Szewach Weiss – odznaczony Orderem Orła Białego

Izraelski polityk i pisarz Szewach Weiss został odznaczony przez prezydenta Andrzeja Dudę Orderem Orła Białego. Ten były ambasador Izraela w Polsce od lat działa na rzecz zbliżenia obu krajów, ciesząc się autorytetem w sprawach polsko-żydowskich.

Szewach Weiss został odznaczony “w uznaniu znamienitych zasług w działalności na rzecz pogłębiania przyjaznych oraz wszechstronnych relacji pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Państwem Izrael”.

Odbierając odznaczenie, powiedział, że to “symboliczne i wzruszające”, iż odbiera je właśnie w Jerozolimie. “To, że jesteśmy tu w Jerozolimie, że pan prezydent (Andrzej Duda) zdecydował nadać mi to bardzo ważne odznaczenie właśnie tutaj, to jest bardzo wzruszające i symboliczne” – oświadczył. Podkreślił, że dla Żydów Izrael i Jerozolima to było to samo.

Jak zaznaczył, przyznane mu odznaczenie należy się w rzeczywistości wszystkim ambasadorom Izraela w Polsce. “Ta nagroda jest dla tych, którzy dodali jakąś cegiełkę. To nie była zwyczajna sprawa. Na polskich ziemiach jednak jest taka plama krwi żydowskiej. Niemcy, faszyści, hitlerowcy tam stworzyli tę fabrykę śmierci, na polskich ziemiach” – mówił b. ambasador.

Weiss przyszedł na świat w rodzinie żydowskiej, na terenie II RP. Wraz z rodziną przetrwał Holokaust dzięki pomocy swoich polskich i ukraińskich sąsiadów. “Polska ziemia, która dla Żydów przez ponad 800 lat była ziemią wspólnego życia i spokoju, stała się przez Niemców przeklętą ziemią” – mówił.

Wspominając Jedwabne mówił: “Były też inne stodoły, a w jednej z nich sam szczęśliwie się ukrywałem”. “Wielu było ratujących, niektórzy jak Irena Sendler ratowali tysiące, inni ratowali pojedyncze osoby. Powinniśmy jednak pamiętać, jak naucza nasz Talmud – kto ratuje jedno życie, ratuje cały świat” – podkreślał Weiss.

Po wojnie wraz z rodziną przeniósł się do Izraela. W latach 60. zaangażował się w działalność polityczną. Był posłem do Knesetu, także jego przewodniczącym.

W 1985 r. po raz pierwszy odwiedził były niemiecki obóz w Auschwitz. “Byłem wzruszony, że po tylu latach znów wylądowałem w Polsce. Pamiętałem tylko niegramatyczny i ubogi zasób słownictwa, ale słysząc każdy polski wyraz czułem, że wracam do straconego dzieciństwa. Z jednej strony czułem szok, z drugiej zapach zagład” – wspominał.

W latach od 2000 do 2003 Weiss był ambasadorem Izraela w Polsce. “Mogłem być ambasadorem Izraela w kilku innych stolicach, ale postanowiłem wrócić do Polski. Ciągnie mnie do tego kraju, do jego przyrody, do polskiego języka i polskich pieśni. Z drugiej strony ciężko jest tu wracać, bo jest to dla nas okropnie smutne miejsce. To tu miała miejsce największa tragedia naszego narodu” – mówił wówczas Weiss.

Szewach Weiss urodził się 5 lipca 1935 r. w Borysławiu, obecnie na Ukrainie, jako Szejwach Weiss. Po wybuchu II wojny i wkroczeniu wojsk niemieckich jego rodzinie udało się uciec z getta. Pomogli im sąsiedzi: Polacy – Maria Potężna z synem Tomaszem oraz polskie małżeństwo Anna i Michał Górale, a także Ukrainka Julia Lasotowa. Ukrywano ich m.in. w specjalnie przygotowanym schronie piwnicznym, stajni, oborze oraz miejscowej kaplicy.

Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Borysławia i włączeniu tych terenów do sowieckiej Ukrainy rodzina Weissa przeniosła się do Polski. Przez krótki czas zatrzymali się w Gliwicach i Wałbrzychu, a przyszły ambasador uczył się hebrajskiego w prowadzonym przez organizację Bricha sierocińcu w Głuszycy. W 1946 r. Weissowie opuścili Polskę i przez Czechosłowację, Austrię i Włochy dotarli do powstającego państwa Izrael, gdzie Szejwach zmienił imię na Szewach, co po hebrajsku oznacza “chwała”.

“To w Polsce urodziło się państwo Izrael” – podkreślał Weiss, przypominając, że w pierwszym, liczącym 120 posłów parlamencie izraelskim aż 61 deputowanych było z Polski.

Rozpoczął naukę w szkole rolniczej, gdzie specjalizował się w uprawie roślin i uzyskał uprawnienia traktorzysty. Zajął się także wyczynowo sportem, trenując podnoszenie ciężarów i lekkoatletykę. Podczas służby wojskowej stawiał również pierwsze kroki jako dziennikarz, tańczył też w zespole artystycznym.

Później studiował stosunki międzynarodowe, nauki polityczne i prawo na uniwersytetach w Jerozolimie, Tel-Awiwie i w Waszyngtonie. W 1959 r. ożenił się. Uzyskał stopień doktora filozofii politycznej, a następnie profesora na uniwersytecie w Hajfie. Pracował jako wykładowca i dziennikarz radiowy, był też autorem literatury dziecięcej. Wypadek samochodowy w 1965 r. spowodował zakończenie jego kariery sportowej.

Pod koniec lat 60. zaangażował się w działalność polityczną. Był radnym Hajfy i członkiem komitetu centralnego Partii Pracy. W 1981 r. został posłem do Knesetu, gdzie pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego, a następnie przewodniczącego izby. Był również delegatem izraelskiego parlamentu do Rady Europy oraz przewodniczącym rady jerozolimskiego Instytutu Pamięci o Holokauście Yad Vashem. W 2000 r. Weiss objął funkcję ambasadora Izraela w Polsce. Prowadzi gościnne wykłady na temat historii i polityki Izraela na Uniwersytecie Warszawskim.

Za swą działalność społeczno-polityczną był wielokrotnie nagradzany, otrzymał m.in. Nagrodę Tolerancji, nagrodę ministra kultury za zasługi dla kultury polskiej, w 2004 r. prezydent uhonorował go Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi RP. A pięć lat później za działalność wzmacniającą pozycję Polski na arenie międzynarodowej otrzymał od ministra spraw zagranicznych Odznakę Honorową “Bene Merito”. Jest doktorem honoris causa m.in. Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Wrocławskiego oraz honorowym obywatelem Wałbrzycha i Kalisza. (PAP)