Popieramy Rodaków na Białorusi

Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP prowadzi kampanię #WolniPolacyNaBialorusi / #FreePolesInBelarus.

Tweety są publikowane na kontach głównych MSZ (@MSZ_RP oraz @PolandMFA) w języku polskim i angielskim. Akcja ma związek z zaostrzeniem represji i ostatnimi krokami białoruskiego rządu wobec przedstawicieli polskiej mniejszości narodowej na Białorusi. Wszyscy jesteśmy świadkami agresji białoruskiego reżimu i prześladowań naszych Rodaków na Białorusi. Zachęcamy do włączenia się w akcję i udzielenia wsparcia Polakom na Białorusi, podawanie tweetów, a także publikowanie oświadczeń w przestrzeni publicznej (media tradycyjne i społecznościowe jak FB i Twitter) oraz na stronie internetowej. Jest to wyjątkowa sytuacja. Polonia i Polacy na całym świecie solidaryzują się z Polakami na Białorusi.

Prezes Związku Polaków na Białorusi Andżelika Borys została zatrzymana we wtorek 23 marca, a w środę 24 marca skazana na 15 dni aresztu za “organizację nielegalnej imprezy masowej”, za jaką władze uznały doroczny jarmark Grodzieńskie Kaziuki. W czwartek 25 marca zostali zatrzymani członkowie Zarządu Głównego ZPB – Andrzej Poczobut – polsko-białoruski dziennikarz, publicysta i bloger związany z Grodnem, Irena Biernacka i Maria Tiszkowska. Biernacka jest szefową oddziału organizacji w Lidzie, Tiszkowska w Wołkowysku. Tam również w czwartek 25 marca od rana odbywały się rewizje – w pomieszczeniach ZPB, szkołach polskich i mieszkaniach działaczek. Aresztowane osoby od lat angażują się w edukację w języku polskim, kultywowanie polskiej tradycji czy kultury oraz w wolność i niepodległość Białorusi.

(Żródło: MSZ RP, KG RP Chicago, inf. wł. DZ)

Podstawy prawne akcji

Prawo do zachowania własnej tożsamości to jedno z podstawowych praw człowieka. Każdy członek mniejszości narodowej powinien mieć prawo do:swobodnego posługiwania się swoim językiem ojczystym w życiu prywatnym i publicznym;tworzenia i utrzymywania własnych instytucji, organizacji lub stowarzyszeń o charakterze kulturalnym, oświatowym, religijnym;wyznawania i praktykowania swojej religii, w tym także prowadzenia oświatowej działalności religijnej w języku ojczystym;ustanawiania i utrzymywania niezakłóconych kontaktów zarówno w obrębie własnej grupy etnicznej w danym kraju, jak i poprzez granice, z obywatelami innych państw;dostępu do informacji w języku ojczystym, jej rozpowszechniania i wymiany;zakładania i utrzymywania organizacji lub stowarzyszeń w kraju ich zamieszkania, jak również uczestniczenia w międzynarodowych organizacjach pozarządowych.Te prawa polskiej mniejszości na Białorusi gwarantuje przede wszystkim Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Białoruś o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, z dnia 23 czerwca 1992 r. który wprost powołuje się na przepisy prawa międzynarodowego.Art. 13 mówi: „Umawiające się Strony zobowiązują się do respektowania międzynarodowych zasad i standardów dotyczących ochrony praw mniejszości narodowych, w szczególności zawartych w międzynarodowych paktach praw człowieka, Akcie końcowym Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Dokumencie spotkania kopenhaskiego w sprawie ludzkiego wymiaru oraz Paryskiej Karcie dla Nowej Europy.”Akt Końcowy Konferencji wprost mówi, że Państwa (..) na których terytorium znajdują się mniejszości narodowe, będą szanować prawo osób należących do takich mniejszości do równości wobec prawa, dadzą im pełną możliwość rzeczywistego korzystania z praw człowieka i podstawowych wolności, i w ten sposób będą chronić ich uzasadnione interesy w tej dziedzinie.Zaś Dokument spotkania kopenhaskiego w którym za zasady podstawowe uznano m.in.: poszanowanie praw osób należących do mniejszości stanowi jako części powszechnie uznawanych praw człowieka, zaś korzystanie z praw człowieka i podstawowych wolności przez osoby należące do mniejszości winno przebiegać w warunkach pełnej równości i bez jakiejkolwiek dyskryminacji zaś osoby należące do mniejszości mają mieć prawo swobodnego wyrażania, kultywowania i rozwijania swej tożsamości etnicznej, kulturalnej, językowej lub religijnej.Dokument ten wprost też określa zobowiązanie państwa w zakresie ochrony mniejszości narodowych do: ochrony tożsamości osób należących do mniejszości narodowych, dążenia państw do stwarzania możliwości nauczania osób należących do mniejszości narodowych ich języka ojczystego lub w ich języku ojczystym; szanowania praw osób należących do mniejszości w zakresie skutecznego uczestnictwa w sprawach publicznych czy uznania przez państwa szczególnego znaczenia konstruktywnej współpracy międzypaństwowej także w kwestiach dotyczących ,mniejszości.

