktora Theodora Coopera. Około 80 robotników straciło życie w tej katastrofie. Wypadek ten wstrząsnął Ameryką. Konieczna była całkowicie nowa konstrukcja. Ze względu na rekordowy wymiar mostu niektóre elementy wymagały laboratoryjnych doświadczeń. Nowy most poprzez rzekę Świętego Wawrzyńca jest dwa razy cięższy od pierwszej konstrukcji.

Modrzejewski w Filadelfii pozostawił po sobie trzy wielkie mosty. Są to oprócz mostu Benjamina Franklina, most narzece Delaware, łączący Tacony w stanie Pensylwania i Palmyra w stanie New Jersey, oraz most Henry Avenue poprzez Wisahickon Creek w parku Fremont. Piękny, łukowy most w parku Fremont jest historycznym obiektem Pensylwanii i znajduje się na amerykańskiej liście zabytkowych obiektów.

Budowę mostu Benjamina Franklina rozpoczęto w styczniu 1922 roku. Most oddano do ruchu 1 lipca 1926 roku. Uroczystego otwarcia mostu dokonał 2 lipca 1926 roku prezydent Calvin Coolidge. Całkowita długość mostu pomiędzy dojazdami w Camden, w stanie New Jersey i Filadelfii w Pensylwanii, wynosi 9,573 stopy. Rozpiętość głównego przęsła zawieszonego na dwóch 385 stopowych wieżach wynosi 1750 stóp. Przepustowość mostu wynosi 135 stóp. Modrzejewski zużył 216 tysięcy jardów sześciennych betonu, prawie 62 tysiące ton stali, nośne liny mostu spleciono z prawie 19 tysięcy drutów. Koszt budowy wynieść miał 37 milionów dolarów.

Była to najdroższa publiczna inwestycja tamtych lat. Administracja stanu Pensylwania planowała, aby most był wolny od opłat za przejazd. Stan New Jersey żądał opłat za przejazd, aby tym samym pokryć koszty budowy i utrzymania. Spór ten trwał dosyć długo, zagrażał terminowemu ukończeniu budowy mostu. W końcu uzgodniono, że będzie pobierana opłata za przejazd. Most okazał się bardzo dużym sukcesem finansowym. Natężenie ruchu już w pierwszym roku funkcjonowania mostu okazało się znacznie większe od planowanego.

W imieniu gubernatora stanu Pennsylwania przemawiała pani Janet S. Klein, dyrektor Historycznej i Muzealnej Komisji Stanu Pennsylwania. W swoim przemówieniu była pełna podziwu dla geniuszu Modrzejewskiego. Powiedziała między innymi: “Proces projektowania i budowy mostów jest prawdziwie fascynującą sztuką. Jest w tym wiele piękna, daje nam swobodę i łatwość w przekraczaniu rzek i wąwozów. Dzisiaj honorujemy z podziwem, wdzięcznością i respektem tego niezwykłego obywatela Stanów Zjednoczonych, Rudolfa Modrzejewskiego, urodzonego w Polsce, wykształconego w Paryżu, projektanta i inżyniera wielu najpiękniejszych mostów znajdujących się w przeszło 20 miastach Ameryki.

Był twórcą co najmniej sześciu wynalazków zastosowanych przy budowie mostu Benjamina Franklina. Za te osiągnięcia Instytut Benjamina Franklina w 1924 roku nagrodził go medalem John’a Scotta. Powinniśmy być wdzięczni, że mamy możliwość uhonorowania Rudolfa Modrzejewskiego, Amerykanina polskiego pochodzenia, którego fenomenalne zdolności służą nam wspaniale po dzień dzisiejszy”.

Realizacja pamiątkowej płyty Modrzejewskiego była możliwa dzięki staraniom Amerykańskiej Rady Kultury Polskiej i lokalnej organizacji Dziedzictwa Polskiego w Pensylwanii (Polish Heritage Society of Filadelfia) oraz ofiarności rodziny Szyszko, właściciela firmy przesyłkowej Swift Mailing Services, Inc. Amerykańskiej Radzie Kultury Polskiej przewodzi ostatnio pani Debbi Majka. Jest to nadzwyczaj energiczna i przedsiębiorcza osoba, która zyskała sobie wdzięczność i ogromne zaufanie wśród lokalnej Polonii. Dużo wysiłku w przygotowaniu uroczystości poniosła organizacji inżynieryjnej Polonia Technica, a w szczególności jej zamieszkały w Filadelfii wiceprezes dr. Janusz Romański oraz prezes Ryszard Baka i Janusz Zastocki.

Polski Związek Dziedzictwa w Filadelfii zajmuje się zachowaniem i propagowaniem bogatego polskiego dziedzictwa kulturalnego. Organizuje miesięczne spotkania, które rozpowszechniają wartości kulturalne naszych przodków. Rokrocznie organizowane są koncerty Chopinowskie, wystawy sztuki i odczyty przebywających z wizytą polskich autorów pisarz i poetów. Dużą popularnością cieszy się Bal Polonaise i inne imprezy, które prezentują talent polskich i polsko-amerykańskich artystów, muzyków, pisarzy i naukowców.

