niedziela, 29 września 2024 22:28

Zaloguj się

Reklama

KD Market

Reklama

Dawne polskie Chicago w MPA

Ewa Malcher
12/13/2015 06:00 PM

W Muzeum Polskim w Ameryce od nowego roku dostępna będzie dla zwiedzających nowa wystawa stała „Dawne polskie Chicago 1850–1939”, dofinansowana ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Temat wystawy został podzielony na następujące sekcje ogólne: emigracja / podróż, budowanie nowego życia w polskiej dzielnicy Chicago, budowa polskich kościołów i szkół, tworzenie i działalność polonijnych organizacji, polonijne firmy i przedsiębiorstwa, polonijna kultura i sztuka.

Wystawa skoncentruje się głównie na początkach historii Polonii w dzielnicy, w której mieści się muzeum, jako że najwięcej materiałów w kolekcji dotyczy właśnie owego pierwotnego „polskiego śródmieścia”, okolicy skrzyżowania ulic Milwaukee, Ashland i Division, rozciągniętej nie dalej niż pół mili w każdym kierunku. Choć fizyczny rozmiar dzielnicy był niewielki, to już ok. 1890 roku oferowała ona wszystko, czego przeciętny mieszkaniec mógł potrzebować, zaspakajała potrzeby ekonomiczne, edukacyjne, religijne, polityczne i rekreacyjne. Nieprzeceniona jest również rola tejże kolebki polskości w Chicago w działalności na rzecz kraju nad Wisłą; prawie wszystkie liczące się przedsięwzięcia w czasie obu wojen światowych zostały zainicjowane i kierowane właśnie z tego miejsca przez działaczy polonijnych i wielkich patriotów, którzy tutaj się osiedlili. Pomoc Polsce i rodakom w kraju była wspólnym, nadrzędnym i jednoczącym celem niezliczonych organizacji, które na co dzień rywalizowały o członków i wpływy.

Kościół zajmował centralne miejsce w życiu polskiego emigranta – oferował wsparcie nowo przybyłym, poczucie przynależności do wspólnoty, edukację oraz rozrywkę w postaci kółek teatralnych, towarzystw literacko-muzycznych itp. Pierwszy polski kościół św. Stanisława Kostki został założony w 1867 roku. Ważną postacią w jego rozwoju oraz budowaniu kolejnych świątyń był ksiądz Wincenty Barzyński ze Zgromadzenia Zmartwychwstańców, który założył lub pomógł w założeniu 23 parafii w północno-zachodniej części Chicago. Kolejno powstawały kościoły: św. Trójcy, św. Jana Kantego, Matki Boskiej Anielskiej, św. Jadwigi oraz św. Młodzianków. W 1918 roku wszystkie te parafie razem wzięte posiadały ponad 100 tys. wiernych w promieniu jednej mili.

Centrum biznesowym dzielnicy pierwotnie (ok. 1870 r.) była ulica Noble pomiędzy kościołami św. Stanisława i św. Trójcy. Były to głównie firmy prowadzone z rodzinnego domu, ze sklepem od ulicy i często również warsztatem/zapleczem w pomieszczeniach na tyłach budynku, w podwórzu; tak prowadzono np. piekarnie, sklepy z wędlinami etc. Popularne były sklepy spożywcze, delikatesy, tawerny, apteki, a także niezliczone bufety, serwujące gorące posiłki dla rezydentów wynajmujących pokoje w cudzych domach bez dostępu do kuchni. Do około 1910 roku wiele firm przeniosło się do większych istniejących komercyjnych budynków na Milwaukee, Ashland i Division.

Jak wyglądały ulice? Początkowo były to ubite polne drogi, po deszczu zmieniające się w niebezpieczne trzęsawiska, częstym widokiem było jeszcze pasące się tu i ówdzie bydło. Już od lat czterdziestych XIX wieku budowano drewniane chodniki, aby przechodnie nie grzęźli w błocie. Od ok. 1880 roku ulice, po których jeździły tramwaje konne, były wybrukowane tak, aby kamienie asekurowały wmontowane między nimi żelazne szyny. Zwiedzający będą mogli zobaczyć w MPA między innymi fragment oryginalnego chodnika pierwotnej Plank Road (dziś Milwaukee), a także granitowy blok/bruk z tej samej ulicy.

Co jeszcze zostanie wyeksponowane na pierwszej stałej wystawie o początkach chicagowskiej Polonii? Przybliżając zwiedzającym sylwetki wybranych polskich osadników, wystawa opowie historię emigranta w dbałości o szczegóły, bazując na archiwalnych fotografiach, osobistych dokumentach oraz pamiątkach rodzinnych.

Owi pionierzy to między innymi: Antoni Smarzewski Schermann (1818–1900), uważany za pierwszego polskiego osadnika w Chicago (1850); Władysław Dyniewicz (1843–1928), wydawca „Gazety Polskiej” – pierwszej codziennej polskiej gazety w mieście (1873); Piotr Kiołbasa (1837–1905), znany również jako „Honest Pete”, pierwszy polski skarbnik miasta Chicago; Jan F. Smulski (1867–1928), założyciel i właściciel pierwszego polskiego banku Northwestern Trust & Savings Bank of Chicago i inni. Nie sposób wymienić wszystkich, ale mamy nadzieję, że zachęciliśmy Państwa do zaplanowania wizyty w muzeum w nowym roku i obejrzenia wystawy osobiście. Zapraszamy!

Julita Siegel

Muzeum Polskie w Ameryce

Zdjęcia z archiwum MPA

Data dodania: 12/13/2015 06:00 PM

Wyświetleń: 311

Chicago Polonia

Podziel się

Oceń