Natalia zawsze miała problem z odkładaniem wszystkiego na ostatnią chwilę. Już w trzeciej klasie szkoły podstawowej zasiadała do lekcji zadanych na poniedziałek w niedzielę wieczorem. Na uniwersytecie było to samo, projekty pisała dopiero w noc poprzedzającą termin oddania. Nie zmieniło się to z upływem czasu. Mając 32 lata nadal odkłada wszystko do ostatniej chwili, czy to z planowaniem wakacji, organizacją przyjęcia urodzinowego dla swojego syna, czy oddaniem raportu budżetowego w biurze księgowym, gdzie pracuje.
Nie oszukujmy się, każdy z nas na pewno odłożył coś na potem choć raz w życiu. Ale czy zastanawialiście się nad przyczyną takiego zachowania? Niektórzy widzą w zwlekaniu lenistwo, inni twierdzą, że ludzie odkładający zadania na ostatnią chwilę mają nieprawidłowe poczucie czasu. Najnowsze badania mówią jednak, że czekanie z zadaniem do jutra wiąże się ze szczególnym, niezbyt zdrowym podejściem do radzenia sobie ze stresem. Dzieje się to wtedy, gdy postrzegamy zadanie jako nudne, trudne, bolesne… Osoby odkładające zadania na ostatnią chwilę starają się uniknąć stresu, czym tak naprawdę powiększają go. Nie dość, że budują jeszcze większe napięcie związane z niewykonaniem zadania na czas, to także narażają swoją wiarę w siebie, bowiem odkładanie zadania wiąże się z poczuciem winy, wstydu, niepotrzebną krytyką i negatywnym ocenianiem siebie. Osoby te często cierpią na zaburzenia snu, problemy zdrowotne związane z narażeniem na chroniczny stres i gorszą wydajność w pracy.
Oto kilka porad dla maruderów:
1 Nie myśl o katastrofie. Gdy mamy tendencję do oceniania z góry, że zadanie będzie nie do przeskoczenia, nie wierzymy, że uda się je wykonać lub nie chcemy go wykonać – wówczas odkładamy je na później. Wkrada się lęk, a ten zawsze hamuje zapał do realizacji celu. W rzeczywistości jednak, gdy nie będziesz się nim kierować, zobaczysz, że żadne wyzwanie nie jest w stanie cię zabić. Przykładem może być rozmowa telefoniczna bolesna dla ciebie, której nie chcesz uniknąć. Ile stresu przysparza ci samo odkładanie rozmowy na później? Spójrz na to z innej perspektywy – oczywiście nie jest to twoja wymarzona czynność, ale i tak musisz przez to przejść. Więc zrób to teraz.
2 Skup się na korzyściach z wykonania zadania. Zamiast krótkoterminowej ulgi, że nie wykonasz zadania teraz, pomyśl o stresie i konsekwencjach niewykonania zadania w terminie. Jeśli na przykład odkładasz sprzątanie szaf, wyobraź sobie, że masz już w nich porządek i wyobraź sobie jak dobrze się z tym czujesz. Jeśli unikasz zapisania się na fitness, pomyśl jak ćwiczenia pomogą ci zwiększyć pozytywną energię, zbudować ładną sylwetkę i dać dobry przykład dzieciom.
3 Używaj kalendarza. Zadania, które będą wykonane „kiedy znajdę czas” zazwyczaj nie są wykonywane wcale. Musisz zaplanować dokładny dzień i czas, kiedy będziesz pracować nad swoim projektem. Pomoże ci to w poczuciu dobrej organizacji czasu i wykorzystania go z dobrym skutkiem.
4 Bądź realistą. Kiedy zaplanujesz swój czas zawsze dodaj kilka godzin na niespodziewane opóźnienie. Nie planuj rozpoczęcia fitnessu we wczesnych godzinach porannych, jeśli nie wstajesz o tej porze. Zaplanuj wówczas ćwiczenia na wczesne przedpołudnie lub przed obiadem. W ten sposób ułatwisz sobie zadanie.
5 Podziel zadanie na części. Jeśli zadanie wygląda na przytłaczające swoją wielkością wówczas masz największą tendencję do odkładania go na później. Pisanie pracy magisterskiej lub pisanie książki jest tego dobrym przykładem. Jeśli patrzysz na całość, nie widzisz końca. Podziel więc pracę na rozdziały i skup się na jednym segmencie. Kiedy go skończysz, przejdź do następnego.
6 Nie usprawiedliwiaj się. Osoby zwlekające z wykonaniem zadania zwykle mówią: „zanim to zrobię, to muszę jeszcze…” lub „ja zawsze pracuję lepiej pod presją”. Skończ z tym! Bądź ze sobą szczery. To są tylko usprawiedliwienia. Nie musisz mieć nastroju do rozpoczęcia projektu bo czekając na odpowiedni nastrój możesz nigdy nie zacząć.
7 Nagradzaj się za osiągnięcia. Nie pozwól sobie oglądać nowego filmu na Netflix-ie, sprawdzać co pięć minut Facebook lub czytać e-maile, dopóki nie skończysz tego, co sobie zadałeś. Zamiast przeszkadzać sobie w trakcie pracy nad zadaniem, wykorzystaj to jako nagrodę po skończeniu.
8 Wybacz sobie. Nie wywołuj poczucia winy przez mówienie: „mogłem zacząć to robi wcześniej, zawsze wszystko odkładam na ostatnią chwilę” – to tylko pogorszy stan rzeczy. Wykorzystaj poprzednie doświadczenia odkładania na ostatnią chwilę i zrozum, co było przyczyną twojego zachowania – strach, stres, brak postępu? Wiedząc to, będziesz mógł się zabezpieczyć przed tymi samymi błędami.
9 Nie bądź perfekcjonistą. Perfekcjonizm to rodzaj mentalności, która nazywa się „wszystko albo nic”. Albo coś jest perfekcyjne, albo jest porażką. Perfekcjoniści zwykle muszą mieć pewność, że zadanie będzie wykonanie perfekcyjnie, jeśli nie mają tego przeczucia, nie będą nawet próbować. Taki rodzaj myślenia bardzo powstrzymuje przed wykonaniem zadania.
Katarzyna Pilewicz LCPC, CADC
psycholog i psychoterapeutka licencjowana w stanie Illinois. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Obecnie prowadzi badania doktoranckie w Walden University na temat wpływu psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Członek American Psychological Association i PSI CHI. W swojej praktyce opiera się na holistycznym poglądzie o wzajemnym wpływie umysłu, ciała i środowiska. W swojej klinice w Deerfield zajmuje się leczeniem młodzieży i dorosłych z problemami psychologicznymi pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.
