Muzeum Historii Polski w Warszawie we współpracy z Muzeum Historii Chicago tworzy niezwykła wystawę poświęconą Polakom w Chicago. Jej częścią będzie projekt Historii Mówionej, czyli wywiady przeprowadzane przez warszawskich i chicagowskich licealistów z emigrantami z Polski – tymi, którzy wrócili do Ojczyzny i tymi, którzy zdecydowali się na życie na emigracji.
Grupa licealistów z Warszawy wraz z opiekunami z Muzeum Historii Polski przyleciała do Chicago 19 czerwca i spędziła w Wietrznym Mieście tydzień. Był to tydzień niezwykle intensywny, a zwiedzanie Chicago i rozmowy z polsko-amerykańskimi rówieśnikami przeplatały się z pracą nad projektem Historii Mówionej. Projekt ten za trzy lata będzie częścią wystawy pod roboczym tytułem „Polacy w Chicago”, którą oglądać będzie można w Chicago i w Warszawie. Zadaniem uczniów było przeprowadzenie wywiadów z Polakami mieszkającymi w Chicago i zapytanie ich o emigracyjne doświadczenia, często niełatwe i bolesne, ale też te dające nadzieję, związane z mnogością szans i wyborów, które niesie ze sobą Ameryka.
Prof. Peter Alter, historyk z Muzeum Historii Chicago i dyrektor projektu Historii Mówionej tak wspomina początki współpracy ze stroną polską: – Kilka lat temu Robert Kostro, dyrektor Muzeum Historii Polski w Warszawie zwrócił się do nas z propozycją współpracy. Wtedy nie była ona jeszcze skonkretyzowana, wiadomo było tylko, że jej częścią miała być wymiana kulturowa i szkolna. Zwróciliśmy się o przyznanie grantu do McArthur Foundation na sfinansowanie projektu Historia Mówiona, we współpracy z warszawskim muzeum. Często słyszy się o Chicago, jako o największym polskim mieście, zaraz po Warszawie. Niezależnie od tego, ile prawdy rzeczywiście jest w tym stwierdzeniu, Polacy odegrali niezwykle istotną rolę w rozwoju Chicago. Chcemy udokumentować i opowiedzieć ich historię.
– Muzeum Historii Polski wysłało zaproszenia do wszystkich szkół ponadpodstawowych w Warszawie i okolicach, aby młodzi ludzie zgłosili się do projektu Historii Mówionej. Na zaproszenie odpowiedziało blisko stu uczniów, a ze zgłoszeń wybraliśmy cztery osoby, które przyjechały z nami do Chicago – dodaje Gabriela Sierocińska-Dec, kierownik Działu Edukacyjnego Muzeum Historii Polski, która wraz z grupą polskiej młodzieży przyleciała do Chicago.
Weronika Bąkowska o projekcie Historii Mówionej dowiedziała się w szkole, a pisząc list motywacyjny skupiła się na jej zainteresowaniu ludźmi oraz historią, a nie na szkolnych osiągnięciach i sukcesach. – Myślę, że moje zainteresowanie ludźmi i ich doświadczeniami było kluczowe i spowodowało, że zostałam wybrana – mówi Weronika.
Patrick Król to licealista z Chicago. O projekcie dowiedział się od polskich studentów chicagowskiego Loyola University, którzy poszukiwali kandydatów w polskich szkołach w Chicago. Złożył podanie i przeszedł przez rozmowę kwalifikacyjną. Jest jednym z czworga młodych Polaków z Chicago, którzy biorą udział w projekcie. – Mój tata zawsze opowiada mi historie z Polski i o Polsce, a także swoją historię emigrancką. Od zawsze interesowałem się historią i chciałem porównać opowieści mojego taty z historiami innych emigrantów – mówi Patrick.
Dla Patrycji Jaworskiej, która chodzi do polskiego liceum na przedmięciach Chicago projekt był od początku interesujący, ponieważ dotyczył ludzi, którzy urodzili się w Polsce, ale na różnych etapach życia wyemigrowali do Ameryki. – Ja też urodziłam się w Polsce i wraz z rodzicami osiem lat temu przyjechałam do USA. Nasze początki w Ameryce były trudne, ale teraz, po latach, żyje nam się tutaj bardzo dobrze. Chciałam się dowiedzieć, czy inni Polacy też mieli takie doświadczenia.
