Prezydent Stanów Zjednoczonych ma największe uprawnienia ze wszystkich demokratycznie wybieranych przywódców zachodnich, bo w USA - w odróżnieniu od większości państw - nie ma funkcji premiera i to prezydent kieruje całą administracją.
Konstytucja Stanów Zjednoczonych w art. 2 określa - dość zwięźle - funkcje, uprawnienia i obowiązki prezydenta, ale w praktyce wiele zależy też od tego, czy prezydent ma za sobą większość w Kongresie, a także od osobowości sprawującego urząd.
Głównym obowiązkiem prezydenta jest zapewnienie wiernego wykonywania prawa, a obowiązek ten jest realizowany poprzez rozbudowany system agencji wykonawczych, w tym przede wszystkim ministerstwa tworzące gabinet prezydenta. Prezydent mianuje wszystkich członków gabinetu i większość innych wysokich rangą urzędników władzy wykonawczej rządu federalnego.
Mianuje również wszystkich sędziów sądownictwa federalnego, w tym w przypadku wakatu - członków Sądu Najwyższego. Mianowanie sędziów Sadu Najwyższego jest jedną z najbardziej istotnych kompetencji prezydenta, bo pełnią oni urząd dożywotnio lub do momentu, kiedy sami nie zrezygnują, więc dokonany przez prezydenta wybór często wpływa na orzecznictwo jeszcze długo po zakończeniu jego kadencji.
Prezydenckie nominacje na stanowiska wykonawcze i sądowe muszą zostać zatwierdzona przez większość w Senacie. Senat zazwyczaj potwierdza te nominacje, choć czasami odrzuca kandydata, wobec którego są szczególnie duże kontrowersje.
Prezydent jest również naczelnym dowódcą wojskowym kraju i ma nieograniczone uprawnienia do kierowania działaniami sił lądowych, morskich i powietrznych, ale to tylko Kongres może wypowiedzieć wojnę. Prezydent ma prawo do zawierania traktatów z zagranicznymi rządami, choć Senat musi je zatwierdzić większością dwóch trzecich głosów.
Prezydent w ramach corocznego orędzia o stanie państwa dokonuje przeglądu poprzedniego roku i przedstawia plany wydatków oraz wszelkie propozycje legislacyjne na kolejny, jednak sam nie ma inicjatywy ustawodawczej, gdyż propozycje ustaw zgłasza tylko Kongres. Jednak będąc faktycznym liderem jednej z dwóch partii w Kongresie, ma wpływ, na to jakie propozycje są przedstawiane. Prezydent ma natomiast prawo do zatwierdzania lub odrzucania projektów ustaw uchwalonych przez Kongres, chociaż ten może uchylić weto prezydenta większością dwóch trzecich w obu izbach, co w praktyce jest bardzo trudne.
Prezydent może omijać Kongres wydając rozporządzenia wykonawcze, które pozwalają mu na stanowienie prawa. Dzieje się tak najczęściej w sytuacji, gdy prezydent nie ma za sobą większości w Kongresie. Rozporządzenia wykonawcze mają jednak mniejszą moc niż ustawa i mogą być odwołane przez następnego prezydenta. (PAP)
PAP
