Jolanta Telega
Mimo malejących szans na przegłosowanie przez Kongres kompleksowej reformy imigracyjnej, od początku tego roku wprowadzono kilka pozytywnych zmian w obrębie systemu imigracyjnego. Administracja Joe Bidena planuje też kolejne usprawnienia – w granicach obowiązującego ustawodawstwa. Większość z nich dotyczy procedur i zmian priorytetów przy przyznawaniu wiz.
Zmiany mają najczęściej związek z koniecznością reagowania na zmiany na świecie (m.in. wojna na Ukrainie), porządkowania zaległości po pandemii i łagodzenia obostrzeń proceduralnych wprowadzonych podczas poprzedniej prezydentury Donalda Trumpa. Poniżej omawiamy najważniejsze z nich.
Ochrona dla Ukraińców
Najbardziej komentowane zmiany dotyczą uchodźców z Ukrainy. W reakcji na niesprowokowaną agresję Rosji na swojego sąsiada Joe Biden zadeklarował zwiększenie puli dla uchodźców z tego kraju do 100 tys. osób. Ponieważ jednak formalny proces przesiedlania (resettlement) jest czasochłonny i naszpikowany biurokratycznymi przeszkodami, administracja podjęła także inne kroki. Osobom z ukraińskim paszportem już przebywającym na terytorium USA zaoferowano ochronę na podstawie Temporary Protected Status (TPS). Jest to parasol chroniący przed deportacją przyznawany mieszkańcom krajów dotkniętych skutkami katastrof żywiołowych i konfliktów zbrojnych. Osoby z TPS mają prawo do legalnego zatrudnienia w USA.
Oprócz programów formalnych uchodźców (refugees) i TPS administracja pracuje nad kolejną inicjatywą, która może umożliwić uciekającym przed wojną Ukraińcom wjazd do USA. Chodzi o humanitarne zwolnienie warunkowe (humanitarian parole). Z takiego rozwiązania skorzystało w ubiegłym roku ponad 70 tys. Afgańczyków w pośpiechu opuszczających zajmowany przez talibów kraj po ewakuacji amerykańskich sił zbrojnych. Według CNN, w okolicach Świąt Wielkanocnych Biały Dom pracował już nad ostatnimi szczegółami. Z przecieków wynika, że dla otrzymania humanitarian parole – statusu, który pozwala na tymczasowy pobyt w USA z prawem do zatrudnienia – trzeba będzie znaleźć w USA sponsora, który może poręczyć za wjeżdżającego.
Przed administracją stoi także jeszcze jedno zadanie związane z ukraińskimi uchodźcami – wypracowanie konsekwentnej procedury postępowania z osobami, które pojawiły się na meksykańsko-amerykańskiej granicy. Na razie ich sprawy rozpatrywane są indywidualnie, często przy protestach potencjalnych azylantów z krajów Ameryki Łacińskiej, skarżących się na dyskryminację. Sytuację komplikują wciąż jeszcze obowiązujące obostrzenia covidowe, włącznie z kontrowersyjnym Title 42, zmuszającym petentów do oczekiwania na rozważenie wniosków po meksykańskiej stronie granicy.
Więcej wiz dla STEM
W styczniu administracja Joe Bidena ogłosiła szereg inicjatyw mających na celu przyciągnięcie i zatrzymanie w USA utalentowanych absolwentów uczelni i pracowników z obszaru nauk ścisłych tzw. STEM. To skrót od angielskich terminów science, technology, engineering i mathematics. Nowe procedury mają na celu wprowadzenie większej przejrzystości i przewidywalności przy przyznawaniu wiz w kilku kategoriach. I tak Departament Bezpieczeństwa krajowego rozszerzył możliwość odbywania praktyk zawodowych dla posiadaczy wiz F-1 w 22 nowych obszarach nauk ścisłych. Osoby korzystające z wiz J-1 w ramach wymiany naukowej poprzez programy przeddoktoranckie będą mogły wydłużyć pobyt w USA do 36 miesięcy, w celu odbycia praktyk zawodowych w obszarach STEM.
W przypadku wiz O-1 (Individuals with Extraordinary Ability or Achievement) rozszerzono klasyfikację obszaru szczególnych uzdolnień lub kwalifikacji petentów o kolejne pola z obszarów STEM, podobnie jak w przypadku wiz EB-2.
Uproszczenia i skracanie kolejek
US Citizenship and Immigration Services (USCIS) podejmuje w ostatnich miesiącach wiele działań mających na celu zmniejszanie zaległości, jakie spiętrzyły się w okresie pandemii COVID-19. Oprócz przesunięć administracyjnych podjęto także decyzje proceduralne. I tak na przykład małżonkowie z wizami L-2 i niektórzy z E-2 nie będą musieli wypełniać oddzielnych wniosków o pozwolenie na pracę w USA, aby podjąć legalne zatrudnienie. Wystarczy adnotacja „spousal” na formularzu I-94 wydawanym podczas przekraczania granicy. Oszczędzi to USCIS konieczności rozpatrywania całej kategorii wniosków.
Kwestia przedłużania zezwoleń na pracę, przyznawanych czasowo osobom z wizami nieimigracyjnymi stała się ostatnio szczególnie drażliwa, gdyż urzędy imigracyjne nie były w stanie rozpatrywać wniosków we właściwym terminie. Wielu petentom zdążyło więc wygasnąć automatyczne 180-dniowe przedłużenie możliwości wykonywania pracy przed rozpatrzeniem wniosku.
A może jednak Kongres?
Choć szanse na przyjęcie kompleksowej reformy imigracyjnej w roku wyborczym są bliskie lub równe zeru, to w Kongresie znajduje się kolejna wersja ustawy budżetowej Build Back Better Act, regulującej m.in. kwestie koniecznych inwestycji w amerykańską infrastrukturę. W obecnym brzmieniu ustawa przewiduje zwiększenie dostępnej liczby wiz poprzez wykorzystanie nieprzyznanych wiz z lat 1992–2021, a także utrzymanie ważności wiz z loterii wizowej z lat 2017–2021. Z kolei osoby ubiegające się o zielone karty na podstawie sponsorowania przez pracodawcę z priority dates starszymi niż 2 lata mogłyby występować o zmianę statusu po uiszczeniu dodatkowej opłaty w wysokości 1500 dolarów. Oczywiście wszystko to pod warunkiem, że zapisy te przejdą przez proces uzgodnień parlamentarnych (reconciliation) między przedstawicielami obu izb Kongresu. Podobnie niepewny jest los projektu Dignity Act, zgłoszonego w Izbie Reprezentantów przez Republikanów. Przewiduje on ścieżkę do obywatelstwa dla ograniczonych grup imigrantów w zamian za zwiększenie nakładów na bezpieczeństwo granic oraz wprowadzenie obowiązku weryfikacji prawa do zatrudnienia za pośrednictwem systemu E-Verify. Jednak „los reformy imigracyjnej pozostaje mocno niepewny i będzie przedmiotem sporu w nadchodzącej kampanii wyborczej” – ocenia „National Law Review”, omawiając szanse na jakiekolwiek zmiany w sferze legislacyjnej. Trzeba więc obserwować przede wszystkim zmiany proceduralne, przeprowadzane w granicach obecnie obowiązującego prawodawstwa.
Jolanta Telega[email protected]