Projekty dotyczące historii polskiej diaspory to z reguły przedsięwzięcia kierowane przez ekspertów i naukowców. Tak jest i tym razem, ale o przeprowadzenie wywiadów z emigrantami poproszono ludzi młodych, uczniów szkół średnich.
– Ten projekt w zamierzeniu ma być dwugłosem; jesteśmy ciekawi, dlaczego część emigrantów wraca, a inni zostają na emigracji. Zależało nam, żeby młodzi ludzie rozmawiali z przedstawicielami chicagowskiej Polonii. Z kolei, w zeszłym roku do Warszawy przylecieli licealiści z Chicago, by przeprowadzić wywiady z emigrantami, którzy wrócili z USA do Polski. Oddaliśmy głos młodym ludziom ponieważ okazuje się, że świadkowie historii chętniej i bardziej otwarcie rozmawiają z młodzieżą, gdyż chcą przekazać wiedzę i swoje przeżycia następnemu pokoleniu. Młodzi ludzie mają więc okazję poznać historię w sposób najbardziej bezpośredni. Nie jako zestaw dat i wydarzeń, ale jako indywidualne doświadczenia świadków historii. Przecież historia to my. Każdy z nas jest częścią historii – mówi Gabriela Sierocińska-Dec.
– Fragmenty najciekawszych wywiadów wejdą w skład wystawy pod roboczym tytułem „Polacy w Chicago”. Myślę, że wystawa ta powstanie za około dwa lub trzy lata. Planujemy, że odbędzie się zarówno w Warszawie, jak i w Chicago – dodaje Maciej Różański, specjalista ds. Historii Mówionej z Muzeum Historii Polski.
Młodzi uczestnicy projektu Historia Mówiona od pierwszego wieczoru w Wietrznym Mieście byli pod ogromnym wrażeniem Chicago i ludzi, których tutaj spotkali. – Jest w Chicago coś bardzo wyjątkowego. Nie tylko w mieście, ale w ludzkiej mentalności. Jest tutaj mnóstwo możliwości, a ludzie mają inne podejście do życia. Wiarę w to, że można osiągnąć swoje cele i zrealizować marzenia. Że nie jest to niemożliwe. Chicago to miejsce, gdzie ludzie bardziej w siebie wierzą. To dla mnie bardzo inspirujące – podsumowała pobyt w Wietrznym Mieście licealistka z Warszawy Zuzanna Sobecka. Weronika Bąkowska po powrocie do kraju przysłała do redakcji esej, w którym opowiada o swojej chicagowskiej przygodzie z projektem Historia Mówiona. Oto jego fragment:
„Od zawsze wierzyłam, że każdy człowiek ma historię do opowiedzenia. Każde życie to unikalny zbiór doświadczeń. Z tych poszczególnych historii, z ludzkich doświadczeń można czerpać wiedzę o życiu, naukę, jak je przeżyć i podejmować w nim decyzje, a także inspirację do podejmowania wszelakich działań i stawania się lepszym człowiekiem. Wywiady z ludźmi z najróżniejszych grup społecznych, wiekowych i z zupełnie różnymi historiami i spojrzeniami na życie, nie tylko dostarczyły mi wielopłaszczyznowej wiedzy na temat Polonii w Chicago (co było tematem naszego projektu) , lecz także potężną dawkę życiowego doświadczenia i inspiracji. Nauczyłam się, z jak wieloma rzeczami jest w stanie poradzić sobie człowiek. W jaki sposób jest w stanie przetrwać nawet w trudnych czasach i zwalczyć najróżniejsze przeszkody, a także jak niewiele potrzeba, by zrobić coś dobrego dla drugiego człowieka.”
Wystawa „Polacy w Chicago” to projekt, który dopiero powstaje, a na efekty pracy jej twórców przyjdzie nam poczekać jeszcze kilka lat. Czekamy z niecierpliwością, bo w Chicago każdy Polak ma do opowiedzenia niezwykła historię. Swoją własną, która jest częścią historii przez duże „H”.
Grzegorz Dziedzic[email protected]
Zdjęcie główne: Grzegorz Dziedzic
Zdjęcia uczestników wyprawy do Chicago. Autorzy: Gabriela Sierocińska-Dec, Maciej Różański, Pan Sobecki oraz Patrick Król.
Ewa Malcher
