Trening językowy: niekoniecznie ‘w kółko’!
W podręczniku do zestawu kasetowego „SOS English” znajduje się swoisty ‘dekalog’ dla uczących się języka: porady, które mogą znacznie usprawnić, przyspieszyć, ułatwić i uprzyjemnić naukę języka. A przede wszystkim – zapewnić jej znacznie większą skuteczność. Oto przykazanie ósme: Utrwalanie, czyli powtarzanie, jest podstawą zdobywania wszelkich umiejętności – także językowych. Jeśli ktoś rzadko głośno powtarza i martwi się, że trudno mu zapamiętać, jak się coś mówi – daje raczej dowód naiwności, niż braku pamięci.
***
Do jakiego innego przedmiotu szkolnego najbardziej podobna jest nauka języka obcego? Większość osób skłonna jest odpowiedzieć: do języka polskiego. Czasami odpowiedź brzmi: do matematyki, rzadziej do innych przedmiotów. Bardzo nieliczni znają właściwą odpowiedź: do wf-u albo też do nauki gry na instrumencie.
Wiele osób jest bardzo zaskoczonych, kiedy im wyjaśniam, że praktyczna nauka języka obcego jest najbardziej zbliżona właśnie do treningu sportowego albo do doskonalenia gry na instrumencie muzycznym.
Świadczy to o tym, że nie zdają sobie sprawy z różnicy pomiędzy uczeniem się wiadomości i umiejętności. Patrząc na poczynania niektórych domorosłych ‘specjalistów’ od nauki języka, można mieć wątpliwości, czy oni też są świadomi tej elementarnej różnicy. A przecież zupełnie inaczej zdobywamy wiedzę: przyswajamy wiadomości, zapamiętujemy fakty – a inaczej nabywamy umiejętności – czyli nabieramy wprawy i biegłości. Różnica jest taka, że ja wiem np., jak się gra na skrzypcach, i mogę to opisać, ale przez wzgląd na uszy nie życzę nikomu, żeby posłuchał jak gram – bo w ogóle nie umiem.
Nie ma innego sposobu, aby nauczyć się nowej umiejętności jak wielokrotne powtarzanie. Na tym polega trening sportowy, musztra, nauka gry na instrumencie czy robienia na drutach. Posługiwanie się językiem to także umiejętność, a więc, aby wiedzę o języku ‘przełożyć’ na umiejętności – trzeba wielu, ale to wielu ćwiczeń, czyli powtórzeń dla nabrania wprawy – co doskonale wiedzą sportowcy, muzycy – natomiast dziwnie niechętni powtarzaniu są uczący się języków! Często demonstrując jakieś wyrażenie studentom powtarzam je kilkakrotnie, a moi studenci zamiast powtarzać za mną – tylko kiwają głowami. Jeden z moich studentów przyznał się wręcz, że po lekcji, kiedy poprosiłem go, aby powtórzył 5 razy jakieś wyrażenie – przestał chodzić, bo – jak mi się przyznał – „jakoś tak wstyd mu było”. A tak konkretnie – to czego? Dążenia do wprawy?!
Nieporozumień w tej kwestii jest sporo. Spoglądając na zakres materiału do nauki języka słyszę czasem stwierdzenie: „O, ja znam te zagadnienia. Ja chcę tylko mówić”. To tak jakby ktoś do nauczyciela muzyki, przeglądając nuty stwierdził: „Ja znam te utwory. Ja chcę tylko grać”. Prawda jest taka, że dużo łatwiej jest uczyć wiadomości o języku lub ‘podawać słówka’, niż uczyć np. mówienia i rozumienia ze słuchu. Trening językowy to bardzo ciężka praca, wymagająca od nauczyciela odpowiedniego przygotowania zawodowego, dużego wysiłku, a także odrobiny talentu. Tylko nauczyciel z prawdziwego zdarzenia na taką formę zajęć się decyduje, zwłaszcza że jak się rzekło, uczniowie sami często wolą trenować „tak jak im jest łatwiej” i wcale nie odróżniają prawdziwej nauki od jej pozoracji. Dziwne, że ci sami uczniowie na siłowni czy aerobiku powtarzają i powtarzają z ogromnym zapałem nie zważając na wysiłek.
