Wydarzenia 2018 roku na świecie

Zapowiedzi denuklearyzacji Korei Płn., atak na Siergieja Skripala, wycofanie się USA z umowy nuklearnej z Teheranem czy wynegocjowanie porozumienia w sprawie wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej – to najważniejsze wydarzenia na świecie 2018 roku. STYCZEŃ 1.1. ONZ – Polska objęła niestałe członkostwo w Radzie Bezpieczeństwa ONZ. Będzie w niej zasiadała do końca grudnia 2019 r. 1.27. IZRAEL – Po przyjęciu przez Sejm nowelizacji ustawy o IPN dokument skrytykował premier Benjamin Netanjahu. Zastępca ambasadora RP w Tel Awiwie został wezwany do izraelskiego MSZ, gdzie na spotkaniu wyrażono sprzeciw Izraela wobec sformułowań zawartych w ustawie. Sprawa wywołała kilkumiesięczny spór między Warszawą a Tel Awiwem. LUTY 2.6. UKRAINA/USA – W reakcji na podpisanie przez prezydenta Andrzeja Dudę nowelizacji ustawy o IPN dokument potępiła Rada Najwyższa Ukrainy, a Departament Stanu USA wyraził rozczarowanie oraz obawę o stosunki polsko-izraelskie. 11.2. ROSJA – Pod Moskwą runął na ziemię lecący do Orska samolot Saratowskich Linii Lotniczych An-148, na którego pokładzie było 65 pasażerów i 6 członków załogi. Wszyscy zginęli. 18.2. IRAN – Pasażerski samolot turbośmigłowy ATR 72 irańskich linii Aseman Airlines rozbił się w górach Zagros. Zginęło wszystkie 66 osób, które znajdowały się na pokładzie. MARZEC 3.1. ROSJA – Prezydent Władimir Putin w orędziu do Zgromadzenia Federalnego poinformował o nowych rodzajach opracowanej przez Rosję broni, w tym o pocisku manewrującym z napędem atomowym, który – jak podkreślił – ma nieograniczony zasięg i może pokonać wszelkie systemy obrony przeciwrakietowej, oraz podwodnym bezzałogowym pojeździe zdolnym do przenoszenia jądrowych i konwencjonalnych głowic bojowych. 3. 4. W. BRYTANIA – W Salisbury doszło do próby otrucia bojowym środkiem trującym Nowiczok byłego pułkownika rosyjskiego wywiadu GRU i współpracownika wywiadu brytyjskiego Siergieja Skripala oraz jego córki. Zdaniem władz w Londynie próby zabójstwa dokonali oficerowie rosyjskiego wywiadu wojskowego, którzy musieli działać za przyzwoleniem władz Rosji, czemu Moskwa zaprzecza. Zamach wywołał jeden z największych kryzysów dyplomatycznych w relacjach brytyjsko-rosyjskich od zakończenia zimnej wojny i doprowadził do wydalenia w marcu ponad 150 rosyjskich dyplomatów z państw Zachodu, w tym z USA i większości krajów UE. Rosja zareagowała analogicznymi krokami, wydalając kilkudziesięciu dyplomatów reprezentujących wiele krajów. 3.8. USA – Prezydent Donald Trump ogłosił wprowadzenie 25-proc. ceł na stal i 10-proc. na aluminium. Taryfy objęły wszystkie kraje świata z wyjątkiem Kanady i Meksyku; następnie zadecydowano o wyłączeniu z nich do 1 maja – potem do 1 czerwca – Unii Europejskiej. 3.14. NIEMCY – Bundestag wybrał Angelę Merkel na czwartą kadencję na urząd kanclerza. 3.18. ROSJA – Prezydent Władimir Putin wygrał reelekcję, uzyskując 76,67 proc. głosów. Wynik był wyższy niż w jakichkolwiek poprzednich wyborach prezydenckich, w których brał on udział. Zdaniem obserwatorów dochodziło do licznych nieprawidłowości, w tym przymuszania wyborców. 3. 26. ROSJA – 64 osoby, w tym 41 dzieci, zginęły w pożarze w centrum handlowo-rozrywkowym Zimowa Wiśnia w Kemerowie na Syberii Zachodniej. Śledczy poinformowali o zebraniu dowodów wskazujących na rażące naruszenia w kwestii bezpieczeństwa. KWIECIEŃ 4.11. ALGIERIA – W katastrofie algierskiego wojskowego samolotu transportowego Ił-76, który rozbił się tuż po starcie z bazy lotniczej niedaleko Algieru, zginęło 257 żołnierzy. 