Życie jest teatrem, czyli histrioniczne zaburzenie osobowości

Czym właściwie jest osobowość? Według naukowców – osobowość to głęboko zakorzenione wzorce zachowań i szczególny sposób postrzegania siebie, innych ludzi i świata wokół. Na rozwój osobowości składa się wiele czynników, włączając doświadczenia z dzieciństwa, wczesne więzi z bliskimi, środowisko i predyspozycje genetyczne. Osobowość wyraża się określonymi sposobami myślenia, reagowaniem na bodźce zewnętrzne, emocjami i uczuciami. Czasem pewne style osobowości nie są adaptacyjne i mogą przyczyniać się do problemów w relacjach z ludźmi. Do jednego z takich problematycznych stylów osobowości zaliczamy osobowość histrioniczną.

Ciągle w świetle reflektorów

Osobowość histrioniczna kształtuje się już w latach młodzieńczych i częściej spotykana jest wśród kobiet; psycholodzy rzadko diagnozują ją u mężczyzn. Dysfunkcja osobowości histrionicznej charakteryzuje się przerysowaną emocjonalnością, sztucznością i nadmierną dramatyzacją w celu zwrócenia na siebie uwagi. Jeśli cel nie jest osiągnięty i osoba histrioniczna nie znajdzie się w centrum uwagi, momentalnie czuje się niedowartościowana, niedoceniona, odepchnięta i nieistotna, co z kolei może doprowadzić do depresji, nerwicy lub nadużywania substancji psychoaktywnych.

Zachowania histrioniczne wywodzą się z postrzegania i reagowania w niezwykle emocjonalny sposób – by zwrócić na siebie uwagę. Poprzez dramatyczność, teatralność, samolubność i swobodę seksualną osoba histrioniczna wywołuje reakcje innych i ich zainteresowanie.

Monika lubiła czarować swoim wdziękiem, aktorskim zachowaniem, dramatycznością i flirtem. Na każdym przyjęciu wystawianym przez firmę jej męża zawsze była w centrum uwagi. Każda jej konwersacja była skupiona wokół jej osoby, rzadko interesowały ją inne tematy. Jej powierzchowna emocjonalność i entuzjazm szybko zmieniały się w trakcie rozmowy. Była jak kameleon, raz piękna i pełna kobiecego wdzięku, może nieco przerysowanego, raz diaboliczna, jak kobieta fatalna. Jej stroje i makijaż były zawsze ostre w kolorach i niezwykłe w stylu. Jej niedojrzałość emocjonalna sprawiała, że łatwo dawała sobą manipulować i równie łatwo winiła innych za swoje błędy. Wierzyła, że większość mężczyzn z towarzystwa kochała się w niej sekretnie i gotowi byli rzucić rodziny na każde jej skinienie. Nie była w stanie tolerować żadnej krytyki i źle znosiła czekanie na spełnienie swoich zachcianek.

Geneza dysfunkcji histrionicznej

Przyczyna rozwoju cech osobowości histrionicznej jest nieznana, ale szacuje się, że doświadczenia z dzieciństwa i genetyka mają tu największe znaczenie. Ludzie z osobowością histrioniczną zazwyczaj dobrze funkcjonują w społeczeństwie, mogą odnosić sukcesy zarówno w życiu zawodowym, jak i prywatnym. Zazwyczaj szukają pomocy psychologa dopiero wtedy, gdy pojawia się depresja lub gdy ich związki miłosne rozpadają się. Zazwyczaj jednak nie postrzegają realistycznie swojego położenia i mają raczej małą świadomość zaburzenia osobowości. Nawet w depresji często przerysowują rzeczywistość. Rzadko ponoszą odpowiedzialność za swoje błędy, winiąc innych za taki stan rzeczy.

Monika zjawiła się w moim gabinecie, gdy mąż zagroził jej rozwodem po kolejnej próbie uwiedzenia współwłaściciela firmy, w której pracował. Kobieta była zdruzgotana takim traktowaniem jej osoby i zapewniała, że cała wina za tą sytuację leży po stronie męża.

Sprawdź, czy masz cechy osobowości histrionicznej:

– Kiedy w życiu spotka cię coś nieprzyjemnego, nawet jakiś drobiazg, czy traktujesz to jako osobisty atak na siebie?

– Jeśli coś ci nie wyjdzie, czy masz tendencje do opowiadania o tym każdemu, bez względu czy chce słuchać, czy nie?

– Gdy przyjaciel opowiada o swoim ostatnim sukcesie w pracy, czy zamiast słuchać, przeszukujesz w głowie wydarzeń, które będą mogły przyćmić opowieść przyjaciela?

– Czy czujesz, że ciągle grasz jakąś rolę?

– Czy uważasz, że jesteś gwiazdą każdego towarzystwa?

– Czy masz tendencje do ekstrawagancji w ubiorze i makijażu, by przyciągać uwagę innych?

– Czy twoje życie przypomina odcinek opery mydlanej z całą paletą emocji i zwrotów akcji?

Leczenie

Nie ma lekarstwa na zaburzenie osobowości. Osoba histrioniczna poszukuje porady psychologa zazwyczaj wtedy, gdy z powodu kłopotów związanych z relacjami z innymi popada w depresję. Ten typ osobowości znany jest też z braku umiejętności stawiania czoła przeciwnościom losu lub uczenia się z własnych błędów. Osoby histrioniczne łatwo się nudzą i często poszukują przygód. Prognoza dla pacjentów z osobowością histrioniczną zazwyczaj jest dobra, ponieważ zaburzenie nie przeszkadza im funkcjonować w środowisku zawodowym lub wśród znajomych. Problemy zaczynają się zwykle w bardziej intymnych relacjach.