Ewa Malcher
28-letnia Sandra Bland pochodząca z Naperville została zatrzymana 11 lipca przez policjanta w Teksasie za wykroczenie drogowe. 13 lipca znaleziono ją martwą w celi aresztu powiatu Waller w Teksasie. Za oficjalną przyczynę śmierci uznano samobójstwo przez powieszenie na plastikowej torbie wyjętej z kosza na śmieci. Tragiczny przypadek Sandry Bland wciąż budzi kontrowersje z powodu niejasnych okoliczności jej aresztowania i śmierci.
Nagrania wideo z zatrzymania pokazują, jak biały policjant Brian Encinia po krótkiej rozmowie z Afroamerykanką, wyciąga ją z samochodu i rzuca na ziemię. Czy jednak w ogóle musiało dojść do rękoczynów? O tym, jak należy zachować się podczas zatrzymania przez policję, by nie popełnić błędów, które mogą być fatalne w skutkach, mówią nam chicagowscy eksperci: oficer policji Karolina Stepek oraz adwokat i porucznik policji John Garrido.
Nie dyskutuj z funkcjonariuszem
– Najważniejsze jest, by zachować spokój. Tylko spokój może nas uratować. Nie dać się ponieść emocjom, nawet jeśli policjant według zatrzymanego podchodzi do sprawy nieprofesjonalnie. Zdarzają się czasem funkcjonariusze należący do tzw. starej szkoły, z którymi lepiej nie dyskutować, a tym bardziej się kłócić. Trzeba też pamiętać, że policjant jest tylko człowiekiem. Czasem niektórzy funkcjonariusze mogą nadużywać władzy, ale w takiej sytuacji, jeśli policjant uprze się, że dana osoba musi jechać na komisariat, to trzeba pojechać. Sprawę można wyjaśnić później. Nie ma sensu się szarpać. Lepiej wysiąść z samochodu i uniknąć paralizatora − poucza Karolina Stepek.
Pamiętaj o dokumentach
Nasza rozmówczyni ostrzega, aby nie siadać za kierownicą bez prawa jazdy i zaświadczenia o posiadaniu polisy ubezpieczeniowej. Radzi, by jedną kopię karty ubezpieczenia trzymać w samochodzie, a drugą przy sobie w portfelu. Przypomina, że za brak prawa jazdy możemy zostać aresztowani. − Jeśli kierowca nie ma przy sobie prawa jazdy, policjant ma obowiązek aresztować taką osobę i zawieźć ją na komisariat, gdzie odbędzie się weryfikacja jej danych i gdzie zostanie zidentyfikowana. Dlatego w takim przypadku policjant prosi kierowcę o wyjście z samochodu. To nie jest przestępstwo, tylko procedura, która zwykle kończy się zwykłym mandatem i nikt nie idzie za to więzienia. Trwa ona z reguły 3–4 godziny. Zatrzymany musi jednak być w kajdankach ze względu na bezpieczeństwo własne i policji, ponieważ dostęp do broni ma praktycznie każdy. Najwięcej policjantów ginie niestety właśnie podczas zatrzymań drogowych, a także interwencji przy awanturach domowych.
Ręce na kierownicy
Jak podkreśla Stepek, ważne jest, by podczas zatrzymania trzymać ręce na kierownicy, bo każdy niezdecydowany ruch powoduje, że policjant denerwuje się i może wyciągnąć broń. − Większość zatrzymanych wie, że są porządnymi obywatelami, ale policjant tego wiedzieć nie musi, a chce wrócić cały i zdrowy do swojej rodziny.
Podczas zatrzymania drogowego oficer powinien zachowywać się profesjonalnie; podchodzi do samochodu, każe uchylić szybę, przedstawia się i podaje powód zatrzymania, prosi o dokumenty i idzie do radiowozu, żeby zweryfikować kierowcę w komputerze. − Policjant nie powinien się specjalnie wdawać w rozmowę i wygłaszać jakichkolwiek komentarzy. Jeśli musi wystawić mandat, bo nie zawsze musi, to i tak nie będzie dyskutował na temat szczegółów wykroczenia, bo o tym rozstrzygnie sędzia. Poprosi też o przeczytanie tylnej strony mandatu i to powinien być koniec interakcji z kierowcą − wyjaśnia Stepek.
Można złożyć skargę
Jej zdaniem, jeśli osoba zatrzymana ma uwagi co do braku profesjonalizmu w zachowaniu funkcjonariusza, powinna się zgłosić do komisariatu, w którym on pracuje i poprosić o rozmowę z jego przełożonym. − Może również zgłosić zażalenie za pośrednictwem internetu. Na witrynie policji chicagowskiej − home.chicagopolice.org − jest specjalna opcja (Online Services) umożliwiająca wyrażenie opinii zarówno dobrej, jak i złej na temat oficera. Gdy skarga ma podstawy, wówczas policjant otrzymuje upomnienie, a jeśli sprawa jest poważniejsza, zostaje wszczęte dochodzenie i policjant zostaje zupełnie odsunięty od obowiązków służbowych, odbiera mu się odznakę i broń. Może także dojść do zawieszenia w czynnościach bez wynagrodzenia.