4.17. UE – Trybunał Sprawiedliwości UE w Luksemburgu orzekł, że decyzje polskich władz w sprawie zwiększonej wycinki w Puszczy Białowieskiej naruszają prawo UE. Wskazano, że wycinki tej nie można uzasadnić bezprecedensową gradacją kornika drukarza. 4. 19. KUBA – Na prezydenta parlament wybrał Miguela Diaza-Canela; zakończyło to prawie 60-letnie rządy na wyspie braci Castro. Diaz-Canel zastąpił 86-letniego Raula Castro, który stał na czele Rady Państwa przez ostatnie 12 lat. Castro zachował jednak funkcję sekretarza generalnego Komunistycznej Partii Kuby. 4.27. KOREA PŁD. – Po południowej stronie wsi Panmundżom na linii demarkacyjnej oddzielającej obie Koree odbył się pierwszy od 11 lat szczyt koreański. Przywódca Korei Płn. Kim Dzong Un i prezydent Korei Płd. Mun Dze In podpisali deklarację, zapowiadając, że oba kraje będą dążyć do przekształcenia rozejmu w układ pokojowy, który formalnie zakończy wojnę z lat 50. XX wieku, oraz zgodzili się, że konieczna jest “całkowita denuklearyzacja” Półwyspu Koreańskiego. MAJ 5.8. USA – Prezydent Donald Trump ogłosił, że wycofuje swój kraj z międzynarodowego porozumienia nuklearnego z Teheranem z 2015 r.; na mocy tej decyzji ponownie zaczęły obowiązywać sankcje USA wobec Iranu. Po wycofaniu się USA pozostali sygnatariusze starają się utrzymać porozumienie w mocy. 5.14. IZRAEL – W Jerozolimie otwarto przeniesioną z Tel Awiwu ambasadę USA. W czasie protestów w Strefie Gazy przy granicy z Izraelem w starciach z izraelskimi żołnierzami zginęło prawie 60 Palestyńczyków, a obrażenia odniosło prawie 2,8 tys. osób. Był to najkrwawszy dzień w Strefie Gazy od czasu wojny między kontrolującym ją Hamasem a Izraelem z 2014 r. 5.18. CHILE – W związku ze skandalem pedofilii w Kościele wszystkich 32 chilijskich biskupów złożyło na ręce papieża Franciszka rezygnację i oddało się do jego dyspozycji. 5.18. KUBA – Boeing 737 rozbił się tuż po starcie z Hawany; 112 osób zginęło, jedna przeżyła. 5. 19. W. BRYTANIA – Szósty w linii sukcesji do tronu książę Harry ożenił się na zamku w Windsorze z amerykańską aktorką Meghan Markle. CZERWIEC 6.1. WŁOCHY – Zaprzysiężono koalicyjny rząd Ruchu Pięciu Gwiazd i Ligi z Giuseppe Contem na czele. 6.1. USA – Weszły w życie 25-proc. cła na stal i 10-proc. cła na aluminium nałożone na UE, Kanadę i Meksyk. W odpowiedzi wprowadzone zostały cła odwetowe. 6.2. HISZPANIA – Zaprzysiężono nowy rząd Katalonii, którego szefem został Quim Torra. Wydarzenie zakończyło prawie 8-miesięczny okres zawieszenia politycznej autonomii regionu. 6.12. SINGAPUR – Prezydent USA Donald Trump i przywódca Korei Północnej Kim Dzong Un odbyli historyczne spotkanie – był to pierwszy szczyt liderów tych dwóch państw w historii. W podpisanym przez polityków oświadczeniu Kim zobowiązał się do starań o “całkowitą denuklearyzację” Półwyspu Koreańskiego, a Trump – udzielenia KRLD gwarancji bezpieczeństwa. 6.15. USA – Administracja prezydenta Donalda Trumpa wprowadziła karne 25-procentowe cła na produkty importowane z Chin o łącznej wartości 50 mld dolarów; w reakcji Chiny nałożyły taryfy odwetowe. Wydarzenie było początkiem wojny celnej między dwoma państwami. 6.24. TURCJA – W przedterminowych wyborach prezydenckich zwyciężył urzędujący szef państwa Recep Tayyip Erdogan, zdobywając ponad 52 proc. głosów. Jego rządząca partia AKP wygrała odbywające się jednocześnie wybory parlamentarne. Głosowanie przypieczętowało zmianę systemu rządów w Turcji z parlamentarnego na prezydencki. 6. 