Paszport z duszą

Czy paszport powinien oddawać charakter kraju, który go wydrukował? Amerykański dokument podróży pełen jest symboli nawiązujących do historii tworzenia się narodu. Mamy tu zarówno Chesapeake Bay i Diamentową Głowę w Honolulu, czyli Amerykę od oceanu do oceanu, albo jak kto woli „From sea to shining sea”.

W paszporcie USA znaleźć też można motywy nawiązujące do deklaracji niepodległości, wizerunek Mt. Rushmore, Statui Wolności, parostatków na Missisipi, czy pierwszych osadników na Dzikim Zachodzie. Ale jest wizerunek Indianina, totemu, niedźwiedzia grizzly, a nawet… kosmosu. Czyli Stany Zjednoczone w graficznej pigułce.

Bezbarwny polski paszport

Amerykanie nie są jedyni. Także najnowszy projekt paszportu brytyjskiego nawiązuje do historii brytyjskiego Commonwealthu. Podobnie robią i inne kraje.

Pod względem graficznym obecne polskie paszporty biometryczne robią wrażenie kopciuszków. Motywy graficzne na stronach wizowych wydają się nawiązywać do historii podróżowania, a nie do polskich tradycji. Mamy więc kryte wozy konne, żaglowiec, statek pasażerki, balon, automobil, czy lokomotywy (parową i nowoczesną). Do tego wizerunki podróżujących ludzi. Ot obrazki, jakie mogły się pojawić w dokumentach jakiegokolwiek z krajów Europy.

Ma się to zmienić. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji zaczęło prace nad nowym wzorem polskiego paszportu, który będzie nawiązywać do przypadającej w przyszłym roku setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Co więcej – chce w ten projekt zaangażować wszystkich rodaków – także tych mieszkających poza granicami kraju.

Zaproszenie do projektu

MSWiA wraz z Polską Wytwórnią Papierów Wartościowych i Instytutem Pamięci Narodowej zapoczątkował kampanię społeczną, zatytułowaną „Zaprojektuj z nami Polski Paszport 2018” mającą na celu wyłonienie motywów, które znajdą się nowym dokumencie. Polacy będą mogli zagłosować w internecie jakie wydarzenie, miejsce, czy postać będą chcieli zobaczyć w nowym dokumencie podróży. „Tak jak narody mają charakter, tak wreszcie paszport polski będzie miał duszę” – powiedział podczas uroczystości inaugurującej kampanię profesor Wiesław Wysocki, ekspert zaangażowany w realizację projektu. Konferencja – co także symboliczne – odbyła się w stołecznej siedzibie Straży Granicznej, mieszczącej się pod adresem Aleje Niepodległości 100.

Ucieczka przed fałszerzami

Nowe paszporty będą wydawane od 2018 roku. Na początek otrzyma je ok. 1,3 miliona Polaków – tyle starych paszportów traci w przyszłym roku swoją ważność. Opracowanie nowego wzoru nie jest jedynie kaprysem polityków, to po prostu konieczność – tłumaczą eksperci z Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych. Ze względów bezpieczeństwa każdy rozwinięty kraj zmienia co 8-10 lat swoje paszporty. To element niekończącej się wojny z fałszerzami dokumentów. Wymienia się nie tylko szatę graficzną, ale także wzbogaca system zabezpieczeń. I tak od 28 sierpnia 2006 Polska wydaje paszporty zawierające dane biometryczne zapisane w warstwie elektronicznej. Przed 22 czerwca 2009 oznaczało to wizerunek twarzy posiadacza, potem wprowadzono także zapis odcisków dwóch palców. To nie koniec zabezpieczeń. Strony wizowe (te z motywami nawiązującymi do podróży) drukowane są na papierze zabezpieczonym, z umiejscowionym wielotonowym znakiem wodnym oraz nitkę zabezpieczającą, a projekt graficzny każdej strony jest inny. W szatę graficzną wkomponowany jest numer każdej strony. Na stronach są też mikrodruki o treści Rzeczpospolita Polska, Republic of Poland, Republique de Pologne. Ale te zabezpieczenia i sam wzór mają już swoje lata, najwyższa więc pora na nowy projekt. Podobnie jest zresztą w USA, gdzie także od 2006 roku zaczęto wydawać paszporty biometryczne. Lada moment także Amerykanie zaczną wydawać nowe dokumenty podróży, zabezpieczone trudniejszym do podrobienia mikroprocesorem. W obu przypadkach stare dokumenty zachowają do końca swoją ważność.