Powtarzanie dla wprawy jest czymś naturalnym, bo przecież dzieci, które szybko uczą się języka, powtarzają spontanicznie to, czego chcą się nauczyć. Prezentując jakieś wyrażenie dorosłym, którzy pragną nauczyć się mówić, powtarzam je kilkakrotnie, podczas gdy oni najwyżej kiwają głowami. Jakim cudem mają po tym umieć mówić i nie mieć bariery komunikacyjnej?
Czasem zastanawiam się, że nam Polakom jakby może generalnie ‘nie leży’ powtarzanie, które kojarzy nam się z powtarzaniem ‘w kółko’ i jakby ‘za karę’: dlatego, że zrobiliśmy coś źle musimy powtarzać tak długo, aż będzie dobrze. Nie są nam chyba zbyt bliskie w praktyce maksymy innych nacji na ten temat, typu „Repetitio est mater studiorum”, „Practice makes perfect” bądź „Uebung macht den Meister”. Nie znam japońskiego, ale podejrzewam, że w tej kulturze musi być jeszcze więcej tego typu powiedzonek, względnie przysłów. Pamiętam bowiem, jak mój trener tłumaczył, że typowy japoński judoka przychodzi na trening, wykonuje 200-300 rzutów i idzie do domu, to samo na kolejnych treningach – i tak dochodzi do perfekcji. Jaka szkoda, że choćby pod tym względem nie ma u nas ‘drugiej Japonii’.
Niechęć do powtarzania jest dość powszechna, ale oczywiście zdarzają się pod tym względem wyjątki. Słynny z perfekcjonizmu jest np. słynny pianista Krystian Zimerman, który przed jubileuszowym nagraniem mazurków Chopina, nie będąc zadowolony z brzmienia dosłownie kilku taktów, ćwiczył je nieustannie przez parę kolejnych dni. Choć brzmi to niewiarygodnie, obliczono, że powtórzył te takty prawie 1,000,000 razy, zanim uznał, że brzmią perfekcyjnie.
Innym fanatykiem perfekcji w treningu był trener ‘złotych’ siatkarzy Hubert Wagner, który mawiał, że „Inteligentnie włożona solidna praca musi przynieść efekt”. Jemu przyniosła. Także wśród trenerów rosyjskich popularne jest powiedzenie, że trzeba ćwiczyć „na maks i jeszczio niemnożko”. Dokładnie tak ćwiczył w dniach swojej świetności Diego Maradona, który zostawał po treningu, aby indywidualnie doćwiczyć pewne elementy gry. Nic dziwnego, że potem wręcz ośmieszał swymi zagraniami na boisku przeciwników o znacznie lepszych warunkach fizycznych. Także znakomity koszykarz chicagowskich „Bullsów”, Dennis Rodman, znany był z tego, że po meczu szedł jeszcze na pół godziny na siłownię, dbając o to, aby w wieku 37 lat utrzymać się w mistrzowskiej formie i kondycji na parkiecie i… poza nim!
Jak trenujesz – tak potrafisz. Jeśli ci nie idzie – przyczyna leży najprawdopodobniej nie w ‘braku talentu’ lub ‘trudnym języku’, ale w sposobie treningu. Chcąc mieć dobre efekty – trenuj jak mistrz. Mistrzowie wiedzą, na przykład, że dopiero kilkakrotne powtórzenie tego, co już wykonali dobrze daje im pewność siebie. To niby oczywiste, ale najczęściej widzę bardzo zdziwione spojrzenie, kiedy po dobrze powiedzianym zdaniu proszę o powtórzenie go jeszcze raz, dwa lub więcej. To przecież nie tylko świetny sposób na wyrobienie sobie automatycznych poprawnych nawyków językowych, ale także sposób na likwidację tzw. ‘bariery’. Przekonanie, że nam coś na treningu udaje się w 10 przypadkach na 10, pozwala nam wykonać to z pewnością siebie nawet w sytuacji stresowej.