27. IZRAEL/POLSKA – Premier Izraela Benjamin Netanjahu oraz premier Mateusz Morawiecki ogłosili wspólną deklarację, w której podkreślili m.in. brak zgody na przypisywanie Polsce lub całemu narodowi polskiemu winy za okrucieństwa nazistów i ich kolaborantów oraz potępili wszelkie formy antysemityzmu. Wcześniej tego dnia Sejm uchwalił nowelizację ustawy o IPN uchylającą przepisy przewidujące kary więzienia za przypisywanie Polakom odpowiedzialności za zbrodnie III Rzeszy Niemieckiej. Zdarzenie zakończyło kilkumiesięczny spór między polskimi a izraelskimi władzami. LIPIEC 7.2. UE – Komisja Europejska wszczęła wobec Polski procedurę o naruszenie prawa UE w związku z ustawą o Sądzie Najwyższym. 7. 16. FINLANDIA – Pierwsze dwustronne spotkanie prezydenta USA Donalda Trumpa z prezydentem Rosji Władimirem Putinem. Kolejne, przewidziane na 11 listopada spotkanie przywódców w Paryżu nie doszło do skutku, natomiast planowane na 1 grudnia spotkanie na szczycie G20 w Buenos Aires odwołał Trump w związku z sytuacją po incydencie w rejonie Cieśninie Kerczeńskiej. SIERPIEŃ 8.5. INDONEZJA – Wyspę Lombok nawiedziło trzęsienie ziemi o magnitudzie 6,9, w wyniku którego zginęło prawie 500 osób, a rany odniosło ponad 13 tys. osób. W sumie w sierpniowych trzęsieniach na tej wyspie śmierć poniosło ponad 550 osób. 8. 14. WŁOCHY – W trakcie gwałtownej ulewy runął z wysokości 100 metrów fragment mostu-wiaduktu w Genui; zginęły 43 osoby. Dochodzeniem objęto m.in. zarządcę dróg, spółkę Autostrade per l’Italia. Firmę oskarża się o brak należytej konserwacji drogi, choć spółka zapewnia, że regularnie prowadzone kontrole techniczne mostu potwierdzały jego dobry stan. 8.25. USA – W wieku 81 lat po ponadrocznej walce z nowotworem mózgu zmarł amerykański senator John McCain. Był m.in. wieloletnim przewodniczącym komisji sił zbrojnych Senatu, bohaterem wojny wietnamskiej oraz kandydatem Partii Republikańskiej w wyborach prezydenckich w 2008 r. WRZESIEŃ 9.18. USA – Prezydent Andrzej Duda spotkał się w Białym Domu z prezydentem Donaldem Trumpem. 9.24. UE – Komisja Europejska podjęła decyzję o skierowaniu do Trybunału Sprawiedliwości UE skargi przeciw Polsce w związku z zapisami ustawy o Sądzie Najwyższym. 9.28. INDONEZJA – Na wyspie Celebes doszło do trzęsienia ziemi o magnitudzie 7,5, które wywołało sięgające sześciu metrów fale tsunami. W wyniku katastrofy zginęło ok. 2 tys. ludzi; oficjalnie za zaginione uznaje się 680 osób, jednak w rzeczywistości może ich być kilka tysięcy. Poszukiwania zaginionych ostatecznie wstrzymano. 9.30. KANADA – Kanada, USA i Meksyk porozumiały się w sprawie trójstronnej umowy handlowej; ustalono modyfikację Północnoamerykańskiego Układu o Wolnym Handlu (NAFTA), który obecnie nosi nazwę USMCA (United States, Mexico, Canada Agreement). PAŹDZIERNIK 10.2. TURCJA – Saudyjski dziennikarz Dżamal Chaszodżdzi, krytyczny wobec władz w Rijadzie, został brutalnie zamordowany w saudyjskim konsulacie w Stambule. Choć Rijad twierdził, że nie ma nic wspólnego z zaginięciem mężczyzny, ostatecznie przyznał, że doszło do zabójstwa, a ciało ofiary rozczłonkowano. 10.8. ONZ – Międzyrządowy Panel ds. Zmian Klimatu (IPCC) opublikował raport, w którym wskazano konieczność ograniczenia wzrostu średniej globalnej temperatury do 1,5 stopnia Celsjusza w porównaniu z epoką przedindustrialną; naukowcy ostrzegli, że wzrost temperatury o 2 stopnie będzie miał katastrofalne skutki. 10. 15. BIAŁORUŚ – Obradujący w Mińsku Święty Synod Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej podjął decyzję o zerwaniu stosunków z Patriarchatem Konstantynopolitańskim. To reakcja na wszczęcie przez Ekumeniczny Patriarchat Konstantynopola procedury nadania autokefalii Ukraińskiemu Kościołowi Prawosławnemu. 