Rząd przyjął projekt ustawy dotyczącej rozszerzenia programu "Rodzina 500 plus" na pierwsze dziecko – poinformował we wtorek premier Mateusz Morawiecki. Wnioski o świadczenie będzie można składać od 1 lipca. Program w nowej odsłonie obejmie 6,8 mln dzieci.
"Przeszliśmy rewolucję, pozytywną rewolucję prorodzinną, pozytywną rewolucję prorozwojową, rewolucje gospodarczą. Ona powoduje, że dzisiaj mamy jeden z najwyższych wzrostów gospodarczych przy zrównoważeniu czynników makroekonomicznych" – mówił premier na konferencji prasowej po posiedzeniu rządu.
Podkreślił, że program "Rodzina 500 plus" ma koncentrować się na skutkach długo-, średnio– i krótkookresowych. Wskazał, że jednym z podstawowych czynników osłabiających wzrost gospodarczych jest "osłabienie demografii".
"A więc w tym długim horyzoncie czasowym: 10, 20, 30 lat, program 500 plus, program, który ma służyć dzietności, ma służyć temu, żeby poprawić demografię Polski, żeby była młodzież, która będzie potem pracowała i na nasze emerytury, i na rozwój gospodarczy całego kraju. To po to tworzymy ten program – dla długofalowego rozwoju Polski" – powiedział.
Dodał, że skutki programu będą widoczne także w perspektywie kilku, kilkunastu lat. Wskazał, że rodziny korzystające już ze świadczenia 500 plus więcej inwestują m.in. w zajęcia pozalekcyjne, wyjazdy wakacyjne i w sport.
"Krótka perspektywa – jak mówił premier – "bezpośrednio wpływająca na najbliższe kwartały, jeden, dwa lata, to przełożenie na fazę cyklu koniunkturalnego". "Jesteśmy w fazie pewnego spowolnienia. Wtedy klasyczną odpowiedzią (…) jest odpowiedź fiskalna. (…) Odpowiedzialny rząd robi to, na co ma wpływ, w tym przypadku wykonujemy impuls fiskalny, dokonujemy zmiany w wydatkach, która przełoży się również na wygładzenie cyklu koniunkturalnego" – dodał.
Z kolei minister rodziny, pracy i polityki społecznej Elżbieta Rafalska podkreśliła, że program 500 plus był "przełomem polskiej polityki społecznej, który położył znakomite fundamenty pod kompleksową politykę rodzinną, jakiej w Polsce nie znano".
Rafalska wskazała, że program realizuje trzy podstawowe cele. "Po pierwsze – poprawa dzietności, po drugie – redukcja ubóstwa, w tym likwidacja ubóstwa dzieci, i po trzecie – inwestycja w kapitał ludzki" – powiedziała minister.
Wskazała, że do tej pory ze świadczenia korzystało 53 proc. polskich dzieci do 18 lat. "Po zmianach liczba ta wzrośnie do 6 mln 800 tys. dzieci. Największy wzrost nastąpi wśród jedynaków, których do tej pory było niemalże pół miliona, w tej chwili liczba ta wzrośnie o 2 mln" – powiedziała szefowa MRPiPS. Poinformowała, że do tej pory do rodzin trafiło już prawie 69 mld zł z programu 500 plus.
Rafalska przypomniała, że zmiany wejdą w życie w lipcu tego roku. "Od lipca będzie można składać wnioski online o 500 plus. Od sierpnia także tradycyjnie, papierowo" – powiedziała minister.
Rozszerzenie programu "Rodzina 500 plus" także na pierwsze i jedyne dziecko to jeden z projektów wchodzących w skład tzw. nowej piątki PiS.
Obecnie świadczenie jest przyznawane na drugie i kolejne dziecko. Na pierwsze jest wypłacane tylko po spełnieniu kryteriów dochodowych – 800 zł netto miesięcznie na osobę w rodzinie lub 1200 zł netto w rodzinie, której członkiem jest dziecko z niepełnosprawnością.