1.Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie przyjęty 1 sierpnia 1975 r.

2. Dokument spotkania kopenhaskiego w sprawie ludzkiego wymiaru KBWE z 29 czerwca 1990 r.,

Andżelika Borys – urodzona w Grodnie, ukończyła szkołę średnią w grodzieńskiej wiosce Podlipki, a następnie technikum pedagogiczne w Zamościu i studia na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku. Po studiach pracowała jako nauczycielka j. polskiego w Odelsku i w Grodnie. Od 1995 członek Związku Polaków na Białorusi, w 1998 została przewodniczącą wydziału edukacji ZPB. Na szóstym zjeździe ZPB w marcu 2005 została, ku zaskoczeniu władz Białorusi, wybrana na prezesa Związku, zastępując na tym stanowisku współpracującego z władzami państwowymi Tadeusza Kruczkowskiego. 12 maja 2005 r. Ministerstwo Sprawiedliwości Białorusi unieważniło wyniki wyborów dokonanych przez zjazd ZPB, tym samym delegalizując demokratycznie wybrany zarząd organizacji.A. Borys pełniła funkcję prezesa ZPB do 2010 r. W tym czasie była poddawana ciągłym represjom i naciskowi psychicznemu ze strony władz BY. KGB przesłuchiwało ją ponad 90 razy, kilka razy odbierano jej paszport zagraniczny uniemożliwiając wyjazd z Białorusi, próbowano wytoczyć sprawę kryminalną na podstawie sfałszowanych zarzutów (o przemyt narkotyków), niszczono mienie, grożono jej i jej rodzinie.14 czerwca 2010 roku ogłosiła rezygnację z pełnionej funkcji prezesa ZPB, motywując to przyczynami osobistymi. Po trzyletniej przerwie, wróciła do działalności w ZPB jako Przewodnicząca Rady Naczelnej ZPB. W grudniu 2016 r. została wybrana ponownie na stanowisko prezesa ZPB, zwyciężając kontrkandydata – dotychczasowego prezesa Mieczysława Jaśkiewicza. 20 marca 2021 podczas X Zjazdu ZPB A. Borys została wybrana na prezesa Związku na kolejną kadencję.Laureatka wielu nagród i wyróżnień, m.in. Dyplomu Ministra SZ za wybitne zasługi dla promocji Polski w świecie, przyznanego w 2011 r., czy nagrody Polonicus, w kategorii „Organizacja życia polonijnego w Europie Wschodniej”, przyznanej w 2014 r. przez Europejską Unię Wspólnot Polonijnych.

Andrzej Poczobut – członek Zarządu Głównego Związku Polaków na Białorusi, polsko-białoruski dziennikarz, publicysta i bloger związany z Grodnem. Urodzony w Brzostowicy Wielkiej na Białorusi. Ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Grodzieńskiego im. Janki Kupały. Jest autorem książki „System Białoruś”.W latach 1999–2001 był wykładowcą prawa w Grodzieńskim Państwowym Koledżu Politechnicznym oraz w technikum prawa i biznesu. Następnie zajął się działalnością dziennikarską. Pracował m.in. w grodzieńskich gazetach „Pahonia”, „Dień”, „Miestnoje Wriemia”, „Głos znad Niemna” oraz ogólnokrajowym dzienniku niezależnym „Narodnaja Wola”. Pełnił funkcję Redaktora naczelnego „Magazynu Polskiego na uchodźstwie” – czasopisma Związku Polaków na Białorusi pod kierownictwem Anżeliki Orechwo (wcześniej Andżeliki Borys). Od 2006 jest korespondentem „Gazety Wyborczej” w Grodnie.Jest aktywnym działaczem ZPB od lat 90. XX w. Zawsze twardo opowiadał się za zachowaniem pełnej niezależności organizacji od władz w Mińsku, ale w ramach ustawodawstwa Białorusi. Za działalność społeczną i dziennikarską był wielokrotnie zatrzymywany i aresztowany.

(Żródło: MSZ RP, KG RP Chicago, inf. wł. DZ)