To jedyne polskie miasto położone na 44 wyspach oblanych wodą: Zalewu Szczecińskiego i Morza Bałtyckiego tuż przy północnej granicy państwowej z Niemcami, z których największe są: Uznam, Wolin i Karsibór. Na wyspie Uznam, należącej w połowie do Polski (około 10%) i do Niemiec, znajduje się centrum administracyjnousługowe miasta oraz dzielnica nadmorska wraz z obiektami turystycznouzdrowiskowymi.
Na drugiej wyspie Morska w Wolinie, będącej największą polską wyspą położona jest dzielnica Warszów, która pełni funkcję dzielnicy przemysłowej. Na niej znajdują się największe zakłady związane z gospodarką morską oraz węzły komunikacyjne, terminal promowy, dworzec PKP i PKS.
Trzecia zamieszkała wyspa to Karsibór, na której istnieją doskonałe warunki do rozwoju agroturystyki, uprawiania wędkarstwa i sportów wodnych. Na północy wyspy znajduje się rezerwat ptaków Karsiborska Kępa z około 140 gatunkami tych zwierząt. Znaleziska archeologiczne poświadczają pojawienie się pierwszych osad w okolicach dzisiejszego świnoujścia już 3 tys. lat p. n. e. Najstarsze zapisy dotyczące samej miejscowości sięgają XII wieku. Do słowiańskiej nazwy osady „Swine” w XVIII wieku Niemcy dodali końcówkę „monde” tj. „ujście”. Stąd też powstała słowiańskoniemiecka nazwa „Swinemonde” ujście (rzeki) świny. Od roku zaś 1945 miasto nazywa się po polsku „świnoujście”.
Przez świnoujście już od IX wieku prowadził główny szlak handlowy w kierunku wschódzachód i wodny północpołudnie. Tam spotykały się interesy handlowe Słowian, Niemców i Duńczyków. Tereny obecnego świnoujścia w IX X wieku wchodziły w skład plemiennego państwa Wolinian, które w X wieku Mieszko I przyłączył do Polski. W wiekach póżniejszych władali tam Książęta Pomorscy, którzy utrzymywali u ujścia świny grody warowne, kilkakrotnie niszczone przez Duńczyków w XII wieku. Od roku 1630 roku miastem i okolicą władali Szwedzi, a w roku 1720 Szczecin oraz wyspy Uznam i Wolin znalazły się w ręku Prus. Istniejąca u ujścia świny osada zaczęła się przekształcać w miasto po rozpoczęciu tam, w roku1729, budowy portu. Przywileje zaś miejski świnoujście uzyskało trzydzieści kilka lat póżniej.
Następnie, po wojnach napoleońskich, świnoujście stało się portem macierzystym pruskiej floty. Uruchomiono tam też regularną żeglugę pasażerska, a wzniesiona w latach 18541857 latarnia morska poprawiła znacznie warunki żeglugi. I wreszcie pod koniec XIX wieku miasto uzyskuje połączenie kolejowe z Berlinem. Za datę powstania kąpieliska morskiego w świnoujściu uważa się rok 1824.
Niemal od zarania swych dziejów miasto pełniło też zawsze ważne funkcje militarne. W połowie XIX wieku zostało silnie ufortyfikowane. Szczególnie jednak intensywnie rozbudowywano w świnoujściu i okolicy jeszcze przed II wojną światową różnorodne instalacje wojskowe. W ostatnich już tygodniach wojny potężny nalot aliancki spowodował znaczne zniszczenia zabudowy portowej i miejskiej. świnoujście zostało zajęte przez armię radziecką 5 maja 1945 roku, a w początkach października tegoż roku, na mocy postanowień Układu Poczdamskiego przejęte zostało przez polskie władze administracyjne. Pierwsze lata powojenne nie sprzyjały niestety odbudowie i rozwojowi miasta. Urządzenia portowe, znaczna część miasta, w tym cała dzielnica zdrojowa pozostawały w wyłącznym użytkowaniu sowieckich jednostek wojskowych.
Po roku 1957 tzn. po wycofaniu się Rosjan z dzielnicy nadmorskiej, przywrócono miastu jego kuracyjne funkcje, rozbudowując istniejącą bazę i budując nową. świnoujście ponownie stało się licznie odwiedzanym kąpieliskiem i miejscowością uzdrowiskową. Dopiero jednak odzyskanie przez Polskę pełnej suwerenności stworzyło dla tego miasta nowe, dogodne warunki do rozwoju ekonomicznego.
Do głównych atrakcji turystycznych można zaliczyć: Park Zdrojowy, założony przed 150 laty, w którym rośnie wiele gatunków roślinności śródziemnomorskiej oraz spotykane na obszarze całego miasta okazy chronionych prawnie roślin, XIXwieczne forty zbudowane w miejscu dawnych fortyfikacji po obu stronach rzeki świny, jedną z najwyższych nad Bałtykiem latarni morskich (68 m) oraz falochrony portowe zbudowane w latach 181823 oraz wieńcząca zachodni falochron Stawa „Młyny”, znak nawigacyjny w kształcie wiatraka.
Poza nowoczesnym terminalem promów pasażerskotowarowych umożliwiającym regularne połączenia ze Szwecją i Danią, w sezonie letnim kursują tam również statki białej floty między świnoujściem, a Rugią, Uckermunde i pobliskimi niemieckimi miejscowościami wypoczynkowouzdrowiskowymi: Ahlbeck, Heringsdorf i Bansin. Dla turystów organizowane są również godzinne rejsy po porcie umożliwiające obejrzenie atrakcyjnych obiektów od strony wody. Odwiedzając północnozachodnią Polskę nie można tego nie zobaczyć.
tekst i zdjęcia:
Leszek Watróbski
