Reklama

Uzależnienie od opioidów (PODCAST)

Katarzyna Pilewicz
06/09/2022 09:59 PM

17-letnia Stella była kapitanem drużyny piłki siatkowej w szkole średniej. Sport stał się jej wielką pasją, dzięki niemu odnalazła swoje miejsce wśród rówieśników, zbudowała poczucie własnej wartości. Ze sportem wiązała wielkie plany na przyszłość. Jej talent i ciężka praca pchały ją ku świetlanej przyszłości. Pewnego dnia, podczas treningu wydarzył się wypadek. Ciężka kontuzja barku uniemożliwiła Stelli dalszą karierę. Pojawił się ból, a wraz z nim łatwo dostępne środki przeciwbólowe. Kilka tygodni później Stella nie mogła już bez nich żyć. Zawładnęły nią całkowicie, zabrały wolną wolę, odebrały beztroskę i niewinność, zamknęły w klatce uzależnienia, depresji i osamotnienia.

Rozmawiamy z dr Katarzyną Pilewicz, doktor psychologii i specjalistą od uzależnień. Podcast „Dziennika Związkowego” powstaje we współpracy z radiem WPNA 103.1 FM. Zaprasza Joanna Trzos.

Statystyki

Opioidy to substancje przeciwbólowe, do których należy nielegalna heroina i przepisywane przez lekarzy leki przeciwbólowe, takie jak oxycodone i hydrocodone (Vicodin, Percocet, Oxycontin), a także syntetyczny Fentanyl, który jest 50 razy silniejszy niż heroina i 100 razy silniejszy niż morfina. W roku 2019 ponad 10 milionów Amerykanów, powyżej 12 roku życia nadużywało opioidów. 9.7 milionów nadużywało przepisywanych leków, a 745 tys używało heroinę. Opioidy, oprócz właściwości przeciwbólowych produkują intensywną euforię, błogostan psychiczny i relaks, co zwiększa ryzyko uzależnienia już po 1-4 tygodniach używania leków, bez względu na negatywne konsekwencje takie, jak zaparcia, mdłości, senność i dezorientacja.

Jak poznać uzależnienie?

Uzależnienie charakteryzuje się przymusem stałego zażywania leku, w celu uniknięcia nieprzyjemnych doznań związanych z jego brakiem. Niebezpieczeństwo chemicznego i fizjologicznego uzależniania organizmu od leków polega między innymi na tym, że w miarę upływu czasu, uzależniona osoba musi przyjmować coraz większe dawki dla otrzymania pożądanego efektu, ponieważ tolerancja na lek szybko rośnie. W przypadku opioidów niepohamowane pragnienie zażycia tabletki jest tak silne, że na drugi plan schodzą obowiązki w pracy i w domu. Obsesja związana z nabyciem i utrzymaniem zapasu leków powoduje, że większą część dnia spędza się na obmyślaniu, jak je zdobyć. Psychicznie uzależnienie wiąże się z poczuciem winy i wstydu – uzależniony zdaje sobie sprawę, że nie jest już sobą sprzed lat. Co jakiś czas, szczególnie po niekontrolowanym zażyciu leków, osoba podejmuje próbę wyzwolenia się z nałogu, która zwykle kończy się niepowodzeniem, co tylko nasila poczucie winy i chęć ponownego zażycia leku, by uniknąć obniżenia nastroju. Tak cykl się powtarza – próby umiarkowanego zażywania tabletek, utrata kontroli, próba odstawienia leków, która kończy się tak zwanymi objawami odstawienia. Objawy odstawienia od opioidów przypominają symptomy silnej grypy – ból mięśni, dreszcze, skurcze, biegunka, wymioty, bezsenność, niepokój i panika. Objawy te są tak nieprzyjemne, że sięga się po leki znowu, by uniknąć cierpienia i bólu. Zmiana w osobowości osoby uzależnionej powoduje, że stosunki z rodziną i przyjaciółmi ulegają pogorszeniu, dotychczasowe zainteresowania i hobby wydają się nudne i odległe, a świat zaczyna się kręcić tylko wokół używania.

