Prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek przebywający z wizytą w chicagowskim okręgu konsularnym wziął udział w uroczystościach zorganizowanych z okazji Narodowego Święta Niepodległości Polski oraz Dnia Weterana.
Chicagowskie uroczystości z okazji Narodowego Święta Niepodległości Polski oraz Dnia Weterana z udziałem dr Jarosława Szarka, prezesa Instytutu Pamięci Narodowej rozpoczęły się w niedzielę, 10 listopada poranną mszą świętą w kościele Świętej Trójcy, podczas której wierni modlili się w intencji Ojczyzny i wszystkich, którzy walczyli o jej wolność.
Bezpośrednio po mszy świętej prezes Szarek jako gość honorowy uczestniczył w harcerskich obchodach Święta Niepodległości w Muzeum Polskim w Ameryce, zorganizowanych przez Związek Harcerstwa Polskiego – Obwód Chicago.
Po okolicznościowej akademii połączonej z programem artystycznym nastąpiło podpisanie aneksu do Porozumienia, zawartego 18 stycznia 2018 pomiędzy Instytutem Pamięci Narodowej a Zrzeszeniem Nauczycieli Polskich, dotyczące powołania Bernadetty Manturo, nauczyciela i wicedyrektora Szkoły im. Trójcy Świętej na koordynatora Przystanku Historia IPN w Chicago.
Aneks sygnowali dr Jarosław Szarek, prezes Instytutu Pamięci Narodowej i prezes Zrzeszenia Nauczycieli Polskich w Ameryce Tadeusz Młynek. Obchody w muzeum zakończyły się przedpremierowym pokazem filmu dokumentalnego „Żołnierze niechciani”o żołnierzach Błękitnej Armii generała Hallera zaprezentowanym, w ramach trwającego w Chicago dorocznego Festiwalu Filmów Emigracyjnych “Emigra”.
Po uroczystościach w Muzeum Polskim w Ameryce obchody przeniosły się do kościoła św. Stanisława Kostki, najstarszej polskiej parafii w Chicago. Stała się ona „kościołem matką” dla wszystkich polonijnych kościołów i gdzie nastąpił kulminacyjny punkt wizyty prezesa Szarka – ceremonia złożenia wieńca i zapalenia zniczy przed historyczną tablicą poświęconą 842. młodym Polakom z Ameryki, żołnierzom ochotnikom I wojny światowej z parafii św. Stanisława Kostki w Chicago.
Uroczystości przed tablicą rozpoczął ksiądz proboszcz Anthony Bus. – Zgromadziliśmy się tu z okazji Dnia Weterana, Święta Niepodległości Polski i 101. rocznicy zakończenia I wojny światowej, aby pomodlić się za 842. żołnierzy, których nazwiska znajdują się na historycznej tablicy oraz wszystkich, którzy polegli w obronie niepodległości Polski i Stanów Zjednoczonych Ameryki.
Prezes Szarek zapewnił, że żołnierze zostaną upamiętnieni i ogłosił gotowość podjęcia prac renowacyjnych przy tablicy i projektu z tym związanego. – Mamy obowiązek pamiętać o ich ofierze. Zrobimy wszystko, aby ich ofiara była godnie upamiętniona. To nasz wspólny obowiązek, aby oddawać hołd ludziom, dzięki którym żyjemy w wolnej Polsce. IPN wspólnie z konsulatem zaopiekuje się tym miejscem – powiedział prezes Szarek. Zapowiedział również, że w Orchard Lake IPN wybuduje oddzielną kwaterę weteranów Błękitnej Armii.
Wspólnie odśpiewano pieśń „O mój rozmarynie”. Podczas uroczystości flagi narodowe Polski i Stanów Zjednoczonych wprowadzili ułani ze Stowarzyszenia Przyjaciół Ułanów Polskich im. gen. Tadeusza Kościuszki.
Po ceremonii złożenia kwiatów udano się do zabytkowego kościoła, po którym zaproszonych gości oprowadził ksiądz proboszcz Anthony Bus.
Spotkanie z prezesem Instytutu Pamięci Narodowej dr. Jarosławem Szarkiem, w parafii św. Stanisława Kostki rozpoczął ksiądz proboszcz Bus serdecznym powitaniem zaproszonych gości: weteranów II wojny światowej, wojskowych, gości z Polski, przedstawicieli polskich władz konsularnych z Chicago i Waszyngtonu, liderów polsko-amerykańskich organizacji, nauczycieli, uniwersyteckich pracowników naukowych i dziennikarzy.
Ksiądz Bus skierował słowa podziękowania do wicekonsula Piotra Semeniuka i prezesa IPN Jarosława Szarka za pomoc w urzeczywistnieniu projektu renowacji pamiątkowej tablicy.
