Reklama

Zawiść i zazdrość – ciemna strona relacji międzyludzkich

Katarzyna Pilewicz
08/10/2023 09:54 PM

Wiele osób myli pojęcie zawiści i zazdrości, chociaż te dwie emocje różnią się znacznie. Zrozumienie różnicy pomoże nam zidentyfikować i zrozumieć własne emocje i pozbyć się ich, jeśli taką masz potrzebę. Zawiść to pragnienie posiadania czegoś, co ma inna osoba. Natomiast zazdrość związana jest z lękiem przed utratą czegoś, co się posiada.

Zawiść

Grażyna od lat porównywała się do swojej młodszej kuzynki. Uważała, że Karolina była ładniejsza, szczęśliwsza w miłości, mądrzejsza i wszystko przychodziło jej łatwiej. Kiedy Grażyna wyszła za mąż dla dużych pieniędzy i mogła już pokazać, że na wszystko ją stać, nawet wtedy nie opuściła jej sekretna zawiść. Na wieść o najdrobniejszym osiągnięciu kuzynki powracało uczucie nieadekwatności, niższości i wstydu. Zawiść karmiła ją przekonaniem, że kuzynka ma wszystko, co oczywiście nie było prawdą, ale to przekonanie nie dawało jej spokoju. Po latach, zawiść stała się tak głęboka, że Grażyna nie była w stanie funkcjonować na rodzinnych spotkaniach i zerwała kontakt z Karoliną.

Antoni Kępiński, znany polski psychiatra powiedział kiedyś, że dla człowieka zawistnego świat dzieli się na mój i nie mój. Zawiść to mocno obciążające człowieka uczucie niezadowolenia i urazy do osób, które są postrzeganie jako lepsze, bardziej wartościowe, szczęśliwsze, posiadające więcej dóbr doczesnych. Ludzie zawistni mają głębokie poczucie wstydu i nieadekwatności, które nie zawsze świadomie jest przez nich rozpoznawalne. Na przykład osoba z osobowością narcystyczną czasem nieświadomie może poniżać i poniewierać osobę, do której czuje zawiść, ponieważ tak naprawdę czuje się w stosunku do niej niewystarczająco dobra. Arogancją i agresją, pretensjami i milczącym karaniem okazuje swoją wyższość. Korzenie zawiści pochodzą od głębokiego wstydu i braku poczucia własnej wartości. Jeśli mamy tendencję do osądzania innych ludzi według przerysowanych, nieprawdziwych i zupełnie subiektywnych ideałów to zawsze znajdziemy niedociągnięcia w nas samych. Ktoś inny będzie zawsze mieć lepszą figurę, lepszy samochód, piękniejszy dom, bardziej utalentowane dzieci, większy sukces zawodowy, bardziej kochającego partnera, więcej pieniędzy… i lista się ciągnie. Jeśli zawiść sekretnie zatruwa nasz umysł, to nie będziemy w stanie cieszyć się z tego, co mamy, a to jest podstawą szczęścia i błogostanu psychicznego. Jeśli kupimy drogi samochód umotywowani tylko tym, że osoba, z którą rywalizujemy go ma, a zignorujemy nasze prawdziwe pragnienia i wartości to nigdy nie poczujemy satysfakcji z zakupu. Jeśli będziemy zaabsorbowani zawistnym przekonaniem, że kuzynka osiągnęła większy sukces w życiu i to własnym wysiłkiem, bez pomocy innych, to nie będziemy w stanie cieszyć się swoimi osiągnięciami.

Zazdrość

Tomek i Anna są małżeństwem od lat. Gdy najmłodsze dziecko poszło do szkoły i Anna zaczęła mieć więcej czasu dla siebie, postawiła spędzić go z pożytkiem dla własnego wyglądu. Wynajęła osobistego trenera i z wielkim zaangażowaniem poświęciła się ćwiczeniom. Tomek z coraz większym niepokojem obserwował rozpromienioną Annę, która czuła się doskonale ze swoją szczupłą sylwetką. Po pewnym czasie zaczął kontrolować każdy jej ruch, stał się nerwowy, dokuczliwy i władczy.

W przeciwieństwie do zawiści, zazdrość zwykle dotyczy osób trzecich. Zazdrosny Tomek czuł się zagrożony przez przystojnego trenera żony, obawiał się, że trener może mu odebrać miłość jego życia. Zazdrość może dotyczyć kogoś, o kogo nie musisz być zawistny. Dobrym przykładem jest rywalizacja i zazdrość pomiędzy rodzeństwem o uwagę rodziców czy zazdrość matki o opiekunkę do dziecka, gdy dziecko zaczyna okazywać objawy przywiązania do osoby, z którą spędza większość dnia.

Zazdrość, podobnie jak zawiść pochodzi od głębokich uczuć nieadekwatności i poczucia niższości, ale jest uczuciem bardziej świadomym niż zawiść. Podczas gdy zawiść to pragnienie posiadania cech, dóbr czy osiągnięć innych, to zazdrość wiąże się z lękiem przed utratą tego, co już mamy. Zazdrość przychodzi, gdy czujemy, że możemy utracić wierność i miłość partnera, akceptację otoczenia, uwagę innych. Przez lata zazdrość była uważana za strażnika miłości. Nic bardziej mylnego. Związki partnerskie ulegają zniszczeniu lub kończą się, gdy u podłoża leży zazdrość. Zazdrość rujnuje zaufanie, zabija szacunek i niszczy uczucie.

Zazdrość wiąże się z niepewnością a niepewność jest częścią naszego życia i musimy się nauczyć ją akceptować, ponieważ nic nie możemy zrobić, jeśli nagle stanie się coś niespodziewanego. Zamiast zamartwiać się potencjalnym zagrożeniem związanym z atrakcyjnością partnera, pracujmy nad tym, aby wasze relacje były bliskie i ciepłe, co wzmocni wasz związek.

Jak pracować nad uczuciem zawiści i zazdrości?

Ponieważ zawiść jest uczuciem mniej świadomym i bardziej nieakceptowanym społecznie trudno się do niej przyznać. Gdy jednak dojdziemy do tego, że wiąże się z własnym uczuciem nieadekwatności, wstydu i poczucia niższej wartości, to pracą nad sobą i budowaniem dobrego charakteru – przy równoczesnej umiejętności doceniania pozytywnych rzeczy, które przynosi nam życie, a także świadomym nieporównywaniu się do innych ludzi – możemy zapobiec zawiści.

Natomiast, kiedy zazdrość bierze górę, uchwyć ten moment, oddychaj powoli i obserwuj swoje myśli i uczucia. Zazdrość to lęk przed utratą. Pamiętaj, że myśli nie muszą oddawać rzeczywistości. Myślenie a rzeczywistość to dwie różne rzeczy. Zaakceptuj, że masz emocje i pozwól im żyć. Nie musisz na siłę wyzbywać się zazdrości. Nie musisz też pozwalać zazdrości kierować twoimi czynami. Człowiek świadomy swoich emocji ma większe szanse na ich kontrolowanie.

Dr Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC

doktor psychologii i specjalista od uzależnień. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Doktorat obroniła w Walden University zajmując się wpływem psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych w dziedzinie psychologii i higieny psychicznej w amerykańskim wydaniu Magazynu „Polonia” i w “Dzienniku Związkowym” w Chicago. Prowadzi swoją klinikę w trzech lokalizacjach na przedmieściach Chicago, gdzie prowadzi psychoterapię dla młodzieży oraz dorosłych z problemami natury psychologicznej, pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.