Reklama

Intensywne emocje – nienawiść

Katarzyna Pilewicz
02/22/2024 11:00 PM

Przez lata karmiła się zawiścią. Nawet na pogrzebie siostry jej pełna nienawiści postawa, zimny wzrok i wypisana na twarzy pogarda do żałobników mówiły wszystko. Czekała na swój moment, kiedy siostra będzie bezbronna, aby wytoczyć najpotężniejsze działo – ujawnienie tajemnicy, która miała przekreślić dobre imię zmarłej. Nic takiego się nie stało, a ona sama podupadła na zdrowiu, nie znalazła radości w swoim życiu. Czy ten ostatni akt nienawiści, planowany tak długo, inspirowany chęcią rewanżu dał jej satysfakcję? Wątpliwe, bo trzymanie w sobie tak intensywnych i negatywnych emocji zniszczyło ją samą.

Czym jest nienawiść?

Nienawiść to jedna z bardziej intensywnych ludzkich emocji, silne uczucie niechęci, zawziętości i wrogiego nastawienia do innej osoby. Nienawiść wiąże się z oceną, że obiekt nienawiści lub grupa, do której skierowana jest nienawiść, jest czystym złem. Nienawiść trzyma się człowieka znacznie dłużej niż złość, bo jest formą aktywnej wrogości, która zużywa wiele pokładów energii życiowej. Złość po jakimś czasie przechodzi, a nienawiść karmi się chęcią rewanżu, aby skrzywdzić obiekt nienawiści tak, jak on skrzywdził ciebie. Kiedy ktoś nienawidzi drugą osobę, spędza dużo czasu na obsesyjnym myśleniu o obiekcie nienawiści karmiąc tym samym swoją złość i pogardę. Ciekawy jest fakt, że nienawiść rozprzestrzenia się znacznie szybciej, gdy skierowana jest na grupę ludzi, bo uprzedzenia i stereotypy łatwiej pozostają nie zmienione, gdy rosną bez konfrontacji i chęci zrozumienia grupy. W przypadku indywidualnych osób, czasem zdarzają się sytuacje, które wywołują empatię i ponowną ocenę obiektu nienawiści, gdy osoba pokaże swoją pozytywną stronę.

Dlaczego ludzie nienawidzą?

Nienawiść pojawia się w różnym natężeniu podczas naszego życia. Kiedy uczymy się o nienawiści po raz pierwszy jest ona zakazana i postrzegana jak przekleństwo. Podczas burzliwych lat nastoletnich nienawiść nagle zaczyna być bardziej wyrażana – od nienawiści do nauczyciela, który wystawił złą ocenę do wrogiej niechęci wobec starej przyjaciółki, która nas skrzywdziła. W dorosłym życiu nienawiść potrafi głęboko zakorzenić się w sercu, ale ona również, z biegiem czasu może stać się tylko wspomnieniem, bo nienawiść jest ciężarem dla osoby, która ją nosi.

Według naukowców jest jasne, że nienawiść powstaje w wyniku uprzedzenia, postrzeganej demoniczności i braku współczucia do drugiej osoby lub grup. Jest wiele przyczyn nienawiści:

Zawiść – gdy osoba nienawidząca uważa, że inni posiadają coś, czego ona nie ma i uznaje to za niesprawiedliwe i krzywdzące.
Pogarda – gdy osoba nienawidząca uważa, że obiekt nienawiści jest gorszy, podrzędny.
Krzywda – gdy osoba nienawidząca została skrzywdzona, poniżona czy odrzucona przez obiekt nienawiści.
Bezsilność – gdy osoba nienawidząca przekłada swój wstyd, niemoc i negatywność na obiekt nienawiści. Dzieje się tak w przypadku ludzi, którzy doświadczyli prześladowań wśród rówieśników w szkole i noszą w sercu nienawiść do osoby lub osób, które ich skrzywdziły.
Wyuczona nienawiść – gdy emocja jest przekazana przez przywódców, liderów, grupy społeczne, czy nawet rodziców.

Formy nienawiści

Nienawiść w szkole, czyli tzw. bullying to forma nienawiści do kolegów, którzy postrzegani są jako gorsi i ułomni. Osoby te wyrzucane są poza nawias grupy przez publiczne ośmieszanie, poniżanie i maltretowanie psychiczne i fizyczne. Doświadczenie takiej nienawiści w młodych latach może doprowadzić nawet do śmierci samobójczej, gdy młody człowiek nie radzi sobie z udręką odrzucenia i poniżenia. Ofiary maltretowania w szkole mają większe skłonności do depresji, ich poczucie własnej wartości może być permanentnie zaniżone.

Nienawiść w rodzinie, czyli przemoc domowa. To wzorce zachowań pomiędzy partnerami lub innymi członkami rodziny polegające na winieniu innych, negatywnej, poniżającej komunikacji, fizycznym i psychicznym maltretowaniu i nakręcaniu spirali nienawiści i agresji. Cykl przemocy domowej jest trudny do przerwania, bo członkowie rodziny wchodzą w powtarzające się schematy.

Nienawiść polityczna przejawiająca się mową nienawiści, stygmatyzowaniem grup społecznych, mniejszości seksualnych, religijnych, osób chorych psychicznie. Mocny język u polityków niesie wiele negatywnych konsekwencji, bo karmi istniejące uprzedzenia grup skłonnych do nienawiści. Osoby, które nienawidzą są zazwyczaj pełne uprzedzeń, stronnicze i nieobiektywne więc trudno im przyjąć inny punkt widzenia. Dlatego też selektywnie wyłaniają takie informacje lub kawałki informacji, które pasują do ich subiektywnego obrazu obiektu nienawiści.

Jak radzić sobie z nienawiścią?

Skoro nienawiść jest częścią ludzkich emocji, to naturalne, że możemy ją czuć, a szczególnie, gdy osoba, na którą nienawiść jest skierowana poważnie cię skrzywdziła. Jeśli nienawiść zagościła w twoim sercu – nawet jeśli może ona być siłą napędową twoich działań – nie jest dla ciebie korzystna, bo zabija pozytywną energię. Nienawiść jest ciężka, uciążliwa i może stać się toksyczna. Nienawiść napędza obsesyjne myślenie o obiekcie nienawiści i wprowadza cię w stan permanentnej negatywności. Nawet jeśli twoja nienawiść jest usprawiedliwiona krzywdą, jaką doznałaś, jej negatywne skutki będą ograniczać twoje poczucie spełnienia, połączenia z innymi i ogólnego dobrostanu psychicznego, a długoterminowo przyczynią się do wytworzenia negatywnej postawy wobec świata i ludzi, co może doprowadzić do osamotnienia i depresji.

Pozbycie się nienawiści to proces, który zaczyna się od nazwania twoich uprzedzeń i automatycznych myśli, które przychodzą, gdy widzisz obiekt nienawiści. W pierwszej kolejności musisz uwolnić się emocjonalnie od osoby, która cię skrzywdziła, aby nie pozwolić nienawiści trzymać cię w szachu.

Gdy jesteś ofiarą nienawiści skierowanej przeciw tobie, nie poddawaj się jej. Nienawiść łatwo rodzi nienawiść. Należy jednak szybko reagować na wszelkie przejawy nienawiści i jasno dawać do zrozumienia, że nie będą one tolerowane. Pomoże ci w tym rodzina, przyjaciele, szkoła i policja. Musisz wiedzieć, że masz wsparcie, nie jesteś sam. Ucz swoje dzieci, że nienawiść nie ma miejsca w waszych sercach.

Dr Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC