Agorafobia

Agorafobia jest często mylona z lękiem przed wyjściem z domu czy lękiem przestrzeni, ale problem jest bardziej złożony. Zaburzenie to powoduje, że ludzie czują niepokój i boją się miejsc publicznych, ponieważ tam mogłoby się coś stać, na przykład atak paniki, omdlenie, zwymiotowanie, upadek – coś, co byłoby zawstydzające i uniemożliwiało ucieczkę z tego miejsca.

Agorafobia powoduje przymus unikania miejsc i sytuacji, na przykład unikanie prowadzenia pojazdu, opuszczenia domu jako strefy komfortu, unikanie centrów handlowych, miejsc zatłoczonych, środków komunikacji miejskiej czy nawet podróży samolotem, lecz nie ze względu na lęk przed lataniem (aerofobia) tylko niepokój przed niemożliwością ucieczki z samolotu, gdy coś zawstydzającego się stanie.

Jakie mogą być przyczyny?

Około 1,7% populacji rozwija symptomy agorafobii i w większości są to kobiety. Do tej pory nie udało się jednoznacznie określić przyczyn agorafobii. Często zdarza się, że przed wystąpieniem zaburzenia dochodzi do traumatycznego i bolesnego wydarzenia w życiu, jak rozwód, utrata pracy, śmierć bliskiej osoby. Ryzyko agorafobii zwiększa się u osób cierpiących na depresję, stres pourazowy, ataki paniki i inne zaburzenia nerwicowe włączając w to różne fobie. Jak w wielu innych zaburzeniach nerwicowych przyczyna powstania agorafobii leży w indywidualnej nadwrażliwości na poszczególne bodźce, sposobie interpretacji wydarzeń budzących niepokój, doświadczeniach z dzieciństwa, psychologicznych uwarunkowaniach i czynnikach genetycznych. Środowisko również ma potężny wpływ na rozwój choroby.

Konsekwencje agorafobii

Osoby cierpiące na agorafobię ograniczają się do strefy bezpieczeństwa, czyli zacisza własnego domu lub najbliższego sąsiedztwa. Lęki i zachowania unikające powodują, że osoba izoluje się od otoczenia, co wpływa na jej życie osobiste i zawodowe. Rozwijające się lęki i unikanie doświadczeń sprawiają, że ciężko jest dojechać do pracy, odwiedzić rodzinę, czy zrobić zakupy. W końcu okazuje się, że po prostu nie ma mowy o wyjściu z domu.

W niektórych cięższych przypadkach osoby te rezygnują z pracy i stają się zupełnie odizolowane od reszty społeczeństwa. Szacuje się, że około jedna trzecia osób zdiagnozowanych z agorafobią ponosi ciężkie konsekwencje tego zaburzenia. Częściej niż inni nadużywają też alkoholu i środków uspokajających.

Jakie są objawy agorafobii?

Z agorafobią mamy do czynienia, gdy pojawiają się intensywne lęki związane z sytuacją, która mogłaby zawstydzić osobę w miejscu publicznym – na przykład lęk przed atakiem paniki czy upadkiem w centrum handlowym, z którego ucieczka, choćby przez tłum ludzi, byłaby niemożliwa.U osób cierpiących na agorafobię pojawiają się następujące fizjologiczne symptomy, gdy są w miejscach publicznych, z których nie ma ucieczki: przyspieszone bicie serca, wzrost ciśnienia krwi, biegunka, częstomocz, uczucie miękkich nóg i przyspieszony oddech. Szybki i głęboki oddech może skutkować hiperwentylacją, w wyniku której może dojść do ataku paniki. W tym przypadku pojawiają się dodatkowo duszności i ból w klatce piersiowej.

Leczenie

Nadrzędnym celem leczenia jest pomoc osobie z agorafobią wyjść z domu i funkcjonować w społeczeństwie. Sukces zależy od motywacji i umiejętności wyjścia poza sferę komfortu. Często stosowaną techniką jest ekspozycja na sytuacje lękowe. Stopniowo wystawia się osobę z agorafobią na przejście przez doświadczenie, którego się boi. Zaczynając od wyobrażania sytuacji, która budzi niepokój przechodząc do rzeczywistego wystawienia na tę sytuację w bezpiecznych warunkach. Rzeczywiste wystawienie następuje wówczas, gdy osoba czuje się w miarę komfortowo i jest gotowa na eksperyment. Podczas sesji terapeutycznych uczy się różnych technik relaksacyjnych i oddychania, aby osoba mogła wzmocnić się i nabrać pewności, że ma kontrolę nad swoim lękiem. Takie leczenie behawioralno-poznawcze zmniejsza lęki i przynosi sukces w 75 procentach przypadków. Inne typy terapii to treningi asertywności, hipnoza, medytacja, relaksacja i nawet terapia rodzinna. Wielu terapeutów zadaje prace domowe do zrobienia pomiędzy sesjami, które później dyskutuje się podczas terapii. Inni rekomendują terapię grupową by wspomóc wyjście do ludzi i uzyskanie od nich wsparcia i zachęty.

Dr Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC

doktor psychologii i specjalista od uzależnień. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Doktorat obroniła w Walden University zajmując się wpływem psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych w dziedzinie psychologii i higieny psychicznej w amerykańskim wydaniu Magazynu „Polonia” i w “Dzienniku Związkowym” w Chicago. Prowadzi swoją klinikę w trzech lokalizacjach na przedmieściach Chicago, gdzie prowadzi psychoterapię dla młodzieży oraz dorosłych z problemami natury psychologicznej, pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.