Reklama

Cienie przeszłości – dziedzictwo wielopokoleniowej traumy

Basia od najmłodszych lat czuła, że w jej rodzinie coś jest inaczej. Choć dorastała w spokojnym i bezpiecznym domu, pełnym materialnego dostatku, relacje między nią a matką były napięte i pełne niewypowiedzianych emocji. Każda próba zbliżenia się do matki kończyła się zimnym gestem, dystansem lub krytyką, której przyczyny nigdy do końca nie rozumiała.

Katarzyna Pilewicz
11/21/2024 05:34 PM

Cienie przeszłości – dziedzictwo wielopokoleniowej traumy

Autor: Adobe Stock

Matka Basi, Teresa, była osobą kontrolującą i oschłą. Mimo że dbała o to, by Basia miała wszystko, czego potrzebowała, brakowało ciepła, akceptacji i miłości. Teresa często mówiła: „Musisz być silna, inaczej świat cię zniszczy”. Słowa te były dla Basi ciężarem, ale dopiero jako dorosła osoba zaczęła rozumieć, skąd mogły pochodzić. Gdy poznała historię babci, która przeżyła II wojnę światową, wszystko zaczęło się układać w logiczną całość.

Babcia Basi jako dziecko straciła rodziców w tragicznych okolicznościach i od najmłodszych lat musiała radzić sobie sama. Po wojnie, kiedy założyła rodzinę, emocjonalny bagaż traumy, lęk przed utratą bliskich i konieczność ciągłej walki o przetrwanie stały się jej codziennością. Babcia była surowa wobec swojej córki Teresy, przekonując, że okazywanie emocji to słabość, a zaufanie komukolwiek jest niebezpieczne. Teresa, kiedy sama została matką, nieświadomie przeniosła te wzorce na Basię. Na terapii Basia zrozumiała, że zimny dystans matki nie był wynikiem braku miłości, ale mechanizmu obronnego, który Teresa odziedziczyła po swojej matce. W końcu dostrzegła, że jej własne lęki, nadmierne poczucie odpowiedzialności i trudności w budowaniu bliskich relacji były odbiciem niewypowiedzianych emocji, które od lat krążyły w rodzinie.

Przenoszenie pokoleniowej traumy – jak dziedziczymy emocje przeszłości

Historia Basi pokazuje, jak głęboko mogą sięgać korzenie traumy pokoleniowej i jak wielką moc ma zrozumienie oraz praca nad sobą. Przełamanie cyklu traumy to proces trudny, ale możliwy – wymaga odwagi, cierpliwości i współczucia wobec siebie oraz swoich bliskich. Praca nad dziedzictwem przeszłości nie tylko pozwala na uzdrowienie własnych ran, ale także otwiera drzwi do bardziej harmonijnego życia dla przyszłych pokoleń.

Trauma pokoleniowa, nazywana również dziedziczoną traumą, to zjawisko, w którym bolesne doświadczenia i emocje przodków wpływają na życie kolejnych generacji. Choć pojęcie to było przez lata bagatelizowane, współczesne badania naukowe i doświadczenia terapeutyczne potwierdzają, że nasze dzisiejsze lęki, wzorce zachowań czy trudności emocjonalne mogą mieć swoje korzenie w przeżyciach poprzednich pokoleń.

Trauma pokoleniowa odnosi się do stresujących lub traumatycznych doświadczeń, które przodkowie przeżyli, takich jak wojny, prześladowania, głód, alkoholizm czy przemoc. Choć osoby, które doświadczyły tych zdarzeń, mogą o nich nie mówić, ich wpływ może być odczuwany przez dzieci i wnuki. Nieświadomie przenoszone są bowiem emocje, zachowania i mechanizmy obronne z pokolenia na pokolenie. W rodzinach dotkniętych traumą rodzice mogą nieświadomie przekazywać swoje lęki dzieciom. Na przykład osoba, która przeżyła wojnę, może wychowywać dziecko w atmosferze niepewności, nadmiernej kontroli lub emocjonalnego dystansu, nawet jeśli nie mówi o swoich przeżyciach. Mimo, że trauma pozostaje niewypowiedziana, to dochodzi do nieuświadomionego dziedziczenia trudnych emocji, takich jak lęk, poczucie winy czy wstydu. Dzieci mogą wyczuwać te napięcia, choć nie rozumieją ich źródła.

Jak rozpoznać pokoleniową traumę?

Osoby dotknięte dziedziczoną traumą mogą doświadczać:
• chronicznego poczucia lęku lub winy bez wyraźnej przyczyny,
• trudności w budowaniu relacji i zaufaniu do innych,
• problemów z radzeniem sobie z emocjami,
• powtarzalnych wzorców destrukcyjnych zachowań, które wydają się dziedziczone.

Jak przerwać cykl traumy pokoleniowej?

Kluczowym krokiem jest zrozumienie, że nasze trudności mogą być związane z historią rodziny. Rozmowy z bliskimi, analiza rodzinnych narracji i otwartość na przeszłość mogą pomóc w odkryciu źródeł traumy. Spisywanie rodzinnych historii oraz emocji związanych z przeszłością pomaga w integracji trudnych doświadczeń. Proces ten pozwala także odzyskać poczucie kontroli nad własnym życiem. Współpraca z terapeutą specjalizującym się w traumie pokoleniowej może pomóc w zidentyfikowaniu mechanizmów dziedziczenia i znalezieniu sposobów na ich przełamanie. Terapia może również wspomóc wyrażanie i regulowanie emocji oraz budowanie zdrowych relacji. Choć proces ten bywa trudny i bolesny, jego efektem jest większa wolność emocjonalna i poczucie wewnętrznej harmonii. Nasza historia, choć naznaczona traumą, może stać się źródłem siły i inspiracji do zmiany. Zrozumienie i przepracowanie trudnych doświadczeń przodków pozwoli na przerwanie cyklu i pomoże również przyszłym pokoleniom.

Dr Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC

doktor psychologii i specjalista od uzależnień. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Doktorat obroniła w Walden University zajmując się wpływem psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych w dziedzinie psychologii i higieny psychicznej w amerykańskim wydaniu Magazynu „Polonia” i w “Dzienniku Związkowym” w Chicago. Prowadzi swoją klinikę w trzech lokalizacjach na przedmieściach Chicago, gdzie prowadzi psychoterapię dla młodzieży oraz dorosłych z problemami natury psychologicznej, pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.