Redakcja
Jest jedną z najczęstszych chorób przewodu pokarmowego. Według danych epidemiologicznych, w krajach rozwiniętych jej objawy odczuwa każdego dnia 10 proc. osób dorosłych. 20 proc. skarży się na jej objawy przynajmniej jeden raz w tygodniu. W sumie, aktualnie dotkniętych jest nią 40 proc. populacji świata. Z powodu zasięgu i wciąż wzrastającej liczby zachorowań jest nazywana chorobą społeczną XXI wieku. Mowa o chorobie refluksowej przełyku (gastroesophageal reflux disease – GERD).
Czym jest?
Z definicji GERD to zespół dokuczliwych objawów klinicznych i/lub powikłań, które spowodowane są powtarzającymi się epizodami zarzucania treści żołądkowej do przełyku. W trakcie posiłku pokarm zostaje poddany wstępnej obróbce w jamie ustnej. Stąd trafia poprzez przypominający długą rurę przełyk do żołądka. Tam jest trawiony przez bardzo kwaśny sok żołądkowy. Normalnie sok ten, jak i treść żołądkowa nie mają możliwości cofnąć się z żołądka do przełyku. Uniemożliwiają mu to dwa mięśnie. Pierwszym jest tzw. zwieracz dolny przełyku (lower esophageal sphincter, w skrócie LES), który jest zlokalizowany w dolnej części przełyku, w miejscu zwanym połączeniem żołądkowo-przełykowym. Drugi to oddzielająca płuca od jamy brzusznej i pomagająca w oddychaniu przepona – cofaniu się soku żołądkowemu zapobiega znajdujący się w niej otwór, tzw. rozwór przełykowy przepony. Jeśli mięśnie te nie pracują prawidłowo (LES wykazuje przedłużony czas relaksacji albo gdy wytworzy się przepuklina w roztworze przełykowym) treść żołądka cofa się, jak mówi się "jest zarzucana", do przełyku. GERD może wywołać niewłaściwa dieta, stres, otyłość, ciąża, a nawet pewne leki.
Symptomy
Objawy GERD bardzo obniżają jakość życia i zdolność do pracy. Najczęstszym jest zgaga, czyli nieprzyjemne uczucie pieczenia za mostkiem lub w samym przełyku.
Inne symptomy to:
– częste, puste odbijania,
– cofanie się treści pokarmowej do gardła,
– kwaśny lub gorzki smak w ustach,
– ból w klatce piersiowej, który może imitować objawy kardiologiczne (z tego powodu wymaga on szczegółowej diagnostyki) ,
– ból w nadbrzuszu,
– kaszel, chrypka, przewlekłe zapalenie gardła i krtani, zapalenie zatok, świszczący oddech, pogorszenie astmy (to tzw. maska laryngologiczna GERD).
GERD może też przebiegać bezobjawowo.
Chorobę tę leczy się farmakologicznie lekami zmniejszającymi kwaśność soku żołądkowego (tzw. leki z grupy inhibitorów pompy protonowej) lub lekami zwiększającymi napięcie LES (tzw. leki prokinetyczne). W przypadku powikłań lub braku odpowiedzi na leczenie zachowawcze, stosuje się leczenie chirurgiczne.
GERD-u nie można całkowicie wyleczyć. U większości chorych dolegliwości powracają.
Postępowanie niefarmakologiczne
Tym, którzy chcą pozbyć się, a przynajmniej złagodzić nieprzyjemne symptomy GERD w sposób naturalny zaleca się:
– zapisywanie przez jakiś czas wszystkiego co się je i pije – pomoże to zidentyfikować produkty, pod wpływem których dochodzi do nasilenia symptomów (najczęściej są to kawa, alkohol, czekolada, pokarmy tłuste, cytrusy, napoje gazowane, ostre przyprawy),
– jeść małe posiłki 5-6 razy dziennie, by zapobiec nadmiernemu wypełnieniu żołądka
– ostatni posiłek spożywać na kilka godzin przed snem,
– zakładać luźne ubranie,
– utrzymywać zdrową wagę ciała (otyłe osoby powinny się odchudzić),
– unikać leżenia przez 2-3 godziny po spożyciu posiłku ,
– praktykować techniki relaksacyjne, w tym oddychanie,
– pić herbatę rumiankową, która pomoże złagodzić stan zapalny w przełyku (w momencie nasilenia objawów warto wypić szklankę wody, która w sposób mechaniczny oczyści przełyk z kwasów, czy ewentualnych resztek pokarmowych),
– unieść wezgłowie łóżka o kilka cali,
– spać na lewym boku,
– rzucić palenie papierosów.
Produkty wskazane:
pieczywo czerstwe, pszenne, jasne; ziemniaki ugotowane i ubite z odrobiną masła; mleko (tylko wtedy, gdy nie mamy nietolerancji na laktozę), jogurty, kefiry, maślanka, kawa zbożowa z mlekiem; chude mięsa – cielęcina, schab, królik, indyk, w małych ilościach wołowina: marchew, buraki, ziemniaki, kalafior, szpinak; mała porcja ciasta drożdżowego lub biszkoptowego; owoce bez skórki i pestek; niegazowane wody mineralne, herbaty ziołowe (z wyjątkiem herbaty z mięty pieprzowej); łagodne przyprawy łagodne. Najlepiej, gdy produkty, które poddawane są obróbce cieplnej, są gotowane lub duszone w folii.
Produkty przeciwskazane:
świeże pieczywo; wszelkiego rodzaju tłuste mięsa i wędliny; sery żółte, topione, pleśniowe; warzywa kapustne, cebula, czosnek, pory, papryka, ogórki, rzodkiew, rzepa, rabarbar, kalarepa, szczaw, wszelkiego rodzaju zasmażane warzywa; czekolada i proukty czekoladowe; napoje gazowane, soki cytrusowe, sok pomidorowy; alkohol; ostre przyprawy – pieprz, chilli, curry.
Dorota Feluś
