Z cyklu Flavor of Poland: Odkrywamy piękno i niezwykłość Podlasia

„Liberecon por La Mondo” – te słowa widnieją na wielkim, kolorowym muralu na nowoczesnym budynku na jednej z głównych ulic Białegostoku. Nieznający języka, w którym napisano te słowa, mogą zastanawiać się nad ich znaczeniem i dlaczego zostały tak bardzo wyeksponowane w stolicy podlaskiego regionu. Warto wiedzieć, że polski nie jest jedynym językiem, który powstał w naszym kraju. Hasło na muralu jest w języku esperanto, a jego tłumaczenie to: „Wolność dla świata”. Źródłem inspiracji nowego muralu jest twórca esperanto, urodzony w Białymstoku dr Ludwik Zamenhof. Pomysł utworzenia nowego języka podsunęła mu skomplikowana i fascynująca historia stolicy Podlasia. Chciał, aby powstał nowy język, którego celem było zaprowadzenie pokoju na świecie, zakończenie wszelkich wojen i sporów między ludźmi różnych kultur i wyznań. A zatem, co to za historia, która zrodziła tak piękną ideę i nowy język dla świata? To jedna z ciekawszych opowieści i odkryć moich podróży po Polsce z programem Flavor of Poland. Chyba żaden inny zakątek Polski nie zadziwił i nie zafascynował mnie swoją historią, tajemniczością i pięknem tak bardzo, jak Podlasie! Kiedy podczas dokumentacji do zdjęć spotkałam się na rynku Białegostoku z Anną Kraśnicką, lokalną przewodniczką i blogerką, ekspertką od wszelkich spraw dotyczących podlaskiego regionu i jego stolicy, nie mogłam wyjść z zachwytu, gdy opowiadała ciekawostki o tym miejscu – mogłabym jej słuchać bez końca!. Dowiedziałam się, że od stuleci Białystok był domem dla ludzi z różnych środowisk etnicznych, religijnych i kulturowych. Tatarzy, Białorusini, Niemcy, Żydzi, Litwini, Macedończycy oraz Polacy osiedlali się na Podlasiu tworząc prawdziwy tygiel wielokulturowości. Choć ta koegzystencja z czasem rozwinęła się we wzajemną tolerancję i połączenie różnych pięknych zwyczajów i tradycji, z którymi miasto i region do dziś identyfikują się, to nie obyło się bez wyzwań. Na przykład codzienny targ na rynku Białegostoku często odbywał się w wielkiej frustracji, wynikającej z barier językowych między mieszkańcami. To już wtedy, jako mały chłopiec, zaniepokojony tymi konfliktami, Ludwik Zamenhof wymyślił rozwiązanie, które wprowadził w życie miasta w późniejszych latach. W roku 1887 podarował mieszkańcom Białegostoku esperanto – uniwersalny, drugi język, który ułatwił komunikację między ludźmi, tworzących wielonarodową wspólnotę. Esperanto jest nadal używany w Białymstoku i jeszcze do niedawna był wymaganym w nauce w lokalnych szkołach. Wielokulturowa historia Białegostoku i Podlasia zrodziła nie tylko uniwersalny, nowy język dla świata, ale zostawiła też po sobie wiele różnych zabytków, tradycji i smaków które sprawiają, że region podlaski jest naprawdę unikalny w swoim charakterze. Spacerując po Białymstoku można zwiedzić piękny polski pałac Branickich – cenny narodowy zabytek, drugi po pałacu w Wilanowie, polski Wersal, w którym przez wieki mieszkała polska szlachta, pozostawiając w mieście ślady swoich tradycji i kultury. Po spacerku przez bogate, zielone ogrody pałacu można się udać w kierunku cennej pod względem historycznym i architektonicznym katolickiej świątyni, czyli bazyliki Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, a następnie powędrować dalej w kierunku cerkwi prawosławnej św. Mikołaja. Znaleźć w tym mieście można też ślady kultur muzułmańskich jak i pozostałości zabytków żydowskich. Aby poznać dogłębnie wpływy kultury żydowskiej w tym regionie warto