Reklama

Bullying – koszmar w szkole (PODCAST)

Katarzyna Pilewicz
08/04/2022 09:23 PM

Przed końcem poprzedniego roku szkolnego, 13-letnia Zosia zmieniła się nie do poznania. Z wesołej i spokojnej dziewczynki przeistoczyła się w nerwową, zastraszoną, wycofaną, zamkniętą w sobie osobę. Zaczęła skarżyć się na bóle brzucha i głowy, szczególnie przed wyjściem do szkoły. Kilkakrotnie z płaczem prosiła matkę, aby pozwoliła jej zostać w domu.

O problemie bullyingu rozmawiamy z dr Katarzyną Pilewicz. Podcast „Dziennika Związkowego” powstaje we współpracy z radiem WPNA 103.1 FM. Zaprasza Joanna Trzos.

Zaniepokojeni rodzice próbowali dowiedzieć się przyczyny tego zachowania. Po kilku dniach prawda wyszła na jaw. Zosia została kozłem ofiarnym klasy. Wszystko zaczęło się od konfliktu z koleżanką z ławki. Na początku usłyszała przelotny komentarz podczas przerwy na lunch, potem pojawiły się plotki, ktoś schował dla draki zeszyty, ukradł długopis, przezwał, wyśmiał, wykluczył z zabawy, napisał obrażający komentarz na portalu społecznościowym. Zosia została powoli wykluczona z życia społecznego klasy.

Czym jest bullying?

Bullying to słowo, którego potocznie używa się jako określenia zjawiska tyranizowania, zastraszania i znęcania się w szkole. Ofiarą jest zwykle słabszy fizycznie, mniejszy, młodszy i bardziej podatnym na zranienie kolega. Oprawcy robią wszystko, by młody człowiek został wykluczony ze społeczności szkolnej. Młodzi oprawcy dokuczają, obrażają, a także szydzą ze swojej ofiary. Bullying może również opierać się na przemocy fizycznej, np. kopaniu, biciu, opluwaniu, popychaniu czy niszczeniu rzeczy młodej ofiary. Badania mówią, że zjawisko to jest najczęściej spotykane w klasach VI-VIII, w wieku 11-13 lat. U starszych dzieci ma tendencję zniżkową. Tyranizowanie słabszych odbywa się zazwyczaj na terenie szkoły, a także na placach zabaw. Szacuje się, że około 20 procent uczniów doświadczyło bullyingu, bez względu na płeć. Młodzi ludzie są szczególnie podatni na prześladowania w szkole, ponieważ w tym wieku najważniejsza jest potrzeba przynależności i akceptacji przez grupę rówieśników. Wykluczenie ze społeczności, poniżenie i ośmieszenie wpływają bardzo negatywnie na psychikę dziecka i prowadzą do obniżenia samooceny, nerwicy, depresji, złego samopoczucia, strachu przed rówieśnikami, a w ekstremalnych przypadkach – nawet śmierci samobójczej.

Cyberbullying

W ostatnich latach, w związku z rozwojem technologii, dostępnością do internetu i eksplozją popularności portali społecznościowych, bardzo powszechny stał się tzw. cyberbullying. Polega on zazwyczaj na publikowaniu w internecie poniżających zdjęć, czy nieprawdziwych treści, które uderzają w ofiarę. Cyberbullying, nazywany także cyberprzemocą to nic innego jak prześladowanie i tyranizowanie młodego człowieka za pośrednictwem internetu. Sprawcami cyberprzemocy są zazwyczaj rówieśnicy ofiary lub znajomi z klasy. Zdarza się również, że sprawcą cyberbullyingu jest kompletnie obca, przypadkowa osoba.

Ofiary bullyingu

Zdaniem specjalistów, każdy uczeń może stać się ofiarą prześladowców. Stwierdzono jednak, że wiele ofiar bullyingu posiada wspólne cechy. Prześladowcy zazwyczaj wybierają ofiary cechujące się nieśmiałością, brakiem pewności siebie i asertywności, niskim poczuciem własnej wartości. To uczniowie wyróżniający się na swój sposób nietypowym zachowaniem, ubiorem, fizjonomią, niższym statusem społecznym. Często zdarza się, że ofiara w jakiś sposób naraziła się prześladowcy, który był wcześniej jej bliskim kolegą. Tyranizowanie przyjmuje wówczas formę relacyjną, która polega na wrogich gestach, wrogich minach, manipulacji, z zamiarem celowego wykluczania ofiary z grupy.

Jak reagować?

Długotrwałe gnębienie w szkole odbija się na dorosłym życiu. W gabinetach psychologicznych często spotykamy dorosłe osoby, które mówią, że ponieważ nikt ich nie lubił, przestali też lubić siebie. Wpadli w nałogi, alkoholizm i latami zmagali się z piętnem osoby odrzuconej.

Dzieci, pomimo swojej niewinności i braku życiowego doświadczenia, potrafią być okrutnymi prześladowcami. Ich działanie bywa bezlitosne i wywiera konsekwencje na całe życie dla ofiar szkolnego gnębienia. Dlatego ważne jest, by na gnębienie szkolne naszego dziecka reagować szybko, możliwie spokojnie, życzliwie, ale zdecydowanie. Warto wynotować sobie fakty, o których poinformujemy szkołę – w ten sposób wiarygodnie wykażemy, że faktycznie dzieje się coś, co powinno zwrócić uwagę nauczycieli. Stanowczo oczekujmy pomocy ze strony szkoły. Zadeklarujmy chęć współpracy. Warto też opisać konsekwencje psychofizyczne, jakie ponosi dziecko, np. lęk przed szkołą, spadek nastroju czy bóle psychosomatyczne. Im więcej konkretnych informacji będziemy w stanie podać, tym większa szansa, że szkoła podejmie adekwatną interwencję i udzieli dziecku właściwej pomocy. Nie zgadzajmy się na sugestie, że dziecko prowokuje swoje problemy. Nawet jeśli częściowo tak jest, to pracować należy nie tylko z dzieckiem, ale też ze sprawcami gnębienia. Jako rodzice, musimy dziecko wesprzeć, a nie krytykować za postawę uległości i bierności wobec rówieśników. Wskażmy na pozytywność faktu, że dziecko odważyło się z nami porozmawiać o swoich problemach.

Najlepszą obroną przed bullyingiem jest uczenie dziecka umiejętności interpersonalnych i rozwinięcie pewności siebie. Ważną rolę w zatrzymaniu gnębienia odgrywają bierni świadkowie, którzy nagradzają prześladowcę swoją uwagą. Gdyby świadkowie wyrazili swoje niezadowolenie z działań prześladowcy, istnieje duże prawdopodobieństwo, że zachowania prześladowcze znikną. Warto porozmawiać z dziećmi na temat szkolnego gnębienia i zwrócić ich uwagę, że mogą odegrać ważną rolę w zatrzymaniu tego zjawiska. W przypadku, gdy dziecko zwróci się do nas o pomoc, oprócz natychmiastowej reakcji i powiadomienia szkoły, nie wahajmy się skorzystać z opieki psychologa.

Dr Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC

doktor psychologii i specjalista od uzależnień. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Doktorat obroniła w Walden University zajmując się wpływem psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych w dziedzinie psychologii i higieny psychicznej w amerykańskim wydaniu Magazynu „Polonia” i w “Dzienniku Związkowym” w Chicago. Prowadzi swoją klinikę w trzech lokalizacjach na przedmieściach Chicago, gdzie prowadzi psychoterapię dla młodzieży oraz dorosłych z problemami natury psychologicznej, pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.