Reklama

Zespół stresu opiekuna

Katarzyna Pilewicz
09/01/2022 09:59 PM

Życie 50-letniej Agaty zmieniło się radykalnie, kiedy od lekarza pierwszego kontaktu usłyszała, że jej matka została zdiagnozowana z chorobą Alzheimera. Odtąd będzie wymagała całodobowej opieki, w czasie której potrzebuje pomocy przy wykonywaniu podstawowych czynności – jedzeniu, chodzeniu, myciu się, a nawet przy załatwianiu potrzeb fizjologicznych.

Agata natychmiast zadzwoniła do młodszego brata, który zajęty swoją powiększającą się rodziną i obiecującą karierą zawodową delikatnie odmówił pomocy, oferując pokrycie części rachunków medycznych. Agata poczuła ogromną presję – to od niej rodzina, przyjaciele i nawet lekarze oczekiwali pełnego zaangażowania się w opiekę i idealnego wywiązywania się ze swoich obowiązków. W związku z tym przeorganizowała swoje życie – zredukowała godziny pracy do dziesięciu tygodniowo, przygotowała pokój dla mamy w swoim domu i rozpoczęła całodobową opiekę nad chorą matką. Opiekę trudną, niewdzięczną i wymagającą pełnego poświęcenia, na którą Agata nie była gotowa, bo sama miała jeszcze tyle przed sobą do zrobienia w życiu.

Czym jest zespół stresu opiekuna?

Opieka nad osobą schorowaną i niesamodzielną to ciężka praca, bez chwili wytchnienia. Osoba chora wymaga najczęściej całodobowej opieki. Niestety, ten ogromny ciężar obowiązków spada zwykle tylko na jedną osobę – najczęściej na współmałżonka, rodzica lub dziecko osoby chorej. Opiekun rezygnuje z życia rodzinnego, towarzyskiego i zawodowego, by pozostać w domu wraz ze swoim podopiecznym. Dom po pewnym czasie staje się swego rodzaju więzieniem, bo brak pełnego poświęcenia może zostać odebrany jako egoizm,czy przejaw braku miłości. W związku z tym opiekun stara się całkowicie oddać swojej pracy, co zwykle jest zadaniem ponad jego siły. Sytuację często pogarsza słaba komunikacja z chorym, utrudnianie przez niego wykonywania obowiązków, a także brak wdzięczności z jego strony – opiekunowie często czują się niedocenieni i niezauważeni przez osobę, dla której się poświęcają. W gorszych przypadkach, na przykład przy chorobie Alzheimera czy schizofrenii, podopieczni mogą być wręcz negatywnie nastawieni do swojego opiekuna, agresywnie odrzucając jego pomoc.Po pewnym czasie u opiekuna pojawia się lęk związany z sytuacją chorego, a także uczucie osamotnienia, bo rodzina i znajomi, mimo wcześniejszych zapewnień o wsparciu, nie zawsze aktywnie uczestniczą w niesieniu pomocy. Do tego dochodzi poczucie bezsilności i beznadziejności, ciągłe wizyty u lekarzy, brak informacji na temat choroby oraz sposobów postępowania z chorym. Opiekun może mieć nawet poczucie winy, że za mało z siebie daje, że jego starania nie są wystarczające. Z czasem staje się apatyczny i coraz bardziej zamknięty w sobie. Pojawia się zespół stresu opiekuna (z ang. caregiver stress syndrome), czyli stan fizycznego, psychicznego i emocjonalnego wyczerpania. Przedłużające się napięcie nerwowe doprowadza do frustracji, złości, drażliwości i depresji. Pojawiają się objawy wyczerpania fizycznego, zmęczenie, dolegliwości bólowe – najczęściej głowy, szyi, pleców. Skutkiem przewlekłego stresu są także problemy ze snem i koncentracją; układ odpornościowy jest słabszy, co skutkuje częstszymi niż zwykle infekcjami. Ponadto może dojść do rozwoju poważnych chorób, takich jak do nadciśnienie, cukrzyca, choroby serca i wrzody żołądka.

Jak sobie radzić?

Praca opiekuna jest wyczerpująca. Nikt nie może być zamknięty w domu wraz ze swoim podopiecznym 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. Zdaj sobie sprawę z tego, że musisz mieć czas dla siebie, by odpocząć, zrelaksować się, spotkać ze znajomymi, przyjaciółmi, aby zapomnieć o problemach, z którymi borykasz się na co dzień. Dlatego nie powinieneś się bać prosić o wsparcie i pomoc.Nie tłum emocji, także tych negatywnych wobec chorego i siebie, masz prawo je odczuwać. Są one czymś zupełnie naturalnym. Ważne, abyś umiał sobie z nimi radzić.Dowiedz się więcej na temat choroby podopiecznego, to ułatwi wykonywanie twojej pracy. Porozmawiaj z lekarzem, zwrócić się do stowarzyszeń, które skupiają ludzi z podobnymi schorzeniami.Jedną z form zadbania o siebie jest uczestnictwo w grupie wsparcia, co pozwoli ci wyjść z domu, spotkać się z innymi opiekunami, którzy są w podobnej do twojej sytuacji. Grupa jest formą pomocy psychologicznej dla opiekunów. W grupie prowadzonej w Psychological Counseling Center (tel. 224-303-4099), dla polskich opiekunów z okolic Chicago można brać udział w zajęciach psychoedukacyjnych, warsztatach relaksacyjnych, prowadzonych przez psychoterapeutę, a także zapoznać się ze sposobami radzenia sobie ze stresem i zdobyć wiedzę dotyczącą opieki nad osobą chorą. Dzięki spotkaniom opiekun nabiera dystansu, który jest niezbędny do pracy z podopiecznym i do utrzymania z nim zdrowej relacji.

Dr Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC

doktor psychologii i specjalista od uzależnień. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Doktorat obroniła w Walden University zajmując się wpływem psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych w dziedzinie psychologii i higieny psychicznej w amerykańskim wydaniu Magazynu „Polonia” i w “Dzienniku Związkowym” w Chicago. Prowadzi swoją klinikę w trzech lokalizacjach na przedmieściach Chicago, gdzie prowadzi psychoterapię dla młodzieży oraz dorosłych z problemami natury psychologicznej, pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.