Sztuka współprodukowana przez Instytut Kultury Polskiej w Nowym Jorku, po triumfalnym sukcesie na scenie Off-Broadway została przeniesiona na deski Broadwayu.
W nowej sztuce hollywoodzkiego scenarzysty Dana Gordona „Przysięga Ireny” (Irena’s Vow) tytułową rolę polskiej katoliczki Ireny Gut, która uratowała od Zagłady dwunastu Żydów, gra najsłynniejsza nowojorska aktorka żydowska, Tovah Feldshuh – trzykrotna laureatka Drama Desk Award, czterokrotnie nominowana do nagrody Tony, która w roli Gołdy Meir ustanowiła na Broadwayu rekord najdłużej granego monodramu w wykonaniu kobiety.
Reżyserem spektaklu wystawionego przez The Directors Company jest Michael Parva. Uroczysta premiera odbędzie się 29 marca. Spektakl prezentowany jest w formule open run, czyli grany będzie tak długo, jak długo będzie miał publiczność. W tej chwili bilety są w sprzedaży do 6 września.
Trzymający w napięciu spektakl oparty jest na nieprawdopodobnych, ale prawdziwych wydarzeniach: porywającej historii jednej z najodważniejszych i nieznanych bohaterek II wojny światowej. Podczas okupacji Irena Gut, młoda Polka, w ramach pracy przymusowej prowadząca dom oficera SS, przez dwa lata ryzykowała własnym życiem dla uratowania 12 Żydów, których ukryła w piwnicy jego willi. Zapłaciła za to osobistą cenę.
Niemal nikomu nieznana – w przeciwieństwie do Jana Karskiego czy Ireny Sendler – Irena Gut jest przykładem odwagi działających pojedynczo Polaków, którzy ryzykowali życie własne i swoich bliskich. W 1982 r. otrzymała tytuł Sprawiedliwej Wśród Narodów Świata, nadawany przez Yad Vashem. Uhonorował ją także Watykan.
Dan Gordon, mający w dorobku m.in. scenariusz do oskarowego Wyata Earpa z Kevinem Costnerem, uchwycił w sztuce, którą napisał na podstawie rozmów z Ireną Gut-Opdyke, elementy specyficznie polskie: ironię i poczucie humoru bohaterki w obliczu katastrofy. Opowieść toczy się wartko, jest pełna emocji, napięcia i niespodziewanych zwrotów akcji. Zachwycają dialogi. Gut podkreśla swój katolicyzm, motywację opartą na tym, co stanowi istotę chrześcijaństwa. Sztuka przedstawia fakty mało znane amerykańskiej publiczności: Irena zaczyna opowieść od faktu, że II wojna światowa rozpoczęła się w Polsce, zaatakowanej przez dwie wrogie armie, jest tu też scena wykonania kary śmierci za ukrywanie Żydów.
Spektakl, współprodukowany przez Instytut Kultury Polskiej, The Directors Company oraz Power Productions Stana Raiffa, został we wrześniu wystawiony przez Invictus Theatre Company w Baruch Performing Arts Center. Wszystkie przedstawienia zostały całkowicie wyprzedane, spektakl przedłużono na życzenie publiczności o miesiąc, i już na Off-Broadway przyniósł zysk. Dostał entuzjastyczne recenzje we wszystkich mediach nowojorskich, które poświęciły mu już na etapie produkcji Off-Broadway 166 relacji.
„Projekt jest przełomowy pod wieloma względami – mówi Monika Fabijańska, dyrektor Instytutu Kultury Polskiej w Nowym Jorku – powszechnie tu uwielbiana Tovah Feldshuh w tandemie z hollywoodzkim scenarzystą czynią dla dobrego imienia Polaków znacznie więcej niż możemy zrobić my sami. Po raz pierwszy w USA, ustami Amerykanów, opowiadamy przeciętnemu widzowi – widzowi, do którego najtrudniej nam dotrzeć – historię Polaka ratującego Żydów z Zagłady. Docieramy do niego, ponieważ nie jest to sztuka intelektualna, ale obliczona na Broadway, a następnie Hollywood.
Dramatyczna historia Ireny Gut doskonale nadawała się do sfabularyzowania – ma wszystkie elementy dramatycznej narracji i filmowego suspensu. W tym także wymiar dramatu moralnego – po dekonspiracji ukrywanych Żydów niemiecki pracodawca zmusił ją, by została jego metresą. Jednak bez wsparcia, które od początku zapewnił Instytut Kultury Polskiej, zapewne nigdy by do produkcji nie doszło: trudno było znaleźć producentów, którzy uwierzyliby w sukces opowieści tak tu ryzykownej ze względu na stereotypy. Błyskawiczna decyzja o zaangażowaniu finansowym i promocyjnym była kluczowa. Choć przez długie pół roku Instytut pozostawał jedynym, który uwierzył w sukces sztuki, właśnie nasze pieniądze, wsparcie merytoryczne i kontakty nie pozwoliły projektowi umrzeć śmiercią naturalną jak tylu innym świetnym scenariuszom. Mamy nadzieję, że sztuka będzie krokiem przełomowym w kierunku zbliżenia bardzo odrębnych narracji historycznych: polskiej i żydowskiej. Spełniło się pierwsze marzenie o wprowadzeniu produkcji na Broadway, mamy szansę, że Irena Gut stanie się jedną z postaci powszechnie kojarzonych z Polską, a Tovah Feldshuh może otrzymać za tę rolę TONY, czyli Broadwayowskiego Oscara. Pozostało nam jeszcze przywieźć spektakl do Polski i nakręcić film. Uczestniczymy też w zakładaniu fundacji, która ma promować odwagę kobiet”.
Obok Feldshuh w spektaklu występują: Sandi Carroll, Tracee Chimo, Steven Hauck, Scott Klaven, Peter Reznikoff, Thomas Ryan, Gene Silvers, John Stanisci i Maja Wampuszyc (Polka grająca w spektaklu Żydówkę, kuzynka znanych w Polsce aktorów z rodziny Machaliców).
Autorem scenografii jest Kevin Judge, światła – David Castaneda, kostiumów – Astryd Brucker, muzyki – Quentin Chiappetta, projekcji – Alex Koch.
(Informacja prasowa)