10. 19. UE – Trybunał Sprawiedliwości UE zobowiązał Polskę do zastosowania tzw. środków tymczasowych i zawieszenia stosowania przepisów ustawy o Sądzie Najwyższym, przychylając się w pełni do wniosku KE w tej sprawie. 10. 28. BRAZYLIA – Porównywany do prezydenta USA Donalda Trumpa kandydat skrajnej prawicy Jair Bolsonaro zwyciężył w wyborach prezydenckich, pokonując w drugiej turze lewicowego rywala Fernando Haddada. 10. 29. INDONEZJA – Pasażerski Boeing 737 MAX 8 indonezyjskich linii Lion Air runął do morza na północ od wyspy Jawa kilkanaście minut po starcie; zginęło 189 osób. 10.29. NIEMCY – Kanclerz Angela Merkel zapowiedziała, że nie będzie się ponownie ubiegać o stanowisko przewodniczącej CDU oraz że jej obecna kadencja na czele rządu jest ostatnią. LISTOPAD 11.6. USA – W wyborach środka kadencji Partia Demokratyczna przejęła od Partii Republikańskiej kontrolę nad Izbą Reprezentantów, podczas gdy republikanie utrzymali większość w Senacie. 11. 24. FRANCJA – W czasie protestów członków ruchu “żółte kamizelki” w Paryżu doszło do największych od lat zamieszek. Presja ze strony demonstrujących tygodniami przeciw rosnącym kosztom utrzymania doprowadziła do rezygnacji przez prezydenta Emmanuela Macrona z planowanej podwyżki akcyzy na paliwo; szef państwa zapowiedział serię kroków, które mają poprawić sytuację najbiedniejszych. 11.25. UKRAINA – Rosyjskie służby zaatakowały trzy okręty marynarki wojennej Ukrainy płynące z Odessy nad Morzem Czarnym do Mariupola nad Morzem Azowskim. Do incydentu doszło w pobliżu kontrolowanej przez Rosję Cieśniny Kerczeńskiej. Ukraińskie jednostki zostały przez Rosjan ostrzelane i przejęte, a 24 członków ich załóg aresztowano; mają być sądzeni za nielegalne przekroczenie granicy. Ukraina twierdzi, że do zdarzenia doszło na wodach neutralnych. Działania Moskwy potępiły m.in. USA i UE. 11. 25. UE – Przywódcy państw i rządów 27 krajów UE zatwierdzili umowę ws. wyjścia W. Brytanii ze Wspólnoty oraz deklarację polityczną dotyczącą relacji po Brexicie; brytyjscy deputowani mają głosować nad umową w styczniu. 11. 30. USA – W wieku 94 lat zmarł George H.W. Bush – 41. prezydent USA (1989-1993), a wcześniej wiceprezydent w administracji Ronalda Reagana. Zanim trafił do Białego Domu, pełnił m.in. funkcje ambasadora USA przy ONZ i dyrektora CIA. Był najdłużej żyjącym prezydentem USA. 11.30. ARGENTYNA – Przywódcy Kanady, USA i Meksyku podpisali zastępujący umowę NAFTA nowy układ o wolnym handlu (USMCA). GRUDZIEŃ 12.4. USA – Amerykańskie władze postawiły Rosji ultimatum, dając jej 60 dni na powrót do przestrzegania traktatu rozbrojeniowego INF. Sekretarz stanu Mike Pompeo zapowiedział, że w przeciwnym razie Waszyngton rozpocznie procedurę wyjścia z układu. 12.7. NIEMCY – Uznawana za kontynuatorkę polityki kanclerz Angeli Merkel Annegret Kramp-Karrenbauer została wybrana na nową szefową CDU. 12.13. USA – Senat przyjął rezolucję, w której uznał saudyjskiego następcę tronu księcia Muhammada ibn Salmana za odpowiedzialnego za śmierć zamordowanego dziennikarza Dżamala Chaszodżdżiego. Rijad zaprzecza zarzutom. 12.17. UE – Trybunał Sprawiedliwości UE podtrzymał w ostatecznym orzeczeniu w sprawie środków tymczasowych swoją decyzję, zobowiązując Polskę do zawieszenia przepisów ustawy o Sądzie Najwyższym. 12.19. USA – Prezydent Donald Trump ogłosił natychmiastowe wycofanie amerykańskich żołnierzy w Syrii. 12.23. INDONEZJA – Erupcja wulkanu Krakatau wywołała fale tsunami w Cieśninie Sundajskiej; zginęło ok. 430 osób, 150 uznano za zaginione. (PAP) fot.Pixabay.com