Jak pomóc uzależnionemu?

Opioidy przepisywane są na ból, większość z nich, oprócz heroiny, jest społecznie akceptowana i powszechnie stosowana. Co trzeci emeryt w Stanach Zjednoczonych ma je w swojej apteczce. Paradoksalnie, po dłuższym okresie zażywania opioidy zwiększają wrażliwość na ból, a więc tak naprawdę nie spełniają już swojej roli w walce z bólem. Zastąpienie ich innymi środkami jest nieskuteczne. W walce z długotrwałym nadużywaniem środków przeciwbólowych ważna jest współpraca specjalistów z różnych dziedzin – lekarzy, fizykoterapeutów, ekspertów od uzależnień, psychologów i dietetyków. Ból fizyczny nasila ból psychiczny i zamyka osobę w cyklu, z którego trudno wyjść. Przede wszystkim poczytaj o uzależnieniach, sięgaj do dostępnych źródeł, aby twoje decyzje i postępowanie poparte były wiedzą na ten temat. Bądź konsekwentny i wyznacz granice. Uzależniony musi wiedzieć, jakie zachowania nie będą tolerowane. On sam jest odpowiedzialny za swoją trzeźwość i motywacja musi wynikać z jego chęci zmiany. Możesz być obok, aby wiedział, że ma wsparcie w walce z uzależnieniem, ale nic nie zrobisz za niego. Możesz dać mu narzędzia – telefon do specjalisty od uzależnień, listę grup wsparcia dla uzależnionych, ale nie sprawisz, że on te narzędzia wykorzysta. I zadbaj najpierw o siebie. Nie będziesz w stanie pomóc uzależnionemu, jeśli nie będziesz w stanie pomóc sobie. Śpij, odżywiaj się, relaksuj, ćwicz. Zadbaj o swoje emocje i poszukaj wsparcia. Mogą to być grupy wsparcia dla rodzin osób uzależnionych, otaczaj się ludźmi, którzy są sprawdzeni w trudnych sytuacjach i wiesz, że możesz na nich polegać.

Czego nigdy nie robić?

Aby pomóc uzależnionemu nigdy nie popełniaj następujących błędów: nie kłam, aby usprawiedliwić jego nieobecność w pracy, czy niestosowne zachowanie, gdy był pod wpływem narkotyków. Pozwól mu się usprawiedliwić i wziąć za siebie odpowiedzialność. Nie ukrywaj jego uzależnienia – nie wciągaj go do łóżka, gdy zaśnie. Nie unikaj tematu – niektórzy małżonkowie przymykają oczy na uzależnienie ze strachu, bo boją się konsekwencji lub nawet zmiany. Jeśli twój partner miałyby bóle w klatce piersiowej, zawiozłabyś go do szpitala. W przypadku uzależnienia musi on zapisać się na terapię leczącą tego typu problemy. Ignorowanie sprawy nie sprawi, że problem nagle zniknie. Nie osądzaj i nie wiń uzależnionego. Wywoływanie u niego poczucia winy nic nie rozwiąże. Zawsze jest szansa, że chce on skończyć z nałogiem tylko jeszcze nie wie jak. Nie odwracaj się od niego. Nawet jeśli wyprowadzisz się z domu tymczasowo, trzymaj z nim kontakt. Wyrzucenie go z twojego życia całkowicie jest ostatecznością, którą musisz zrobić w przypadku, gdy stanie się agresywny i będzie używał przemocy zarówno emocjonalnej jak i fizycznej. Wówczas musisz chronić siebie i dzieci.

Dr Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC

doktor psychologii i specjalista od uzależnień. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Doktorat obroniła w Walden University zajmując się wpływem psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych w dziedzinie psychologii i higieny psychicznej w amerykańskim wydaniu Magazynu „Polonia” i w “Dzienniku Związkowym” w Chicago. Prowadzi swoją klinikę w trzech lokalizacjach na przedmieściach Chicago, gdzie prowadzi psychoterapię dla młodzieży oraz dorosłych z problemami natury psychologicznej, pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.