MSWiA zaczęło prace nad nowym wzorem polskiego paszportu, który będzie nawiązywać do przypadającej w przyszłym roku setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Co więcej – chce w ten projekt zaangażować wszystkich rodaków – także tych mieszkających poza granicami kraju."

Hołd dla minionych pokoleń

„Zapraszając Polaków do wspólnego zaprojektowania nowego paszportu, chcieliśmy oddać hołd wszystkim, którzy przelewali krew za wolność Polski” – mówił szef MSWiA Mariusz Błaszczak. Przypomniał też, że paszport to dokument, z którym rodacy podróżują po całym świecie, a dokument stanowi wizytówkę i kraju, i jego obywateli. Nawiązał też do słów prezydenta Donalda Trumpa, który podczas wizyty w Warszawie przypomniał, że „Polska jest ziemią wielkich bohaterów”. „Chcemy przenieść pamięć o tych bohaterach i wydarzeniach związanych z odzyskaniem niepodległości na karty polskiego paszportu” – podkreślał minister Błaszczak.

Od ekspertów do internautów

Projekt Polskiego Paszportu 2018 rozpoczął się od wspólnych spotkań historyków, grafików oraz przedstawicieli tych służb, które mają do czynienia z weryfikacją autentyczności dokumentów. Nie było łatwo. Książeczka paszportowa posiada jedynie 19 stron wizowych, a historycy zgłosili aż 99 różnych motywów związanych z odzyskaniem niepodległości. Zespół ekspertów zawęził tę listę do 26 motywów. 13 z nich wybrano jako tzw. motywy stałe, które powinny się znaleźć w paszporcie. Są to: bitwa warszawska, Cmentarz Orląt Lwowskich, godło II RP, Grób Nieznanego Żołnierza, Ignacy Paderewski, Józef Piłsudski, Odznaka Korpusu Ochrony Pogranicza, Odznaka Pamiątkowa Wojsk Wielkopolskich, Virtuti Militari, powstania śląskie, Roman Dmowski, Wincenty Witos i Wojciech Korfanty.

Jak i na kogo zagłosować

Pozostałe 6 spośród drugiej „13” wybiorą sami Polacy za pośrednictwem strony http://zaprojektujpaszport.gov.pl. Wystarczy wybrać ulubiony motyw i oddać swój głos klikając na biało-czerwone serce poniżej tego motywu. Jedna osoba może jednocześnie wybrać 6 motywów. To właśnie 6 najbardziej popularnych z zaprezentowanych 13, oprócz stałych motywów, znajdzie się w Polskim Paszporcie 2018. Głosować można raz dziennie do 10 września 2017 roku. Motywy, na które można głosować to: Eugeniusz Kwiatkowski, Gabriel Narutowicz, ks. Ignacy Skorupka, gen. Józef Haller, Kopiec Czynu Niepodległościowego (tzw. Mogiła Mogił), gen. bryg. Maria Wittek, obraz Jacka Malczewskiego „Polonia”, Order Polonia Restituta, orzełek legionowy, Ostra Brama, pieczęć Rzeczypospolitej z 1919 r., pomnik Powstańców Śląskich na Górze św. Anny oraz Władysław Grabski.

Po 10 września zespół ds. ustalenia wzoru dokumentu paszportowego przedstawi projekt paszportu do akceptacji ministrowi spraw wewnętrznych i administracji. Ma on uwzględniać życzenia wszystkich Polaków, którzy zechcą włączyć się w kampanię społeczną i oddać swój głos. Tu nie powinno zabraknąć także głosów Polonii. Na inne rzeczy nie będziemy mieli już wpływu – zabezpieczeniami nowego dokumentu zajmą się przecież eksperci Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych.

Jolanta Telega

[email protected]