Komunikat Prasowy
XXXI Sejm Związku Klubów Polskich odbywa się w dniach 14-16 czerwca. W niedzielę, 16 czerwca o godz. 1:30 pm, zostanie odprawiona sejmowa msza św. w kościele pw. św. Franciszka Borgii przy 8033 W. Addison St. w Chicago, zaś o godz. 3 pm rozpocznie się bankiet sejmowy, a podczas niego – zaprzysiężenie nowego zarządu ZKP. To wydarzenie będzie miało miejsce w O’Hare Tech Center przy 9950 Lawrence Ave. w podchicagowskim Schiller Park. Z okazji tych wydarzeń sejmowych przedstawiamy historię Związku Klubów Polskich, jego działalność i misję.
Początki organizacji
Na przełomie XIX i XX wieku liczba emigrantów z Polski w Stanach Zjednoczonych rosła w ogromnym tempie, szczególnie w Chicago. Tęsknota za ojczyzną i bliskimi pozostawionymi w rodzinnych stronach była silną motywacją dla emigrantów z Małopolski do konsolidowania się w klubach regionalnych.Podstawowymi celami tworzących się klubów było podtrzymywanie kultury polskiej i bratnia pomoc na gruncie amerykańskim, a także utrzymywanie łączności z ojczystymi stronami oraz niesienie im pomocy ekonomicznej. Najstarszy klub, Szczurowa, powstał już w 1902 roku. Przed I wojną światową na terenie Chicago istniało 218 zarejestrowanych klubów. Przyjmowały nazwy swoich wsi, miast czy powiatów.
Wiosną 1928 roku poczynione zostały pierwsze kroki do powołania Związku Klubów Małopolskich (ZKM), którego celem było zrzeszanie powstałych w Chicago i okolicach klubów. Inauguracyjne zebranie odbyło się 22 maja 1928 roku i udział w nim wzięli przedstawiciele 12 klubów. Postanowiono połączyć siły i powołać związek, który zjednoczyć miał pojedyncze kluby. Powołano zarząd pod przewodnictwem Marcina Koziarza i rozpoczęto przygotowania do ukonstytuowania organizacji, która została zarejestrowana 3 września 1929 roku. Celem związku miało być „podnoszenie kulturalnego i ekonomicznego statusu Amerykanów polskiego pochodzenia oraz organizacja pomocy charytatywnej dla ubogich”. Z dużą energią nowo wybrany zarząd rozpoczął działalność, zdobywając środki finansowe na potrzeby organizacji. Jednocześnie powstały liczne komitety, które zajmowały się problemami środowiska polskich emigrantów. Związek włączał się także w działalność polityczną poprzez udzielanie poparcia politykom polskiego pochodzenia oraz wspierającym polskie interesy. Z inicjatywy ZKM jedna z najdłuższych ulic Chicago uzyskała nazwę Generała Kazimierza Pułaskiego, a związek zyskał uznanie II Rzeczypospolitej.
W latach 1928–1936 odbywały się coroczne walne zebrania związku. W 1936 roku uchwalono Konstytucję ZKM, a w 1937 roku odbył się I Zjazd ZKM, na którym uchwalono nazwę Związek Klubów Małopolskich w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej oraz godło, na którym widnieje siewca rzucający ziarno na zaoraną ziemię. W I Zjeździe udział wzięli delegaci z 51 klubów. Postanowiono także wybudować własną siedzibę.
Pomoc dla Polaków nad Wisłą
Lata drugiej wojny światowej (1939-45) były okresem, w którym ZKM mobilizował środki finansowe na wsparcie ojczyzny i zaapelował o „konsolidację wysiłków wszystkich organizacji polonijnych w celu pomocy dla znajdującej się pod okupacją Ojczyzny”. Zbierano środki finansowe na Fundusz Ratunkowy Polski. Na IV Zjeździe, w maju 1943 roku, zdecydowano zintensyfikować pomoc dla uchodźców i żołnierzy polskich poprzez utworzony w 1941 roku 32. Okręg Rady Polonii Afrykańskiej oraz wzmocnienie wpływów polskiej grupy etnicznej w administracji stanowej i federalnej.
W maju 1945 roku, po zakończeniu II wojny światowej, odbył się V Zjazd ZKM, w którym uczestniczyli przedstawiciele z 80 klubów. W wydanej rezolucji położono nacisk na jedność Polonii oraz dalszą współpracę z powstałym w 1944 roku Kongresem Polonii Amerykańskiej. Postanowiono także kontynuować pomoc dla zniszczonej działaniami wojennymi Polski za pośrednictwem UNRRA (Organizacji Narodów Zjednoczonych dla spraw Pomocy i Odbudowy – United Nations Relief and Rehabilitation Administration). Wysłano do Polski 5 tysięcy skrzyń z ponad 500 tonami towarów. W akcję wysyłek włączonych było 131 klubów zrzeszonych w ZKM.
