Eurodeputowani zarzucili w środę władzom państw UE i unijnym instytucjom bierność w sprawie wyjaśniania przypadków łamania praw człowieka i tortur, do których miało dochodzić w trakcie operacji CIA na terytoriach krajów europejskich w latach 2001-2006.
W przyjętej w Strasburgu niewiążącej rezolucji Parlament Europejski wezwał do kontynuowania śledztw w sprawie transportu i nielegalnego przetrzymywania więźniów w krajach UE przez CIA oraz do osądzenia osób, które ponosiły za to odpowiedzialność.
PE "wzywa kraje UE do przeprowadzenia - przy zachowaniu pełnej przejrzystości - śledztw w sprawie zarzutów, że na ich terytoriach znajdowały się tajne więzienia, w których przetrzymywano więźniów CIA" - zaapelowano w rezolucji.
Eurodeputowani wyrażają też zaniepokojenie, że utajnienie dokumentów doprowadziło do tego, iż "sprawcy łamania praw człowieka pozostają de facto bezkarni". Żądają również, by PE w celu ustalenia faktów zorganizował misje w krajach, które są oskarżane o współudział w operacjach z CIA, zwłaszcza na Litwie, w Polsce, we Włoszech i w Wielkiej Brytanii.
Europarlament krytykuje też władze USA, zarzucając im brak współpracy z krajami UE w dochodzeniach w sprawie tajnych więzień CIA, i wyraża ubolewanie, że dotąd nie zlikwidowano więzienia Guantanamo na Kubie, gdzie przetrzymywani są podejrzani o terroryzm. Zdaniem europosłów państwa UE powinny zaoferować azyl więźniom Guantanamo, których oczyszczono z zarzutów.
Rezolucja PE została przyjęta niewielką większością głosów. Za jej uchwaleniem opowiedziało się 329 europosłów, przeciw było 299, a 49 wstrzymało się od głosu.
Debata na ten temat odbyła się we wtorek późnym wieczorem. Najbardziej krytyczni pod adresem rządów państw UE i USA byli europosłowie lewicowi i liberałowie. "Barbarzyńskie metody przesłuchań i tortur stosowanych przez CIA po atakach z 11 września stanowią plamę na sumieniu USA. Fakt, że europejskie rządy w tym współuczestniczyły, to nie tylko wstyd, ale wyraźne naruszenie naszych zobowiązań dotyczących praw człowieka oraz wartości, na których opiera się UE" - oświadczyła słoweńska socjaldemokratka Tanja Fajon.
Jej zdaniem tortury nie zapobiegną, ani nie pomogą w ściganiu terrorystów. "Nigdy nie może być żadnego uzasadnienia dla stosowania tortur w ramach prawa międzynarodowego i musimy pokazać, że jesteśmy w tej kwestii poważni, poprzez zapewnienie, że winni zostaną pociągnięci do odpowiedzialności" - dodała Fajon, podkreślając, że sprawą tajnych więzień CIA w Europie europarlament zajmuje się już od 10 lat.
Z kolei europoseł PiS Kazimierz Michał Ujazdowski ocenił, że "tortury, osadzanie ludzi bez sądu, stosowanie nadzwyczajnych środków" zasługują na potępienie. Jednak - jak zastrzegł - za sprawy bezpieczeństwa narodowego odpowiedzialne są państwa członkowskie i to tam powinny toczyć się postępowania ustalające fakty.
"Parlament Europejski ma pełne prawo zwracania się do opinii publicznej, mobilizowania opinii publicznej, ale pojawia się pytanie, czy ma prawo prowadzić postepowania śledcze? Myślę, że na podstawie traktatów takie postepowanie można prowadzić w odniesieniu do samych instytucji europejskich, a nie państw członkowskich, więc jest tu potrzeba pewnej racjonalności w działaniach" - powiedział Ujazdowski.
Pytał też, dlaczego w dyskusji nie mówi się o terrorystach. "To oni chcą zniszczyć naszą cywilizację. Nie można walczyć z terroryzmem, uderzając w prawa człowieka, ale też nie można tak interpretować praw człowieka, by wolny świat był sparaliżowany w walce z terroryzmem" - dodał.
Rezolucja i debata PE nawiązywały do decyzji europosłów z lutego 2015 r., kiedy to komisje europarlamentu ds. swobód obywatelskich, spraw zagranicznych oraz praw człowieka zostały zobowiązane do ponownego zajęcia się sprawą transportu i nielegalnego przetrzymywania więźniów w krajach UE przez CIA. Impulsem było opublikowane w grudniu 2014 r. streszczenia raportu amerykańskiej senackiej komisji do spraw wywiadu na temat działań CIA i ich więzień poza USA. Pokazuje ono, że ich program przesłuchań był niezwykle brutalny, a przy tym nieskuteczny.
Domniemanie, że w Polsce - i w kilku innych krajach europejskich - mogły być tajne więzienia CIA, wysunęła w 2005 r. organizacja Human Rights Watch. Według niej takie więzienie w Polsce miało się znajdować na terenie szkoły wywiadu w Kiejkutach lub w pobliżu wojskowego lotniska w Szymanach na Mazurach.
Śledztwo w sprawie domniemanych więzień w Polsce prowadzi Prokuratura Apelacyjna w Krakowie. Bada ona, czy była zgoda polskich władz na stworzenie w Polsce tajnych więzień CIA w latach 2002-03 i czy ktoś z polskich władz nie przekroczył uprawnień, godząc się na tortury, jakim w punkcie zatrzymań CIA w Polsce mieli być poddawani podejrzewani o terroryzm. W kwietniu śledztwo zostało przedłużone o kolejne sześć miesięcy, do 11 października. W styczniu 2014 r. krakowska prokuratura ujawniła, że w śledztwie zarzuty przedstawiono jednej osobie. (PAP)
Zamieszczone na stronach internetowych portalu www.DziennikZwiazkowy.com materiały sygnowane skrótem „PAP” stanowią element Codziennego Serwisu Informacyjnego PAP, będącego bazą danych, którego producentem i wydawcą jest Polska Agencja Prasowa S.A. z siedzibą w Warszawie. Chronione są one przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Powyższe materiały wykorzystywane są przez Alliance Printers and Publishers na podstawie stosownej umowy licencyjnej. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, jest zabronione.
Ewa Malcher
