Wśród Polonii krążą różne dziwne opinie na temat polsko-amerykańskich przepisów emerytalnych i podatkowych. Przedmiotem emocji, zebrań, ulotek, petycji bywają WEP*, FATCA*, podatki, międzynarodowe umowy lub ich brak. Ostatnio rozeszła się plotka, że odkryto tajemną lukę w przepisach, która pozwoli każdemu powracającemu do Polski seniorowi uniknąć tam podatków dochodowych. Oto fakty.
„Emerytury z niektórych krajów nie są w Polsce opodatkowane”
To prawda, ale zacznijmy od początku. Osoba, która przeprowadziła się do Polski, ustanawia tam ośrodek swoich spraw życiowych i staje się w Polsce rezydentem podatkowym, odpowiedzialnym za deklarowanie wszystkich przychodów, również z zagranicy. O tym, jak zagraniczna emerytura jest opodatkowana w Polsce decyduje umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, jaką Polska zawarła z krajem płatnika.
To, że emerytury z jakichś krajów bywają wolne od podatków w Polsce, nie znaczy, że takie same przepisy dotyczą świadczeń ze Stanów Zjednoczonych. Nie można uogólniać. Niektóre formy przychodu mogą być nieopodatkowane, jeżeli te kraje tak się z Polską dogadały. Umowy podatkowe stosują bowiem trzy rodzaje rozwiązań:
– opodatkowanie emerytur tylko w państwie zamieszkania podatnika (np. umowa Polski z Wielką Brytanią, Francją, Hiszpanią oraz Niemcami)
– opodatkowanie emerytur tylko w tym państwie, z którego emerytury są wypłacane (np. umowa z Ukrainą)
opodatkowanie emerytur zarówno w państwie zamieszkania podatnika, jak i w państwie, z którego emerytury są wypłacane (Stany Zjednoczone, Szwecja).Odbiorców świadczeń Social Security w Polsce interesuje punkt trzeci.
„Umowa podatkowa nakazuje opodatkowanie tylko w kraju zamieszkania”
Która umowa? Nie ta, która obowiązuje teraz. Dotychczasowa polsko-amerykańska umowa podatkowa z roku 1974 w ogóle nie odnosi się do emerytur innych niż emerytury wypłacane pracownikom państwowym. Wniosek z tego, że należy stosować ogólne zasady opodatkowania, w świetle których emerytury z USA otrzymywane przez polskiego rezydenta mogą być opodatkowane zarówno w USA, jak i w Polsce.
13 lutego 2013 roku została podpisana nowa umowa podatkowa między Polską z Stanami Zjednoczonymi. Polska strona ją ratyfikowała, amerykańska jeszcze nie. Umowa ta zmienia sposób opodatkowania świadczeń Social Security, jak i świadczeń Zakładu Ubezpieczeń Społecznych czy KRUS.
Po wejściu w życie nowej umowy podatkowej, emerytury i renty Social Security będą opodatkowane tylko w USA, a nie w Polsce. Analogicznie, świadczenia ZUS i KRUS będą obłożone podatkiem tylko w Polsce, ale nie w USA. Co do innych świadczeń emerytalno-rentowych – np. amerykańskich emerytur zakładowych (ang. pension plans) – to będą one opodatkowane odwrotnie: tylko w państwie zamieszkania podatnika.
„Od Social Security nie ma podatków w Stanach, więc nie powinno być ich w Polsce”
Kto powiedział, że świadczenia Social Security nie podlegają w Stanach opodatkowaniu? Podlegają do wysokości 85 proc. świadczeń. Faktem jest, że większość emerytów nic w USA nie płaci, bo świadczenia Social Security są wolne od opodatkowania dla osób o umiarkowanych dochodach, a oprócz tego seniorzy mają znaczne odpisy podatkowe.
Wykonaj sprawdzian. Oblicz połowę rocznej emerytury Social Security i dodaj cały swój dodatkowy przychód. Jest to twój dochód prowizoryczny. Jeżeli ta liczba wynosi 25 tys. dol. lub mniej dla osoby samotnej lub do 32 tys. dol. dla osób będących w związku małżeńskim, to podatków dochodowych od emerytury Social Security nie płacisz. Jeśli jesteś zamożniejszy, to do 85 proc. świadczeń SS może być opodatkowane.
„Umowa zabrania ściągania podwójnych podatków”
Tak, celem międzynarodowych umów podatkowych jest właśnie unikanie podwójnych podatków. W Polsce podatek od emerytury wynosi 18 procent. W Stanach podatkowi rezydenci nie płacą przeważnie nic, a ci zamożniejsi – podatek dochodowy według skali. Podatkowi nierezydenci (osoby bez obywatelstwa lub które porzuciły status stałego rezydenta w Stanach) mają w USA potrącane z tytułu podatku 25,5 procent.