Centrum Informacyjne Rządu zaznaczyło w komunikacie, że program ten znacząco poprawił sytuację materialną rodzin – w latach 2015-2017 skrajne ubóstwo wśród dzieci zmniejszyło się niemal o połowę: z 9,0 do 4,7 proc. Wskazano też, że zagrożenie ubóstwem lub wykluczeniem społecznym dzieci spadało w naszym kraju najszybciej wśród wszystkich państw Unii Europejskiej.
"Przeciętne miesięczne wsparcie na dziecko w rodzinie wzrosło ze 148 zł (2015 r.) do 690 zł (2017 r.). Program – znacznie poprawiając sytuację materialną rodzin – realnie je wzmocnił – oraz w wielu przypadkach przywrócił im godność" – podkreślono w komunikacie.
Po rozszerzeniu programu 500 plus będzie przysługiwać na wszystkie dzieci do 18 lat. Prawo do świadczenia będą miały również dzieci umieszczone w placówkach opiekuńczo-wychowawczych (do 18. roku życia).
Znowelizowana ustawa wprowadza trzymiesięczny termin – liczony od dnia urodzenia dziecka – na złożenie wniosku o świadczenie wychowawcze na nowo narodzone dziecko. Złożenie wniosku w tym terminie będzie skutkowało przyznaniem tego świadczenia z wyrównaniem od dnia narodzin dziecka. Obecnie świadczenie 500 plus przysługuje – co do zasady – od miesiąca, w którym złożono wniosek.
CIR Projekt umożliwi także przyznanie – z zachowaniem ciągłości – świadczenia wychowawczego drugiemu rodzicowi dziecka w przypadku śmierci rodzica, któremu świadczenie zostało przyznane na dany okres lub który zmarł przed rozpatrzeniem wniosku. Obecnie w takiej sytuacji drugi rodzic musi złożyć "swój" wniosek o świadczenie.
Wnioski o przyznanie świadczenia na nowych zasadach, czyli bez kryterium dochodowego będzie można składać w dwóch formach: w wersji papierowej – od 1 sierpnia 2019 r., a w wersji elektronicznej – od 1 lipca 2019 r.
W przypadku złożenia wniosku w okresie lipiec-wrzesień 2019 r. świadczenie zostanie przyznane z wyrównaniem od 1 lipca 2019 r. Złożenie wniosku po 30 września 2019 r. oznaczać będzie przyznanie świadczenia od miesiąca złożenia wniosku, czyli bez wyrównania za miesiące minione, tj. lipiec i sierpień.
Wnioski będzie można składać w sposób tradycyjny (osobiście w urzędzie lub na poczcie) i elektronicznie za pośrednictwem bankowości elektronicznej, ministerialnego Portalu Informacyjno-Usługowego Emp@tia oraz platformy usług elektronicznych ZUS (PUE ZUS).
W komunikacie CIR wskazano, że od 1 kwietnia 2016 r., czyli od momentu uruchomienia programu przeznaczono na niego ok. 70 mld zł (stan na marzec 2019 r.). Obecnie z programu korzysta ponad 3,6 mln dzieci, czyli 52 proc. wszystkich dzieci do 18. roku życia. Szacuje się, że po rozszerzeniu programu skorzysta z niego 6,8 mln dzieci. Po zmianach w 2019 r. na program trzeba będzie przeznaczyć ok. 31 mld zł, a w 2020 r. – ok. 41 mld zł.
Jak podkreślono w komunikacie CIR program stał się systemowym elementem polityki prorodzinnej państwa (w 2015 r. wydatki z budżetu państwa na rzecz rodzin wyniosły 1,78 proc. PKB, w 2017 r. – było to 3,11 proc. PKB, czyli wzrosły o 75 proc.). Objęcie wszystkich dzieci świadczeniami z programu "Rodzina 500 plus" spowoduje wzrost wydatków z budżetu państwa na rzecz rodzin do ok. 4 proc. PKB. Będzie to wzrost o 125 proc. wskaźnika udziału wydatków na politykę rodzinną w PKB w porównaniu z wydatkami w 2015 r.
Znowelizowane przepisy mają obowiązywać od 1 lipca 2019 r. (PAP)
Ewa Malcher
