Reklama

Fakty i mity na temat ludzkich emocji

Katarzyna Pilewicz
10/05/2023 09:22 PM

Większość z nas słyszała nie raz w swoim życiu dobrą radę – nie smuć się, nie zamartwiaj się, nie złość się. Co wiemy na temat naszych emocji? Czy emocje można kontrolować? Czy ignorowanie niekomfortowych emocji może być niezdrowe dla naszej psychiki? Czy mamy wpływ na to jak reagujemy, gdy czujemy jakąś silną emocję?

Fakty

Emocje są wielką częścią naszego życia, mają wpływ na to, jak postrzegamy ludzi i wydarzenia, jak interpretujemy nasze doświadczenia i jak podejmujemy ważne decyzje. Emocje takie, jak strach, smutek, złość, zaskoczenie, wstręt, radość informują nas o osobistych potrzebach, przywiązaniu, celach, wartościach. Ułatwiają też komunikację z innymi ludźmi.

Są ludzie, którzy kierują się tylko emocjami, dla nich życie bez emocji nie mogłoby istnieć. Mimo wszystko, czy tego chcemy, czy nie, emocje są integralną częścią ludzkiego istnienia, choć wielu z nas nie potrafi o nich mówić czy nawet ich nazywać. Niektórzy wybierają łatwiejsze sposoby komunikowania, dlatego mówią: czuję jakby coś siedziało mi w gardle, zamiast powiedzieć: jestem zrozpaczona, sfrustrowana czy rozczarowana. W naszej kulturze mówienie o emocjach jest postrzegane jako zbyt prywatne, czasem nie na miejscu czy wręcz nie do zaakceptowania. Więc jeśli nie mówimy o emocjach, lub nawet nie wiemy, jak je nazwać, to jak możemy sobie z nimi radzić? A jeśli nie chcemy czuć niekomfortowych emocji i blokujemy je gdzieś głęboko udając, że one nie istnieją, to wyjdą one po latach pod postacią depresji lub innych problemów natury psychicznej.

Faktem jest, że wiele problemów, z jakimi ludzie przychodzą do gabinetu psychologa wynika z niewyrażonych i stłumionych emocji. Przykładem jest żałoba, która nie została przeżyta prawidłowo. Stłumiona pracą i innymi zajęciami rozpacz po stracie bliskiej osoby może odbić się podwójnie na naszej psychice. Wiele osób ma przekonanie, że bliska osoba powinna wiedzieć, co czujemy, ponieważ zna nas wiele lat. Jest to zupełnie niemożliwe, bo mimo że osoba bliska może różnie reagować na nasze emocje, nigdy nie jest w stanie przewidzieć, co czujemy na pewno. Inny problem związany z emocjami to próby wyładowania, najczęściej tych bardzo intensywnych emocji, w sposób niedojrzały lub nawet krzywdzący inne osoby. Takie wybuchy mogą zniszczyć związki między ludźmi, a w krańcowych sytuacjach doprowadzić nawet do targnięcia się na własne życie lub zabójstwo w afekcie.

Nie ma emocji złych i dobrych, bo one są naturalne. Każda emocja, tekże złość, skupia naszą uwagę i motywuje nas w jakimś kierunku. Każda emocja ma swój cel. Złość na przykład, skupia naszą uwagę na zagrożeniu i motywuje do podjęcia akcji, by pokonać przeszkodę. Może oczywiście być użyta w sposób destrukcyjny, ale także może dodać energii i jasności myśli w podjęciu konstruktywnej decyzji i rozwiązaniu problemu. Radość, z drugiej strony skupia naszą uwagę na możliwościach i motywuje nas do podjęcia jeszcze większego wysiłku. Radość odczuwamy wówczas, gdy doświadczamy czegoś znaczącego i łączącego nas z innymi, a więc celem radości jest potwierdzenie, że to coś jest dla nas dobre i korzystne. Emocje można zatem nazywać naszymi sprzymierzeńcami, o ile tylko nie przeszkadzają im błędne przekonania.

Mity związane z emocjami

Nie mogę kontrolować swoich emocji.