Podatków dwa razy nie zapłacimy, bo podatki uiszczone w jednym kraju są w drugim zaliczane proporcjonalnie na poczet podatku w tym kraju. Porozmawiaj o szczegółach ze swoim księgowym.
Rada dla nierezydentów w Polsce – jeżeli Administracja Social Security potrąca 25,5 proc. osobie, która wróciła do Polski, to należy poprosić amerykański konsulat o odpowiednie zaświadczenie i zanieść je do banku. Bank przestanie wtedy pobierać polskie zaliczki podatkowe. Mieszkającym w Polsce obywatelom amerykańskim i osobom mającym status stałego rezydenta, konsulat takiego zaświadczenia nie udzieli.
„IRS nie pozwala płacić amerykańskich podatków innym krajom”
Takie słyszy się opinie, poparte nawet jakimiś wydrukami z Internetu. Argument ten jest błędny w swoim założeniu. Jeżeli senior skieruje płatność Social Security do banku w Polsce, to bank ustala zaliczki identycznie jak od emerytur krajowych, a więc z zastosowaniem stawki 18 proc. i 32 proc. i odprowadza je do polskiej skarbówki, nie amerykańskiej! To są polskie podatki dochodowe, nie amerykańskie.
Ustalając zaliczkę podatkową, bank uwzględnia postanowienia polsko-amerykańskiej umowy podatkowej, a ta stanowi, że amerykańska emerytura podlega opodatkowaniu zarówno w Polsce, jak i w USA. Jeżeli w Stanach podatki od emerytury zostały zapłacone, to zaliczka pomniejszana jest o kwotę podatku zapłaconego w Stanach, dlatego potrzebne jest zaświadczenie z konsulatu o płaceniu podatków w Stanach.
„Ale przecież jest ulga abolicyjna!”
Jest, ale nie dla emerytów. Wyjaśnijmy, czym jest ta ulga.
Polacy pracujący czasowo za granicą płacą za granicą podatki, a oprócz tego mają obowiązek rozliczyć się w Polsce i dopłacić podatek, bo przeważnie polska stawka podatkowa jest wyższa niż za granicą. Polska ma ze Stanami Zjednoczonymi umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania z zastosowaniem metody proporcjonalnego odliczenia, która jest mniej korzystna od metody wyłączenia z progresją, stosowanej w umowach z innymi krajami.
Wprowadzona od roku 2008 ulga abolicyjna polega na odliczeniu od polskiego podatku kwoty będącej różnicą pomiędzy podatkiem wyliczonym przy zastosowaniu metody proporcjonalnego odliczenia a podatkiem wyliczonym przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją, która jest korzystniejsza. Celem ulgi abolicyjnej jest zrównanie obciążenia podatkowego osób pracujących poza granicami Polski, wynikającego z różnic między metodami unikania podwójnego opodatkowania. Ulga abolicyjna sprowadza się do tego, że Polacy pracujący czasowo w Stanach (na czasowych wizach pracowniczych albo nielegalni imigranci) nie muszą dopłacać podatków w Polsce, pod warunkiem, że prześlą deklarację podatkową i powołają się na abolicyjną ulgę.
Uwaga. Ulga abolicyjna nie ma zastosowania do emerytur. Więcej przeczytać można w artykule pt. „Podatki nielegalnego w Polsce i w USA”, który można znaleźć w sieci.
Wniosek
Różne przepisy dotyczą emerytur, zależnie od kraju ich pochodzenia, od statusu imigracyjnego i podatkowego seniora, od miejsca jego zamieszkania, od wysokości przychodów. Nie można uogólniać przepisów mających zastosowanie w jednej sytuacji. Nie ma sensu apelować o słanie petycji do polskich czy amerykańskich ustawodawców, jeżeli nie w pełni rozumie się przepisy.
Urzędy podatkowe po obu stronach Atlantyku interesują się świadczeniami Social Security słanymi do Polski. W Stanach mniej zamożni podatków od Social Security nie płacą. W Polsce osoby, którym SSA potrąca 25,5 proc. podatku dla nierezydentów, nie muszą mieć potrącanych zaliczek podatkowych przez bank. Po wejściu w życie nowej umowy podatkowej, emerytury społeczne opodatkowane będą tylko w kraju ich wypłaty, ale na to musimy jeszcze poczekać.
***
Uwaga, pytania do autorki należy wysyłać e-mailem: [email protected]
***
*WEP – Przepis IRS, którego pełna nazwa brzmi Windfall Elimination Provision. WEP nie dotyczy emerytur łączonych, czyli tych obliczanych na podstawie amerykańskich i polskich lat pracy, ani rent rodzinnych.
*FATCA – Ustawa o ujawnianiu kont zagranicznych (Foreign Account Tax Compliance Act, FATCA) weszła w życie w USA 1 lipca 2014 roku. Jej celem jest walka z unikaniem opodatkowania przez Amerykanów mających inwestycje na zagranicznych rachunkach bankowych czy inwestycyjnych.
Ewa Malcher
