Reklama

Psychologia traumy

Katarzyna Pilewicz
01/05/2023 11:00 PM

Jacob przyjechał do karaibskiego resortu na Sylwestra w towarzystwie młodszego brata i przyjaciela. Nie było to dla niego łatwe. Decyzję o wyjeździe na wakacje podjął po latach zamknięcia się w szponach psychicznego znieczulenia, izolacji od społeczeństwa, nocnych koszmarów i budzenia się z krzykiem. Po wydarzeniu sprzed lat, kiedy to w Iraku eksplodował samobójczy ładunek wybuchowy na ulicy, zaledwie kilka metrów od niego, zabijając kilka osób i ciężko raniąc najlepszego przyjaciela, stał się zupełnie innym człowiekiem.

Mówiąc o tamtym doświadczeniu, Jacob wciąż nie mógł opanować silnych reakcji. Gdy rozmawialiśmy w hotelowym lobby, stał pod ścianą, aby nikt nie zaszedł go z tyłu i pocił się intensywnie, bo wspomnienia przesuwały się przed jego oczami pamięci: nigdy nie zapomni zapachu prochu i widoku rozerwanego ciała, krwi i ciężaru nieprzytomnego przyjaciela, gdy niósł go w chaosie ku schronieniu.

Od tamtej pory Jacob nie mógł spać sam. Kilka miesięcy po powrocie do domu rozstał się z matką swojej małej córeczki, która nie mogła znieść jego agresywnego zachowania i nowo nabytej impulsywności. Był zupełnie innym człowiekiem niż ten, którego pokochała. Próbował się wiązać z innymi kobietami, ale kończyło się to kolejnymi porażkami. Jedyny komfort dawał mu młodszy brat, do którego wprowadził się, krótko po rozstaniu z ostatnią dziewczyną.

Powszechne reakcje po traumie

Po przejściu traumatycznego wydarzenia pierwszą reakcją jest ulga, że się przeżyło. Zaraz po tym pojawia się stres, lęk i złość. Mentalne obrazy i wspomnienia przesuwają się przed oczami pamięci codziennie, co nie pozwala przestać myśleć o wydarzeniu. Pojawia się nadpobudliwość i zwiększona świadomość otoczenia. Wiele osób jest przeczulonych na dźwięki, nadpobudliwość powoduje silne reakcje emocjonalne, w tym agresywne zachowania. Taki stan rzeczy może trwać tygodniami, gdy nie przechodzi po sześciu miesiącach, przeradza się w stres pourazowy, który może ciągnąć się nawet latami, choć powoli łagodnieje z czasem.

Reakcje na traumę:

poczucie beznadziei
poczucie odrealnienia i zobojętnienia
problem z koncentracją
nadpobudliwość
poczucie ciągłego zagrożenia
koszmary nocne i nasuwające się mentalne obrazy z wydarzenia
problemy w pracy i w szkole
unikanie miejsc, rzeczy i ludzi związanych z traumatycznym wydarzeniem
wybuchy złości, smutek, bezradność, niepokój, irytacja
utrata zaufania do ludzi, konfliktowość, nadmierna kontrola otoczenia
wycofanie, poczucie odrzucenia i opuszczenia
utrata intymności i bliskości

Reakcje fizyczne:

problemy żołądkowe i bóle głowy
trudności w zasypianiu i budzenie się w nocy
zmęczenie
przyspieszone oddychanie i palpitacje serca
pocenie się

Powszechne problemy wynikające z traumy

Zespół stresu pourazowego (Post-traumatic stress disorder syndrome, PTSD) jest typowym następstwem wynikającym z przeżycia traumy. Gdy po sześciu miesiącach od wydarzenia nie możesz nadal przestać o tym myśleć, czujesz obojętność, odsuwasz się od ludzi i unikasz miejsc, udaj się do specjalisty. Nieleczone PTSD może cię gnębić długie lata.