Uroczystości zakończyły bankiet w pobliskim hotelu “Holiday Inn” przy ulicy 4 i Arch. Bankiet otworzył krótkim przemówieniem konsul generalny Rzeczpospolitej Polskiej w Nowym Jorku, Krzysztof Kasprzyk. W swoim przemówieniu konsul Kasprzyk poinformował zebranych o decyzji mianowania Debbi Majka Honorowym Konsulem Rzeczpospolitej Polskiej w Filadelfii. Tą niespodziewaną wiadomość zebrani przyjęli owacjami i gratulacjami dla Debbi Majka.

Pani Debbi Majka urodziła się w Filadelfii, jej zmarły kilka lat temu mąż był oficerem Coast Guard, amerykańskiej Służby Granicznej. Debbi Majka była kilkakrotnie wybierana na dwuletnie kadencje prezeski Amerykańskiej Rady Kultury Polskiej. Obecnie jest prezeską Stowarzyszenia Polskiego Dziedzictwa w Pensylwanii. Pani Majka zajmowała się akcją zbierania funduszy na Polskie Centrum Kulturalne w Waszyngtonie. Zbierała również pieniądze na odbudowę pomnika Generała Pułaskiego w Savannah w stanie Georgia. Jest założycielką i prezeską chóru żeńskiego w Filadelfii.

Jest producentem półgodzinnego, anglojęzycznego programu radiowego zatytułowanego “Polonia Today” oraz lokalnego programu telewizyjnego “Kalejdoskop”, gdzie przeprowadza wywiady z wybitnymi polskimi pisarzami, artystami i działaczami społecznymi.

Obecnie jest zajęta planowaniem konwencji Amerykańskiej Rady Kultury Polskiej, która odbędzie się w przyszłym roku, w Jamestown w stanie Virginia w celu uhonorowania pierwszej grupy polskiej, która przybyła do Ameryki 400 lat temu. W sobotnie poranki uczy dzieci i dorosłych języka polskiego w Szkole imienia Adama Mickiewicza. Od wielu lat jest aktywną ochotniczką kościoła Matki Boskiej Częstochowskiej w Doylestown w Pensylwanii. Działa aktywnie w Kongresie Polonii Amerykańskiej. Lista jej sukcesów w polonijnej pracy społecznej jest bardzo imponująca, piękny przykład i wzór godny naśladówania.

Konsul przyrzekał również, że wspólnie z panią Majką będzie zabiegał u władz Krakowa, miejsca urodzin Modrzejewskiego, o właściwe uhonorowanie tego wybitnego Polaka. Swoje przemówienie konsul Kasprzyk zakończył hasłem: “Niech żyją polscy inżynierowie”. Podczas tego bankietu przemawiali również przedstawiciele lokalnych władz stanowych i miejskich oraz przedstawiele amerykańskich organizacji inżynieryjnych.

W programie uroczystości znalazł się list gratulacyjny od gubernatora stanu Pensylwania Edwarda Rendella. Gubernator pisze o dumie z jaką wiąże się fakt odsłonięcia tej tablicy Amerykanina polskiego pochodzenia, którą łączy z apelem abyśmy zawsze pamiętali o wkładzie Modrzejewskiego dla dobra wspólnoty stanu Pennsylwania. Senator Robert P. Casey, Jr. pisze o Rudolfie Modrzejewskim jako o zapomnianym inżynierze (“Forgotten Engineer”), który zaprojektował słynny znak rozpoznawczy Filadelfii. Most ten w 1926 roku był najdłuższym mostem wiszącym świata i po dzień dzisiejszy służy jako główna arteria komunikacyjna dla dziesiątek tysięcy kierowców dziennie podróżujących pomiędzy New Jersey i Filadelfią.

Senator Casey zapewnia, że płyta ta będzie nam przypominać o udziale Polonii w budowie podstaw potężnej Ameryki. Program uroczystości zawiera również list profesora Henryka Petroskiego, jako prezesa Sekcji Dziedzictwa i Historii Inżynieryjnej przy amerykańskiej organizacji inżynierów budowlanych ASCE (American Society of Civil Engineers). W swoim liście profesor Henry Petroski przypomina, że nikt nie zbudował tyle typowo amerykańskich mostów co Rudolf Modrzejewski. Profesor Petroski twierdzi, że most Benjamina Franklina pozostanie trwałym pomnikiem Rudolfa Modrzejewskiego.

Przy okazji tej uroczystości, znany polonijny działacz i tłumacz książki o życiu Modrzejewskiego, pan Peter Obst zorganizował wystawę zdjęć mostów Modrzejewskiego. Wystawa ta prezentowana jest w PII Galery, pod adresem 242 Race Street w Filadelfii. W uroczystościach w Filadelfii wzięła również udział duża grupa reprezentująca nowojorską organizację inżynierów “Polonia Technica”. Obecni byli reprezentanci organizacji polskich inżynierów w Chicago z prezesem Mirosławem Niedzińskim na czele. “Polonia Technica” w programie uroczystości stwierdza, że: “Rudolf Modrzejewski będąc inżynierem, ducha ofiarował Bogu, talent i umiejętności Ameryce, a serce Ojczyźnie – Polsce”.
inż. Jan S. Plachtaa