Po miesiącach mobilizacji, działań i protestów mieszkańcy i aktywiści z Willowbrook świętują sukces zamknięcia zakładu Sterigenics, któremu zarzuca się zanieczyszczanie powietrza szkodliwą dla zdrowia substancją. Działacze podkreślają jednak, że to kropla w morzu potrzeb – zakaz jest tylko tymczasowy, a żeby chronić mieszkańców Illinois przed zagrożeniami, jakie niesie tlenek etylenu, jest jeszcze wiele do zrobienia.
Federalny sędzia w czwartek 21 lutego utrzymał w mocy zeszłotygodniowy nakaz zamknięcia zakładu Sterigenics w Willowbrook na południowo-zachodnich przedmieściach. Firmie zarzuca się zanieczyszczanie powietrza tlenkiem etylenu – substancją znacznie zwiększającą ryzyko zachorowań na raka. Tymczasowy zakaz wydała w piątek 15 lutego stanowa agencja ochrony środowiska (Illinois Environmental Protection Agency, IEPA) na wniosek gubernatora J.B. Pritzkera. Krótko po tym firma zaskarżyła go w sądzie.
Firma Sterigenics, zajmująca się gazową sterylizacją sprzętu medycznego, argumentowała, że zamknięcie zakładu spowoduje „kryzys zdrowia publicznego”, ponieważ szpitale i kliniki nie otrzymają na czas sprzętu niezbędnego dla pacjentów.
Jednak zdaniem okolicznych mieszkańców i aktywistów z organizacji Stop Sterigenics to dalsze funkcjonowanie zakładu mogłoby doprowadzić do kryzysu zdrowia, poprzez ciągłe narażanie okolicznych mieszkańców na zwiększone ryzyko zachorowań na raka, spowodowane znacznym zanieczyszczeniem powietrza tlenkiem etylenu.
Najwyższy poziom w okolicy
Gubernator J.B. Pritzker zarządził zamknięcie kontrowersyjnego zakładu po upublicznieniu najnowszych wyników testów, które wykazały „najwyższy poziom emisji poziomu tlenku etylenu zanotowanego w okolicy”. Według ekspertów dane wykazują ryzyko dodatkowych sześciu zachorowań na raka na tysiąc osób. Limit dopuszczalny przez EPA to jedno dodatkowe zachorowanie na raka na milion mieszkańców.
Wydając zakaz J.B. Pritzker skorzystał z rzadko stosowanego prawa gubernatora po tym, jak federalna agencja ochrony środowiska (EPA) powiedziała mieszkańcom, że nie ma wystarczających dowodów na podjęcie działań przeciwko firmie Sterigenics.
Po wydaniu zakazu, we wtorek 19 lutego, firma Sterigenics odpowiedziała zaskarżając Illinois Environmental Protection Agency w sądzie federalnym. Ich zdaniem, zakaz jest bezprawny, gdyż narusza prawa procesowe firmy i jest niespójny z przepisami i regulacjami dotyczącymi tlenku etylenu na poziomie federalnym i stanowym.
We wniosku złożonym w sądzie w trybie pilnym Stergienics argumentował, że tego typu zakaz może być wystawiony tylko w sytuacjach nadzwyczajnych,w warunkach nagłego i znacznego zagrożenia zdrowia publicznego lub środowiska – a takie warunki nie istnieją. Ponadto, zdaniem firmy „zakład w Willowbrook działa w zgodzie z pozwoleniami wydanymi przez IEPA oraz ze wszystkimi regulacjami” od chwili swojego powstania w 1984 roku.
Bezpieczny czy rakotwórczy?
Jesienią ubiegłego roku prokurator generalny Illinois oraz prokurator powiatu Du Page zaskarżyły Sterigenics w związku z powodowaniem, zagrożeniem lub dopuszczaniem zanieczyszczeń. W pozwie domagano się zaprzestania lub ograniczenia użycia tlenku etylenu w zakładzie „dla zapewnienia ochrony zdrowia publicznego i eliminacji zagrożenia zanieczyszczenia powietrza dla lokalnej społeczności.”
Wcześniej we wrześniu 26-letni mieszkaniec Willowbrook Ryan Feeney zaskarżył zakład, w rejonie którego dorastał i pracował, twierdząc że emisja tlenku etylenu przyczyniła się do zachorowania na raka pod koniec liceum. Długotrwałe leczenie wywołało u mężczyzny skutki fizyczne, emocjonalne i finansowe.
Choć tlenek etylenu znajduje się na federalnej liście środków rakotwórczych, eksperci twierdzili wówczas, że emisja tlenku etylenu nie jest zagrożeniem dla zdrowia mieszkańców, ale faktem jest, że wskaźnik zachorowań na nowotwory w Willowbrook jest najwyższy w Illinois i 19. w USA, pod względem średniej liczby chorych. Burmistrz Willlowbrook, Frank Trilla zapowiedział, że zwróci się do stanowego departamentu zdrowia o przeprowadzenie kompleksowych badań dotyczących ryzyka zachorowania na nowotwory w Willowbrook.
Siedziba Sterigenics znajduje się w Oak Brook. Firmą matką jest Sotera Health z Ohio, dawniej Sterigenics International.
Willowbrook to nie koniec
Aktywiści z grupy Stop Sterigenics tylko częściowo świętują swoje zwycięstwo – zamknięcie zakładu jest tymczasowe i można spodziewać się, że firma wejdzie na drogę długiej i agresywnej batalii sądowej. Tymczasem działacze domagają się stałego zakazu emisji tlenku etylenu w całym Illinois. W miniony wtorek udali się do Springlfield, gdzie wzięli udział w protestach i przesłuchaniach komisji ds. ochrony środowiska dotyczących szkodliwości tlenku etylenu. Zeznawali również mieszkańcy Willowbrook, u których zdiagnozowano raka i inne ciężkie choroby.
W stanowym parlamencie na rozpatrzenie oczekuje obecnie kilka projektów ustaw dotyczących szkodliwości tlenku etylenu, w tym nakazujący firmom zawiadamianie mieszkańców o jego emisji. Stanowi senatorowie John Curran i Melinda Bush zapowiedzieli podjęcie dalszych działań w Waszyngtonie. Wiadomo już, że również w powiecie Lake są dwa zakłady emitujące ten sam toksyczny gaz do powietrza w dzielnicach zamieszkanych przez ponad 40 tys. osób. Są to Vantage Specialty Chemicals w Gurnee i Medline Industries w Waukegan.
Rozwiązanie problemu zagrożeń zdrowotnych związanych z toksycznymi substancjami to sprawa lat, a nawet dekad. Na szczeblu federalnym do tej pory nie wprowadzono ogólnego zakazu stosowania azbestu, znanej substancji rakotwórczej. Podobnie jest z problemem ołowiu – choć nie istnieje jego bezpieczny poziom, działania na szczeblu federalnym podejmowane są dopiero, gdy testy wykażą niebezpieczne stężenie tego metalu ciężkiego. W tym świetle zamknięcie Sterigenics w Willowbrook faktycznie można uważać za sukces.
Joanna Marszałek[email protected]
Na zdjęciu: Siedziba Sterigenics w Willowbrook fot.Google Maps
Joanna Marszałek