Depresja może pojawić się bardzo szybko. Szczególnie wówczas, gdy straciłeś bliskich podczas traumatycznego wydarzenia. Depresję poznasz po utracie zainteresowania czynnościami, które sprawiały ci przyjemność, gdy czujesz ciężar smutku i brak energii, jesteś wciąż zmęczony i bez nadziei na poprawę tego stanu rzeczy, do tego myślisz o śmierci lub masz myśli samobójcze, natychmiast sięgnij po pomoc.

Obwinianie siebie, masz poczucie winy i wstydu. Czasem, wracając do traumatycznych wspomnień, chcesz zrozumieć, jak to się mogło stać i możesz zacząć obwiniać siebie, nawet za to, że przeżyłeś, czując ciężar odpowiedzialności za wydarzenie. Pamiętaj, że to właśnie ty jesteś swoim najgorszym krytykiem, w większości przypadków obwinianie siebie nie jest uzasadnione.

Nadużywanie alkoholu i narkotyków. Wielu sięga po używki, aby znieczulić ból i cierpienie. To najbardziej niezdrowa droga do radzenia sobie z traumą. Będąc w stanie nietrzeźwym, na chwilę zapominasz o problemie, co ewentualnie prowadzi do nasilenia uzależnienia i dalszych problemów.

Jak sobie radzić?

Najważniejsze jest, aby w dniach następujących po traumatycznym wydarzeniu monitorować swoje symptomy. Wiele z nich, jak na przykład nadmierna czujność i poirytowanie są adaptacyjnym mechanizmem organizmu w odpowiedzi na traumę. U wielu osób, symptomy te naturalnie znikną wraz z upływem czasu. U innych, niestety mogą prowadzić do rozwoju stresu pourazowego (PTSD). Jeśli zauważysz, że czujesz się coraz gorzej, zmobilizuj się, aby sięgnąć po profesjonalne wsparcie. Równolegle z uzyskaniem pomocy specjalisty, dbaj o to, aby rozmawiać z innymi, nie izoluj się. Słuchaj swojego ciała, ono podpowie ci, co robić. Jeśli masz ochotę mówić o traumie znajdź empatycznych i zaufanych słuchaczy i mów o tym jak najwięcej. Im więcej wyrzucisz z siebie tym łatwiej będzie ci spojrzeć na to z innej perspektywy. Płacz. Płacz to oczyszczenie i jeśli masz ochotę płakać to nie blokuj się. Wiele osób poradziło sobie z ogromnym stresem po przeżyciu traumy, poprzez ciężkie ćwiczenia fizyczne – bieganie, aerobik, jazdę na rowerze, wędrówki górskie. Inni kierują się w stronę medytacji i modlitwy. Jeszcze innym pomaga poczucie humoru – pamiętaj, że humor jest naturalnym, dojrzałym mechanizmem obronnym organizmu. Utrzymuj zbalansowaną dietę, do której należy włączyć indyka, gotowaną cebulę, pieczone ziemniaki, i kremowe zupy. Pomaga to poczuć się ciężej i lepiej, jak po świątecznym obiedzie. Higiena snu jest bardzo ważna – pozwól sobie spać 8 godzin dziennie. Unikaj stymulantów takich jak kawa, cukier, nikotyna. Przytulaj się do bliskich włączając w to zwierzęta domowe. Koty i psy mają niesamowicie terapeutyczne właściwości. Pisz wiersze, maluj, słuchaj muzyki. Opisz swoje przeżycie, podziel się z innymi, a to pomoże komuś wyjść z podobnej sytuacji.

Dr Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC

doktor psychologii i specjalista od uzależnień. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Doktorat obroniła w Walden University zajmując się wpływem psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych w dziedzinie psychologii i higieny psychicznej w amerykańskim wydaniu Magazynu „Polonia” i w “Dzienniku Związkowym” w Chicago. Prowadzi swoją klinikę w trzech lokalizacjach na przedmieściach Chicago, gdzie prowadzi psychoterapię dla młodzieży oraz dorosłych z problemami natury psychologicznej, pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.