Nic bardziej mylnego. Emocje są następstwem twoich myśli, tego jak postrzegasz świat i jak go interpretujesz. Jeśli w życiu spotkałaś się z niesprawiedliwym traktowaniem, to w zależności od twojej indywidualnej wrażliwości możesz rozwinąć sposób myślenia, który utrzymuje, że świat traktuje cię niesprawiedliwie. Będziesz wówczas przeczulona na niesprawiedliwe traktowanie i możesz błędnie interpretować niektóre sytuacje, jak gdyby były one skierowane przeciwko tobie. Przykładem może być osoba, która reaguje gwałtownie gniewem na partnera, który odwrócił się plecami. Automatyczna interpretacja takiej sytuacji byłaby: on mnie lekceważy. Interpretacja ta budzi gniew i może wywołać pełną złości reakcję. Gdyby jednak zinterpretować ją w inny sposób: odwrócił się, aby nie pokazać łez, chce mnie ochronić przed… Ta interpretacja budzi zupełnie już inne emocje. Z drugiej strony, jeśli rozpoznasz u siebie wewnętrzną siłę, która pozwoli ci panować nad emocjami, będziesz w stanie wyjść z pomieszczenia, aby nie zareagować niewłaściwie, gdy poczujesz złość. Pamiętaj, że masz kontrolę nad tym, czy pozostaniesz pod wpływem złości lub czy pozwolisz sobie dostrzec coś, co cię uspokoi. Jeśli obudzisz się po przeciwnej stronie łóżka, możesz wrócić na swoją stronę, gdy tak zdecydujesz. Tak samo z emocjami – jeśli poczujesz złość, możesz się uspokoić. Jeśli wybierzesz eskalowanie złości, możesz ją tylko doprowadzić do skrajności.

Nie powinnam tego czuć

Teraz, gdy już wiesz, że masz kontrolę nad emocjami, dowiedz się, że twoje uczucia nie są niczym złym. Czujesz, co czujesz. Ludzie często mówią: wiem, powinnam być szczęśliwsza, mam to wszystko, a ja wciąż czegoś szukam. Zamiast biczować się, że nie jesteś tak szczęśliwa, jak powinnaś, zaakceptuj to, co czujesz. Uczucie wychodzi z czegoś głębszego. Zamiast budować kolejną emocję – poczucie winy – że nie czujesz tego, co powinnaś, zaakceptuj, że twoje emocje są częścią ciebie.

Inni ludzie mają wpływ na to, jak się czuję

Nic bardziej mylnego. Ty masz kontrolę nad swoimi emocjami, nikt inny nie posiada tego przywileju. Tylko ty możesz pozwolić sobie poczuć się lepiej po rozmowie z psychologiem, on nie ma czarodziejskiej różdżki, żeby sprawić, że staniesz się szczęśliwa. To ty pracujesz nad tym, żeby poczuć się lepiej. Inni ludzie mogą wpływać na twoje emocje w mniejszym lub większym stopniu, ale nie mogą ich kontrolować. Nie wiń partnera za swoje frustracje, rozczarowania, niepowodzenia. Tylko ty jesteś odpowiedzialna za swoje emocje i związane z nimi uczynki.

Nie umiem znosić przykrych emocji

Zwątpienie w swoją własną umiejętność radzenia sobie z emocjami takimi, jak lęk czy smutek prowadzi do ich unikania. Jeśli zaczniesz unikać wszystkiego, by nie czuć niewygodnych emocji, sama siebie limitujesz, a twoje poczucie własnej wartości zejdzie w dół i nie uwierzysz, że kiedykolwiek możesz sobie poradzić w życiu. I tak wpadasz w zaklęte koło, im bardziej unikasz, tym mniej wierzysz, że dasz radę. Zgadzam się, że niektóre emocje są bardzo niewygodne, ale wszystkie emocje są ludzkie i mamy możliwość tolerowania ich.

Pokazywanie emocji to znak słabości

Nic bardziej mylnego. Okazywanie emocji to znak zaufania do otoczenia, okazywanie miłości, szacunku, docenianie związku, co nadaje mu głębszy wymiar. Powiedzenie komuś, że jesteś zły lub smutny otwiera drogę dla konstruktywnej rozmowy. Świadomość swoich emocji i decyzja o podzieleniu się nimi z otoczeniem – i zrobienie tego w sposób odpowiedni – jest nawet oznaką siły charakteru.

Dr Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC

doktor psychologii i specjalista od uzależnień. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Doktorat obroniła w Walden University zajmując się wpływem psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych w dziedzinie psychologii i higieny psychicznej w amerykańskim wydaniu Magazynu „Polonia” i w “Dzienniku Związkowym” w Chicago. Prowadzi swoją klinikę w trzech lokalizacjach na przedmieściach Chicago, gdzie prowadzi psychoterapię dla młodzieży oraz dorosłych z problemami natury psychologicznej, pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.