Wiele kursów przypomina przerabianie książki o pływaniu czy tenisie zamiast treningu; albo przerabianie teorii muzyki i przepisywanie nut zamiast uczyć się grać. Jest tam wiele teorii, gramatycznej terminologii oraz cała masa notatek. Inne z kolei oferują tzw. ‘konwersację’. To jest pozornie ‘praktyka’, ale przecież wiadomo z muzyki, że nie na ‘muzykowaniu’ nauka gry polega: bez ćwiczeń to będzie zaledwie brzdąkanie. Ze sportu wiadomo, że sparring to sprawdzian – i tylko po solidnym treningu ma sens. Podręczniki i kursy są przeładowane ćwiczeniami sprawdzającymi, podczas gdy inteligentnych i ciekawych ćwiczeń wdrażających jest jak na lekarstwo. U nas w szkole EduLang proponuję specjalne ćwiczenia ‘japońskie’, które są tym, co gamy i pasaże w muzyce.
Na czym zatem polega trening językowy? Aby mówić, przede wszystkim trzeba nauczyć się słuchać – podobnie jak artysta malarz musi umieć patrzeć i widzieć wyraźnie. Należy powtarzać głośno. Jak przy nauce wiersza na pamięć. Należy powtarzać rytmicznie, bo rytm zmusza do prawidłowej wymowy. Powtarzaj dokładnie tak, jak słyszysz – a nie ‘przetwarzaj’, nie przerabiaj na polski. Mniej zapisuj – a więcej powtarzaj. A kiedy już zapisujesz – mów sobie zapisywane zdanie, choćby mrucząc cicho, aby zapamiętać jego wymowę.
W podręcznikach “SOS English” i “English for You” proponujemy ćwiczenia polegające na wielokrotnym powtórzeniu tej samej struktury, starając się, by nie były one nużące. Powtórzenie bowiem, aby było skuteczne, musi być zabarwione emocją albo zakolorowane wyobraźnią. Wtedy właśnie – nie jest to powtarzanie ‘w kółko’, ale prawdziwy trening językowy prowadzący szybko do dobrych efektów.
Uwagi swoje przekazuję gwoli inspiracji wszystkim, którzy pragną jutro mówić po angielsku lepiej niż dzisiaj. Przekazuję je wraz z przesłaniem: „Jeśli twój sposób nauki języka daje ci oczekiwane efekty – to trzymaj się go pilnie! Natomiast jeśli efekty są niewspółmierne do oczekiwań i włożonej pracy – koniecznie coś zmień!” Mam nadzieję, że moje artykuły dają Państwu pomysły co w swoim sposobie nauki ulepszyć.
Osoby zainteresowane skuteczną, intensywną nauką lub doskonaleniem języka zapraszam do mojej szkoły – EduLang. Tel: (773) 205-1190 lub (773) 818-0634. Zarówno materiały, jak i sposób uczenia, są maksymalnie dostosowane do potrzeb Polonii amerykańskiej i osób chcących używać języka praktycznie.
1. Zdaj sobie sprawę z różnicy między zdobywaniem wiedzy a nabywaniem umiejętności.
2. Wyrób sobie nawyk powtarzania tego, co chcesz umieć powiedzieć.
3. Ucz się języka jak gry na instrumencie.
4. Ćwicz jak mistrzowie: „na maks i jeszczio niemnożko”.
5. Buduj pewność siebie: kiedy uda ci się coś powiedzieć dobrze – powtórz to kilkakrotnie.
6. Nie powtarzaj drętwo: baw się nowym słowem czy wyrażeniem jak dziecko.
7. Mniej zapisuj – więcej powtarzaj.
8. Zapisując wyraz czy zdanie – powtarzaj je kilka razy.
9. Trening językowy – to ćwiczenia wdrażające, potwierdzające – a nie sprawdzające.
10. Powtarzając – myśl o sytuacji, w której użyłbyś powtarzanego zwrotu.
***
EduLang – (773) 205-1190. Doskonała szkoła dla Polaków: angielski na wszystkich poziomach, obywatelstwo, świetne samouczki oraz tłumaczenia pisemne i ustne. W najbliższym czasie startuje kurs na obywatelstwo oraz weekendowy kurs początkująco-porządkujący. Proszę dzwonić. E-mail: [email protected]; lub www.edulangenglish.com.