ZKM wciąż jednak nie posiadał własnej siedziby, a jej funkcję pełnił tzw. Dom Stefaniaka przy 1401 W. Superior w Chicago. W 1949 roku, dzięki mobilizacji wszystkich klubów, udało się zebrać potrzebne fundusze i wykupić na własność Dom Stefaniaka za kwotę 40 tys. dolarów. W okresie zimnej wojny, który wpłynął negatywnie na działalność klubów i organizacji polonijnych, osłabiając ich siłę, w akcie protestu przeciw ideologii komunistycznej, która zalała część Europy, ale przede wszystkim kochaną ojczyznę, zmieniono nazwę „zjazd” na „sejm”. W maju 1951 odbył się VII Sejm ZKM, w którym wzięli udział delegaci ze 100 klubów. Sejm jednoznacznie wypowiedział się przeciw okupacji Polski przez Rosję Sowiecką oraz wezwał wszystkie kraje do przeciwstawienia się jarzmu komunizmu zarówno w Polsce, jak i innych okupowanych państwach. Potępiono terror Stalina oraz traktaty w Jałcie i Teheranie dotyczące granic Polski. Domagano się śledztwa w sprawie wymordowania w Katyniu polskich żołnierzy, policjantów oraz inteligencji.
Od ZKM do ZKP
Po śmierci Stalina i wydarzeniach 1956 roku otworzyła się ponownie możliwość pomocy Polsce. W 1957 roku delegacja ZKM udała się do Polski, gdzie spotkała się na audiencji u kardynała Stefana Wyszyńskiego. Kardynał Tysiąclecia i aktualnie bł. Stefan Wyszyński wyraził podziękowanie dla działalności ZKM na rzecz Polski. Było to bardzo ważne dla działalności ZKM i wszystkich klubów, co przełożyło się na liczbę członków organizacji wynoszącą 43 tysięcy osób należących do 153 klubów. W latach 60. ZKM rozpoczął nadawanie audycji radiowej „Związkowa godzina radiowa”.
Lata 70. naznaczyły ruchy migracyjne Polonii, która opuściła Trójkąt Polonijny (rejon skrzyżowania ulic Milwaukee, Division i Ashland, red.), co doprowadziło do sprzedaży budynku organizacji. Duży wpływ na podjęcie tej decyzji miał też fakt, że zaczęto skarżyć ZKM o odszkodowania w wyniku „wypadków”, którym uległy osoby przebywające w budynku. Doprowadziło to do problemów finansowych organizacji, czego konsekwencją była sprzedaż budynku. W maju 1978 odbył się XIV Sejm ZKM, tym razem w wynajętej sali kościoła św. Jana Berchmansa. Wzięło w nim udział 99 członków reprezentujących 33 kluby. Podjęto wówczas decyzję o zmianie nazwy organizacji na Związek Klubów Polskich w Stanach Zjednoczonych Ameryki, co dało możliwość klubom z innych regionów do przystępowania do organizacji. Skoncentrowano się także na zakupie nowej siedziby. Udało się to dopiero w 1984 roku. Zakupiony został budynek przy 5835 W. Diversey Ave., w okolicy, gdzie wówczas mieszkało wielu Polaków. Jest on siedzibą Związku do dzisiaj.
Parada 3 Maja
W 1992 roku Związek Klubów Polskich podjął doniosłą decyzję o kontynuowaniu i przejęciu organizacji największego polonijnego wydarzenia, jakim jest Parada Dnia Konstytucji 3 Maja. Utworzony został Komitet Organizacyjny, którego przewodniczącym jest prezes ZKP, a w skład komitetu wchodzą przedstawiciele różnych organizacji polonijnych. Udało się zintegrować środowisko polonijne we wspólnym dziele, a parada z roku 1992 stała się ogromnym sukcesem, dostrzeżonym także przez władze i polityków amerykańskich oraz Polskę i Polonię na świecie. Dziś parada, odbywająca się w pierwszą sobotę maja, jest transmitowana drogą internetową do każdego zakątka świata, w którym mieszkają Polacy. Każdego roku wybierani są: Wielki Marszałek Parady, Królowa Parady i jej Dwór. Od 2015 roku przyznawany jest tytuł Przyjaciela Polonii (Friend of Polonia) przedstawicielom środowiska amerykańskiego, którzy wspierają Polonię. Tego właśnie dnia, kiedy w mieście i na przedmieściach powiewają biało-czerwone flagi, kilkanaście tysięcy osób maszeruje ulicą Columbus Drive w najbardziej prestiżowym miejscu w centrum Chicago, będącym początkiem historycznego szlaku „Route 66” prowadzącego do Santa Monica w Kalifornii.