Do zabrania głosu zostali zaproszeni: historyk Dominic A. Pacyga, emerytowany profesor wydziału historyczno-humanistycznego Columbia College Chicago, Eugene Murawski, student historii i programu studiów polskich na Uniwersytecie Loyoli w Chicago, prezes IPN dr Jarosław Szarek oraz wicekonsul Piotr Semeniuk.
Rozważania o Polonii amerykańskiej i jej żywym zainteresowaniu sprawami polskimi rozpoczął prof. Dominic Pacyga. Mówił o patriotyzmie 842 żołnierzy, których nazwiska widnieją na pamiątkowej tablicy przy kościele św. Stanisława Kostki, o zaangażowania Polaków w zorganizowanie Armii Polskiej na Zachodzie podczas II wojny światowej i powołaniu Kongresu Polonii Amerykańskiej, i akcjach pomocowych na rzecz Polski zgodnie z hasłem „Dwie ojczyzny, jedno serce”.
Eugene Murawski student historii i programu studiów polskich na Uniwersytecie Loyola w Chicago przedstawił raport o losach młodych, Polaków z Ameryki, żołnierzy ochotników I wojny światowej z parafii św. Stanisława Kostki w Chicago. Z raportu wynikało, że wielu z nich, którzy zginęli lub zostali uznani za zaginionych nie ma, ani ustalonej daty śmierci, ani miejsca pochówku. Większość z młodych żołnierzy było młodymi robotnikami, kawalerami, z wykształceniem podstawowym.
Po zakończeniu wojny nie kontynuowali kariery w wojskowości, ale w większości powrócili do zajęć sprzed wojny. Jedynie nieliczni odnieśli zawodowy i społeczny sukces, jak na przykład: dr Edward Dambrowski, który został prezesem szpitala Chicago State Hospital, Jan Nowicki senator stanu Illinois dwóch kadencji, czy Józef Rostenkowski radny miejski 35. okręgu. Jak do tej pory, udało się zidentyfikować ponad 200 nazwisk, dzięki danym z ksiąg parafialnych i pomocy strony internetowej archives.com. Jednak najbardziej wiarygodne informacje były zawarte w rejestrze poboru wojskowego.
Obecnie, sukcesywnie powstaje historyczny i społeczny profil osób, których nazwiska znajdują się na pamiątkowej tablicy.
Dr Jarosław Szarek przypomniał misję Instytutu Pamięci Narodowej. Mówiąc o bohaterstwie Polaków i obowiązku zachowania o tym pamięci podkreślił konieczność „przywołania każdego po imieniu”.
Parafię św. Stanisława Kostki nazwał miejscem szczególnym, skąd setki ochotników wyruszyły, by walczyć o niepodległą Polskę, a kiedy powrócili zadali sobie trud, by uhonorować nazwiska 824 bohaterów na pamiątkowej płycie. – Wspólnie przywrócimy pamięć temu kawałkowi naszej historii – apelował.
Prezes Szarek podziękował za podtrzymywanie polskości, wyraził nadzieję, że polscy turyści będą odwiedzać to miejsce, „świadczące o dumnej historii Polaków w Chicago”. Zakończył wystąpienie prośbą, „aby szukać miejsc, w których trzeba będzie przywrócić pamięć Polaków wielkich duchem i sercem”.
Helena Sołtys, koordynator Przystanku Historia IPN w Chicago zaproponowała ufundowanie w Chicago tablicy upamiętniającej 80. rocznicę wywózek Polaków na Syberię, co zostało jednogłośnie zaakceptowane jako przyszły projekt.
Frank Spula, prezes Kongresu Polonii Amerykańskiej i Związku Narodowego Polskiego podziękował prezesowi IPN–u za współpracę.
Ksiądz proboszcz Anthony Bus wręczył prezesowi IPN–u pamiątkową książkę wydaną na 150-lecie parafii św. Stanisława Kostki, której jest autorem oraz jubileuszowy medal, wykonany przez śp. Stefana Niedorezo, znanego chicagowskiego rzeźbiarza.
Prezesowi dr Jarosławowi Szarkowi towarzyszyła delegacja w składzie: Marzena Kruk, dyrektor Archiwum IPN, Mariusz Kwaśniak zastępca dyrektora Archiwum IPN, Teresa Gallewicz–Dołowy kierownik sekcji kształowania i ewidencji zasobu archiwalnego IPN, Katarzyna Ratajczak–Sowa, główny specjalista Biura Prezesa i Komunikacji Społecznej.
Tekst: Jola Plesiewicz
Zdjęcia: Dariusz Piłka
Ewa Malcher