się wybrać niedaleko poza miasto do historycznego Tykocina . To stare miasteczko, w którym znaleźć można polski zamek z XV wieku jak również pozostałości największej żydowskiej dzielnicy po Kazimierzu w Krakowie, a w niej jedną z najstarszych ocalałych w Polsce żydowskich świątyń. Tu również zaprowadziła mnie moja przewodniczka, opowiadając mi wzruszającą historię mieszkańców tego miasteczka. Po zwiedzaniu białostockich zabytków można się zatrzymać na rynku, aby się ochłodzić szklanką orzeźwiającej buzy – to lokalny napój który przywieźli do tego regionu ze sobą na przełomie XX wieku Macedończycy, uwielbiany do dziś przez mieszkańców Białegostoku. Zatrzymując się po drodze na obiad w jednej z białostockich restauracji można spróbować wielu unikalnych smaków, które są wynikiem wielokulturowości, w której rozwijało się miasto przez wieki: tatar wołowy, śledź po żydowsku, kartacze, syta, rosolnik, białystoker, bezduszniki – to tylko kilka przykładów pysznych i egzotycznych tradycji kulinarnych, których można tu skosztować. Moja wizyta w Białymstoku oczywiście nie mogła się odbyć bez owych degustacji lokalnych tradycji kulinarnych. O szczegółach tych pysznych potraw i napoi opowiedzą Wam już w tym odcinku moi goście – lokalni eksperci w tym temacie. Ale Podlasie to nie tylko mieszanka kultur. W tym regionie można znaleźć również to, co charakterystycznie polskie – stare, ponad tysiącletnie miasteczka, piękne polskie krajobrazy, domowe polskie smaki, kolorowe folklorystyczne tradycje i jeden z najbardziej malowniczych wiejskich terenów, jakie widziałam w całej Polsce! Takie właśnie odniosłam wrażenie, kiedy podróżując przez Podlasie udałam się z ekipą na agroturystyczną farmę w wiosce Hamulka, aby poznać tajną recepturę tradycyjnego i uwielbianego w tym regionie – sękacza. Przemiłe spotkanie z gospodyniami znajdującej się tu „Chaty za Wsią” i lekcja kulinarna, której mi udzieliły w cudownej atmosferze otaczającego podlaskiego, wiejskiego krajobrazu, zalicza się do jednej z najbardziej cudownych chwil, które spędziłam podczas nagrań do programu w Polsce. Myślę, że każdy, kto wyruszy wraz ze mną na ten spacer przez piękne i fascynujące Podlasie w tę sobotę w czwartym odcinku Flavor of Poland, doskonale zrozumie, dlaczego właśnie tak wspominam te chwile. Zapraszam na moją kolejną przygodę o godzinie 11 rano 23 maja na kanale publicznym WTTW PBS Chicago – przy okazji poznacie również ciekawą tradycję podlaskiego sękacza! Odcinek o regionie podlaskim również można obejrzeć na kanale publicznym, Create, w nadchodzący poniedziałek 25 maja o godzinach 11 am i 3 pm czasu chicagowskiego. Po więcej informacji na temat programu Flavor of Poland zapraszam do odwiedzenia strony http://www.flavorofpoland.com. Prowadząca dla Was program: Aleksandra August Aleksandra August jest pochodzącą z Tuchowa koło Tarnowa amerykańską aktorką, absolwentką kierunku teatralnego na Northwestern University, grającą w teatrze i produkcjach filmowych. Ostatnio prowadzi niezwykle popularny program „Flavor of Poland”, emitowany w amerykańskiej telewizji publicznej (PBS, Create). Więcej informacji w wywiadzie z Aleksandrą August na naszej stronie internetowej. -- Po więcej informacji na temat programu Flavor of Poland zapraszam do odwiedzenia strony http://www.flavorofpoland.com. Z kolei w mediach społecznościowych umieszczane są wszelkie aktualności odnośnie programu i ciekawostki z mojej podróży po Polsce: @flavorofpoland na Instagram, Facebook i Twitter. -- Zdjęcia: Flavor of Poland