Lista problemów, które musi rozwiązać nowy gubernator Illinois Bruce Rauner jest długa, ale kwestie najbardziej niecierpiące zwłoki to: nowo powstała dziura w budżecie na 4 mld dol., prawdopodobne uchylenie reformy emerytalnej, podwyżka minimalnego wynagrodzenia, a także mianowanie szefów agencji stanowych i być może nowego rewidenta na miejsce nagle zmarłej Judy Baar Topinki.
Dziura budżetowa na 4 mld dolarów
Od 1 stycznia stanowy podatek dochodowy od osób fizycznych w Illinois nie będzie wynosił 5 procent – wraca do poziomu sprzed dwóch lat, czyli do 3,75 proc., w związku z czym w budżecie Illinois powstanie dziura na około 4 mld dolarów.
Parlament stanowy nie głosował w sprawie podatku w jesiennej sesji i pozwolił wygasnąć podwyżce wynoszącej 1,25 proc. − zgodnie z życzeniem gubernatora elekta Bruce'a Raunera. W kampanii wyborczej Rauner zdecydowanie opowiadał się za zmniejszeniem podatku. Twierdził optymistycznie, że niedobory budżetowe można zlikwidować za pomocą oszczędności, cięć w wydatkach i biurokracji, a także poprzez wprowadzenie podatków od niektórych usług.
Polityk po wstępnym przeglądzie ksiąg rachunkowych Illinois uznał sytuację finansową stanu za dużo gorszą, niż się spodziewał. Najwyraźniej przygotowuje społeczeństwo na nieprzyjemne wiadomości, wyrażając zaskoczenie rozmiarami problemów finansowych Illinois, choć były one dobrze znane w czasie, gdy prowadził kampanię wyborczą. Mimo iż nie wiadomo, jakie konkretnie rozwiązania ma na myśli, zapowiedział, że dane liczbowe poda w lutym w swoim orędziu budżetowym, w którym uwzględni raport stanowego audytora Williama Hollanda.
Uchylenie reformy emerytalnej?
Reforma systemu emerytalnego pracowników administracji Illinois miała przynieść wielomilionowe oszczędności, ale jeśli zostanie odwołana, to powstaną w budżecie stanu kolejne niedobory finansowe, które trzeba będzie uzupełnić. Sprawa emerytur czeka na rozpatrzenie przez Sąd Najwyższy Illinois po tym, jak sąd niższej instancji uznał ograniczenie świadczeń − uchwalone przez parlament stanowy i podpisane przez gubernatora Pata Quinna − za sprzeczne z konstytucją stanową.
W oficjalnym oświadczeniu gubernator elekt Bruce Rauner wyraził nadzieję, że stanowy Sąd Najwyższy odniesie się do kwestii emerytur w trybie przyspieszonym, by władze stanu mogły szybko podjąć odpowiednie decyzje w tej kwestii.
Minimalne wynagrodzenie
Prowadząc kampanię wyborczą, Rauner wielokrotnie zmieniał stanowisko w sprawie podwyżki minimalnej płacy. Początkowo był przeciwny zwiększeniu w Illinois zarobków najmniej zarabiających, a nawet proponował redukcję do poziomu federalnego. Później przyjął bardziej kompromisową postawę i opowiedział się za podwyżką, ale pod warunkiem, że będą jej towarzyszyły reformy w sektorze biznesowym.
Wkrótce Rauner będzie zmuszony, już jako gubernator, do ponownego zajęcia stanowiska w sprawie podniesienia najniższej stawki 8,25 dol. na godzinę do co najmniej 10 dolarów. Sprawa zwiększenia płacy powinna powrócić w styczniu na forum parlamentu stanowego, ponieważ w grudniu zakończył on obrady, nie odnosząc się do tej kwestii, choć większość wyborców w Illinois głosowała w referendum za zatwierdzeniem ustawy jeszcze w 2014 r., by podwyżka wynagrodzenia mogła wejść w życie 1 stycznia 2015 roku.
Republikanin będzie też musiał ustosunkować się do zatwierdzonej przez Radę Miasta Chicago kilkuetapowej podwyżki minimalnej płacy do 13 dol. na godzinę w 2019 roku. Niektórzy stanowi ustawodawcy uważają, że miasta − również Chicago − należy pozbawić prawa do wprowadzania własnych podwyżek wynagrodzeń. Rauner jeszcze nie skomentował tej propozycji.
Mianowanie szefów agencji stanowych
Nominacje mogą budzić emocje i kontrowersje lub nawet być przyczyną skandalu, jak się to stało w przypadku gubernatora Pata Quinna, który w lutym br. na dyrektora Departamentu ds. Dzieci i Rodziny (DCFS) desygnował Arthura D. Bishopa. Nowo mianowany szybko podał się do dymisji, po tym jak media ujawniły, że był karany za kradzież oraz ma sprawę w sądzie o ojcostwo.
Mianowanie dyrektorów poszczególnych wydziałów administracji stanu wymaga rozwagi, dyplomacji i wiedzy o kandydatach. Często jest wizytówką gubernatora, wskazuje na jego umiejętności przywódcze, afiliacje polityczne i biznesowe. Dla gubernatora najważniejsze powinny być kompetencje i doświadczenie zawodowe kandydatów, by mógł na nich polegać, gdy staną się jego bliskimi współpracownikami.
Kto na miejsce Topinki?
Po śmierci rewident stanowej Judy Baar Topinki Illinois po raz pierwszy od około 150 lat stanęło w obliczu zastąpienia ważnego urzędnika. Nominację trzeba przeprowadzić szybko, ponieważ podpis rewidenta jest potrzebny na wszystkich czekach wystawianych przez władze Illinois. Konstytucja stanowi, że nowego rewidenta ma mianować urzędujący gubernator, a więc Pat Quinn, który kończy kadencję 12 stycznia. Rauner, który tego samego dnia zostanie zaprzysiężony na to stanowisko, wyraził przekonanie, że Quinn powinien desygnować na rewidenta osobę, która będzie pełnić obowiązki tymczasowo. Zdaniem Raunera to on sam powinien zadecydować, kto będzie rewidentem przez następne cztery lata. Inną opcją, ale kosztowną, jest przeprowadzenie specjalnych wyborów na urząd rewidenta.
Konieczność współpracy z demokratami
Po latach sprawowania władzy wykonawczej i ustawodawczej przez demokratów, gdy Rauner przejmie stery, Illinois znajdzie się w nowej sytuacji − z republikańskim gubernatorem i demokratycznym parlamentem stanowym. Trudno przewidzieć, jakie będą relacje między republikańskim przywódcą stanu i demokratami. Czy będzie to współpraca i dialog? Rauner zapewnia, że chce rozwiązywać palące problemy Illinois przez kompromis i dwupartyjne porozumienie.
Ewa Malcher