Patriotyzm, pamięć i tradycja
Z inicjatywy śp. Wojciecha Seweryna, pod egidą ZKP i przy zaangażowaniu finansowym całej Polonii, powstał Pomnik Katyński, który znajduje się na cmentarzu św. Wojciecha w Niles. 10 kwietnia 2010 roku Wojciech Seweryn był członkiem delegacji państwowej do Katynia, miejsca, gdzie zamordowany został jego ojciec. Niestety, Smoleńsk, koło Katynia, stał się także miejscem wiecznego spoczynku dla niego oraz 95 przedstawicieli elit polskich, z prezydentem RP, prof. Lechem Kaczyńskim, pierwszą damą Marią Kaczyńską na czele, oraz ostatnim prezydentem na Uchodźstwie, Ryszardem Kaczorowskim. ZKP natychmiast podjął decyzję o ufundowaniu Tablicy Smoleńskiej, która została umieszczona obok Pomnika Katyńskiego. Jest to główne miejsce wizyt delegacji państwowych z Polski oraz polonijnych uroczystości patriotycznych, szczególnie organizowanych przez Związek Klubów Polskich w USA.
Aktualnie Związek Klubów Polskich zrzesza ponad 30 klubów. Przy ZKP działa Komitet Organizacyjny Parady Dnia Konstytucji 3 Maja, Komitet Opieki nad Pomnikiem Katyńskim i Tablicą Smoleńską, Chór im. Fryderyka Chopina, Teatr Ludowy „Rzepicha”, Zrzeszenie Literatów Polskich im. św. Jana Pawła II, Młodzieżowy Zespół Taneczny „Wawel”, oraz Stowarzyszenie Ułanów Polskich im. T. Kościuszki. ZKP wspiera Polską Szkołę im. gen. Władysława Andersa, której uczniowie angażują się w opiekę nad Pomnikiem Katyńskim, a także przygotowują przedstawienia jasełkowe.
W siedzibie ZKP organizowane są wystawy okolicznościowe, programy patriotyczne, konkursy dla dzieci i młodzieży, a także spotkania, prelekcje i warsztaty. ZKP współpracuje z Fundacją im. Janusza Kurtyki w Polsce, łącząc wspólne cele rozwijania idei budowania dobrego wizerunku Polski za granicą, popularyzowanie polskiej historii wśród przedstawicieli Polonii oraz środowiska amerykańskiego. W ramach tej współpracy zorganizowane zostały konferencje wirtualne, w których wzięli udział autorzy książek historycznych: prof. Tadeusz Wolsza, prof. Andrzej Chwalba, a ze strony ZKP – prezes, dr Łucja Mirowska-Kopeć. W konferencjach uczestniczyła młodzież polonijna oraz przedstawiciele organizacji polonijnych.
Sejm i misja ZKP
Najwyższą władzą ZKP jest Sejm, który odbywa się co trzy lata. Na Sejmie wybierany jest zarząd ZKP i dyrektorzy. Podejmowane są najważniejsze decyzje związane z działalnością organizacji. Zebrania Izby Delegatów ZKP odbywają się w każdy drugi piątek miesiąca. Delegaci podejmują decyzje związane z bieżącą działalnością ZKP oraz przygotowują wydarzenia organizacji.
Związek Klubów Polskich w USA jest organizacją charytatywną i edukacyjną, która propaguje kulturę polską, zwyczaje oraz tradycje polskie i katolickie. Jest organizatorem wydarzeń patriotycznych i kulturalnych: uroczystości rocznicy Mordu Katyńskiego i Tragedii Smoleńskiej, Parady 3 Maja, Polonijnego Festiwalu Dożynkowego, rocznicy inwazji Rosji na Polskę, Opłatka Polonijnego, balu sylwestrowego, Wyborów Królowej Parady i święconek polonijnych oraz wielu innych.
ZKP jest członkiem Kongresu Polonii Amerykańskiej na Stan Illinois oraz Muzeum Polskiego w Ameryce, a także współpracuje ze wszystkimi organizacjami polonijnymi oraz uczestniczy we wszystkich wydarzeniach polonijnych. Od 2010 roku ZKP jako pierwsza chicagowska organizacja patronuje Polsko-Słowiańskiej Federalnej Unii Kredytowej i ścisłe z nią współpracuje.
W dniach 14-16 czerwca 2024 roku odbywa się XXXI Sejm ZKP, na którym podsumowana zostaje działalność ZKP za ostatnie trzy lata. Wybrane zostaną nowe władze organizacji oraz wyznaczone plany działalności na najbliższe trzy lata. W roku 2028 obchodzić będziemy 100-lecie ZKP.
Źródło: Związek Klubów Polskich
Zdjęcia: Archiwum ZKP