Podczas zatrzymania nie daj się ponieść emocjom, nawet jeśli policjant, według ciebie, zachowuje się nieprofesjonalnie"
John Garrido informuje, że o rozmowę z przełożonym policjanta można poprosić już w miejscu zatrzymania albo później wnieść skargę do wewnętrznej komórki dyscyplinarnej policji określanej jako IPRA (skrót od ang. nazwy: Independent Police Review Authority) − Jeśli oficer nie chce wezwać swojego zwierzchnika, trzeba wypełnić wszystkie jego polecenia, a później złożyć skargę na policjanta. Jeśli otrzymaliśmy mandat, będzie on zawierał informacje o policjancie − numer odznaki policyjnej i jego nazwisko, albo dane te można spisać z munduru, na którym nosi odznakę i plakietę z nazwiskiem. Jedno jest pewne − krzykiem, groźbami oraz inwektywami z pewnością niczego dobrego nie osiągniemy − doradza nasz rozmówca. I dodaje: − Oficerowie policji przechodzą różne szkolenia zapobiegające zachowaniom niezgodnym z regulaminem służbowym, ale funkcjonariusz to również człowiek, który może mieć lepszy lub gorszy dzień. W policji chicagowskiej pracuje ponad 10 tys. oficerów.
Powody zatrzymania
John Garrido przypomina, że jeśli policja nas zatrzymuje, to musi mieć do tego powód. − Oprócz wykroczenia drogowego może to być wiadomość, którą oficerowie otrzymali przez radio. Na postępowanie policjanta nie mają wpływu kwestie personalne, nie zatrzymuje kierowcy dlatego, że go nie lubi. Może jesteś podobny do kogoś, kto jest poszukiwany. Gdy oficer nas zatrzymuje, ma na to rozsądne uzasadnienie. Dlatego osoba zatrzymana powinna wykonać wszystkie polecenia oficera. Jeśli jest problem z komunikacją z powodu bariery językowej, powiedz oficerowi, że nie mówisz po angielsku. Może będzie mógł sprowadzić tłumacza − radzi nasz rozmówca.
Trzymaj nerwy na wodzy
Garrido ostrzega, że przybranie postawy wrogości wobec funkcjonariusza nie ułatwia sprawy, podobnie jak kwestionowanie jego postępowania czy wdawanie się w dyskusję. Podobnie jak Stepek zaleca uprzejmość i opanowanie podczas interakcji z policją. − Osoby zatrzymane mogą być zdenerwowane z powodu samego zatrzymania. Osoba zatrzymana zwykle widzi tylko mundur, a nie człowieka. Policjant nie po to jest na służbie, by się czepiać obywateli albo ich prześladować. Po prostu stara się wykonywać swoje obowiązki. Komentarze pod adresem policji typu „nie macie nic lepszego do roboty” nie pomagają. Policjant ma wiele innych zadań, które mógłby wykonywać, gdyby nie musiał zatrzymać cię za naruszenie przepisów drogowych, a to przecież należy do jego obowiązków.
Finał nie musi być fatalny
Gdyby Sandra Bland wiedziała to, co radzą nasi eksperci, prawdopodobnie nadal by żyła. Zatrzymana za drobne wykroczenie drogowe, zaprotestowała, gdy policjant kazał jej zgasić papierosa i wyjść z samochodu. Nie wypełniła polecenia, co wywołało agresywną reakcję policjanta, doszło do rękoczynów i aresztowania. W związku z incydentem oficer Brian Encinia został zawieszony w obowiązkach służbowych. Wielu ekspertów prawnych uważa, że zachował się nieprofesjonalnie i brutalnie. Otwartym pozostaje pytanie, dlaczego Sandra Bland odebrała sobie życie? Śledztwo w tej sprawie prowadzi FBI i policja stanu Teksas.
Alicja Otap
a.otap@ zwiazkowy. com
John Garrido i Karolina Stepek rozmawiali z naszą gazetą jako osoby prywatne i nie wypowiadali się w imieniu Departamentu Policji Chicagowskiej.
Skargi na funkcjonariuszy policji chicagowskiej można składać w urzędzie ds. dyscypliny i etyki: City of Chicago Independent Police Review Authority (IPRA): www.iprachicago.org, 1615 W. Chicago Ave., Chicago IL 60622, tel. (312) 746-3594. Zażalenia i pochwały można wnieść na witrynie internetowej policji: home.chicagopolice.org (należy wybrać opcję „Online Service”, a następnie zakładki: „Complement Officer” lub „File a Complaint”)."
