Kim jest perfekcjonista? To człowiek, który nie akceptuje niczego innego poza perfekcją. W psychologii mówi się, że perfekcjonizm jest cechą osobowości, która popcha człowieka do stawiania sobie wysokich poprzeczek przy bardzo krytycznym spojrzeniu na własne osiągnięcia i przy nadmiernej wrażliwości na ocenę innych.
Perfekcjonista wierzy, że musi postępować według swoich reguł i nie może pozwolić sobie na popełnienie błędu. Taki sposób myślenia powstaje już we wczesnym dzieciństwie i jest skutkiem wychowania w szczególnych okolicznościach, które skłaniają do przekonania, że osoba musi wszystko wiedzieć i nie może pozwolić sobie na błędy, bo za błędy należy się kara.
Perfekcjonistów jest wielu, mamy ich wśród członków rodziny i znajomych, znamy ich z biura i szkoły. Ponieważ perfekcjonista nie akceptuje niczego co jest przeciętne, ma poważne problemy, gdy w grę wchodzi wykonanie zadania niezgodnego z jego zawyżonymi standardami. Dostarcza to niepotrzebnego stresu w życiu perfekcjonisty, często prowadzi do problemów zdrowotnych. Bo dla perfekcjonisty fakt, że nie jest się najlepszym, oznacza totalna porażkę, a popełnienie najmniejszego błędu równa się klęsce.
Adam zawsze wierzył, że jest tylko jedna właściwa droga do wykonania zadania i to jest właśnie jego droga. Był przekonany, że tylko on wie, jak zaplanować wycieczkę po Górach Skalistych i poświęcał całe dnie, by z drobnymi szczegółami przygotować szlak swojej grupie. Gdy doszło do wyprawy Adam całą energię poświęcał na upewnianie się, że wszystko idzie, jak zaplanował, a gdy coś nie szło zgodnie z planem karał się w myślach za porażkę. Takie podejście nie pozwoliło mu cieszyć się upragnioną wycieczką i zabrało radość z obcowania z przyrodą. Adamowi, który ciągle był skoncentrowany na logistyce zabrakło spontaniczności w zachowaniu, co z kolei odbijało się na jego stosunkach z kolegami, którzy uważali go za tego poważnego, który nie chce żartować, nie potrafi się dobrze bawić. Z czasem zaczęli się od niego odwracać i nie zapraszali już na wspólne wycieczki. U Adama obsesja w osiąganiu perfekcyjnych wyników, zamartwianiu się projektami, które musiały zakończyć się sukcesem, przyczyniła się do pogłębienia jego nerwicy.
Czy jesteś perfekcjonistą?
Poniżej przedstawiam 10 cech, które charakteryzują osoby o tendencjach perfekcjonistycznych:
- nie pozwalasz sobie na żadne błędy. Błąd traktujesz jak całkowitą porażkę, a nie doświadczenie, z którego można wyciągnąć wnioski i czegoś się nauczyć
- masz podejście „wszystko albo nic”, czyli albo rzucasz się w wir pracy nad projektem lub też całkowicie unikasz zaangażowania
- najważniejszy jest końcowy efekt/rezultat. Nie jest ważne jaką drogą osiągnąłeś cel, musisz wiedzieć, że rezultat jaki zaplanowałeś jest osiągnięty. W przeciwnym razie czujesz się załamany
- wiele od siebie wymagasz. Jeśli cokolwiek pójdzie nie tak, masz tendencje do samobiczowania się i długiego rozpamiętywania błędu. Powtarzasz w myślach ”co by było, gdybym zrobił to inaczej?”
- wpadasz w depresję, jeśli nie osiągniesz swojego celu
- stawiasz sobie wysokie poprzeczki. To dodaje niepotrzebnego stresu w twoim życiu. Zaczynasz odkładać wszystko na ostatnią chwilę lub przestajesz pracować nad celem z obawy, że się nie uda
- żaden sukces ci nie wystarcza. Jeśli osiągniesz cel, chcesz go podwoić, jeśli go podwoisz, chcesz go potroić, ale i to nie sprawia, że jesteś w pełni szczęśliwy bo zawsze chcesz iść wyżej
- widzisz niedociągnięcia tam, gdzie inni nawet nie patrzą. Czasem te błędy są prawdziwe, czasem tylko wymyślone
- często poświęcasz czas przeznaczony na rodzinę, sen i zdrowie na pracę nad swoim projektem. Perfekcja jest dla ciebie celem samym w sobie
- masz swoje podejście do tego, jak powinno się pracować. Nie akceptujesz innych pomysłów, kiedy twój jest gotowy. Dlatego ludzie narzekają na ciebie w pracy zespołowej, a i ty nie do końca czujesz się z nimi dobrze.
Jak zwyciężyć perfekcjonizm?
Przede wszystkim należy zmienić myślenie „wszystko albo nic”. W dzisiejszym świecie nikt nie osiąga sukcesu bez porażek i błędów. Naucz się szanować i kochać siebie, wyłącz tą nieustającą samokrytykę i negatywne myślenie i przestań się winić za drobne porażki. Zamiast winić się za błędy, powiedz sobie, co dobrego zrobiłeś w ostatnim czasie. Zamiast mówić: „nienawidzę siebie” powiedz: ”jestem dobrym człowiekiem i staram się robić, jak najlepiej”. Zamiast: ”nigdy nie jestem wystarczająco dobry”, powiedz: ”mam swoje mocne strony i udoskonalam je codziennie”. Pomyśl o trzech rzeczach, które zrobiłeś dobrze w życiu. Skup się na nich i powtarzaj je zawsze, gdy znowu włączy ci się negatywne myślenie. I na końcu – poznaj swoje priorytety. Możesz spędzić resztę życia zaniedbując swoje zdrowie i bliskość z rodziną w imię osiągania celów i zdobycia sukcesu, ale gdy stracisz zdrowie, sukces przestanie być taki ważny, jeśli w ogóle będzie cokolwiek znaczył.
Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC
psycholog i psychoterapeutka licencjowana w stanie Illinois. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Obecnie prowadzi badania doktoranckie w Walden University na temat wpływu psychologii pozytywnej na poprawe stanu psychiki człowieka. Członek American Psychological Association i PSI CHI. W swojej praktyce opiera się na holistycznym poglądzie o wzajemnym wpływie umysłu, ciała, i środowiska. W swojej klinice w Deerfield zajmuje się leczeniem młodzieży i dorosłych z problemami psychologicznymi pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.
fot.StockSnap/pixabay.com
