Czy wybierasz się do Polski na dłuższe wakacje? A może wzywają cię tam obowiązki rodzinne czy służbowe. Warto znać przepisy i być przygotowanym na taką okoliczność.
Nie strać zielonej karty
Obywatel amerykański może dowolnie podróżować po świecie, ale nie posiadacz zielonej karty, który powinien wrócić do USA w ciągu 364 dni od daty ostatniego przekroczenia granicy, ażeby utrzymać status stałego rezydenta.
Powrót z zagranicy po krótkim pobycie nie powinien nastręczyć żadnych problemów. Jeżeli stały rezydent wraca do USA po nieobecności dłuższej niż pół roku, “ubiega się on o wpuszczenie” (“applies for admission”). W większości przypadków inspekcja jest szybka, choć oficer graniczny może chcieć znać przyczynę długiej nieobecności w Stanach. Pobyt poza Stanami Zjednoczonymi dłuższy niż rok grozi dwiema komplikacjami: jest to problem z powrotem do USA oraz utrata ciągłości rezydencji do celów naturalizacyjnych. Temat ten jest dokładnie omówiony w książce pt. "Obywatelstwo z przeszkodami".
Jeżeli twoje wyjazdy są długie i częste, inspektor może zechcieć zobaczyć dowody na to, że rzeczywiście Stany Zjednoczone są twoim głównym miejscem zamieszkania.
Polski paszport
Koniecznie weź ze sobą polski paszport. Powodem jest fakt, że Amerykanie (i obywatele wielu innych krajów) muszą się ubiegać o polską wizę, jeżeli zamierzają być w Polsce dłużej niż 90 dni.
Drugi powód to fakt, że potrzebujesz wylegitymować się polskim paszportem wracając z Polski do Stanów. Służba Graniczna w Polsce spodziewa się, że każda osoba mająca polskie obywatelstwo (nawet podwójne) i wylatująca z Polski do państwa położonego poza granicami Unii Europejskiej i strefy Schengen, musi legitymować się polskim paszportem. Znane są przypadki, że nadgorliwi funkcjonariusze graniczni nie wpuszczają na pokład samolotu pasażerów o podwójnym obywatelstwie, którzy nie mają polskiego paszportu.
Jeżeli twój poprzedni paszport utracił ważność przed 1 stycznia 2002 roku i nie posiadasz ważnego polskiego dowodu osobistego, to procedura będzie dodatkowo wydłużona, bo konsul zażąda przedłożenia decyzji wojewody potwierdzającej posiadanie obywatelstwa polskiego.
Aby powrócić do Stanów musisz mieć natomiast ważny paszport amerykański albo zieloną kartę. Pełne informacje na temat amerykańskich paszportów są na witrynie amerykańskiego Departamentu Stanu: http://travel.state.gov/passport
Urlop w pracy
W Stanach mamy przeważnie od dwóch do czterech tygodni urlopu rocznie i nie zawsze możemy wziąć cały urlop jednorazowo. Jeżeli jedziesz do Polski, by na przykład zająć się chorą mamą, to powinieneś wiedzieć o przywilejach danych ci przez Family and Medical Leave Act (FMLA).
FMLA chroni pracowników, którzy biorą wolne dni z powodu stanu własnego zdrowia lub z powodu konieczności opieki nad chorym członkiem rodziny. Najczęściej wolne biorą kobiety po urodzeniu dziecka. Maksymalne zwolnienie wynosi 12 tygodni. Ustawa ta obowiązuje zakłady pracy, które mają 50 lub więcej pracowników w jednym rejonie geograficznym i obejmuje osoby, które przepracowały co najmniej 1250 godzin w ostatnich 12 miesiącach i nie są kluczowymi pracownikami.
Family and Medical Leave Act gwarantuje ci zatrzymanie świadczeń pracowniczych oraz fakt, że po powrocie do zdrowia będziesz przyjęty do pracy na to samo lub podobne stanowisko z takimi samymi świadczeniami.
O Family and Medical Leave Act przeczytaj więcej na witrynie U.S. Department of Labor: http://www.dol.gov/esa/whd/fmla/
Dostęp do pieniędzy
Ustaw swoje finanse tak, by móc dysponować pieniędzmi z dowolnego miejsca na świecie, a poczujesz się obywatelem świata.
Sprawdź, który bank w Polsce jest bankiem-partnerem twojego amerykańskiego banku. Na przykład partnerem Citibank jest w Polsce Citi Handlowy. Partnerem JP Morgan Chase jest PKO Bank Polski. Dla ING partnerem jest ING Bank Śląski. Gdy pojedziesz do Polski, otwórz konto dolarowe i złotówkowe w tym banku, a następnie przez komputer połącz swoje amerykańskie konto z kontem w polskim banku. Transakcje między instytucjami dokonywane są szybko (np. 2 dni) oraz są niedrogie.
Przykład: amerykańska emerytura Social Security jest ci przelewana na konto w Chase. Jak uzbiera się okrągła sumka, robisz przelew do banku ING na dolarowe konto oszczędnościowe. To kosztuje 40 dol. i trwa do 48 godzin. Czekasz na dobry przelicznik złotówki do dolara i przenosisz środki na konto złotówkowe. Przez komputer płacisz rachunki. Wszystkie operacje robisz w przez Internet, niezależnie gdzie jesteś. W razie potrzeby wybierasz z amerykańskiego konta środki w lokalnej walucie z bankomatu przy pomocy karty debetowej.
Płać rachunki na odległość
Jeżeli rachunki za prąd, gaz, czynsz czy pożyczkę hipoteczną opłacasz automatycznie, to nie musisz się martwić. Osoby regulujące rachunki przez Internet mogą to uczynić z każdego punktu na kuli ziemskiej. Natomiast ci, którzy nadal ślą czeki pocztą, powinni przedpłacić rachunki na kilka miesięcy, albo poprosić kogoś o ich regulowanie. Jeżeli tego nie zrobią, to po powrocie do domu mogą spodziewać się odłączenia mediów.
Co z mieszkaniem
Jeżeli wyjeżdżasz na długo i rozważasz wynajęcie swojego mieszkania, to powinieneś upewnić się, czy ci wolno. Przeczytaj, co jest na ten temat w twojej umowie najmu. Porozmawiaj z właścicielem domu.
Masz mieszkanie spółdzielcze? Regulamin twego co-op może zabraniać ci podnajęcia lokalu. Sprawdź.
Podatki
Długi pobyt w Polsce może zmienić twój podatkowy status.
Osoby fizyczne, które mają miejsce zamieszkania na terytorium Polski, podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Innymi słowy, osoby te są w Polsce podatkowymi rezydentami. Zgodnie z przepisami, za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:
ma w Polsce centrum swoich spraw życiowych lub gospodarczych; albo
przebywa w Polsce dłużej niż 183 dni w ciągu danego roku podatkowego.
Nieograniczony obowiązek podatkowy oznacza, że w Polsce trzeba deklarować przychody z całego świata (patrz książka pt. „Powrót do Polski”).
Elżbieta Baumgartner
***
Uwaga, pytania do autorki należy wysyłać e-mailem: [email protected]
Ewa Malcher
