Ewa Malcher
50 akwarel Nikifora Krynickiego (Epifaniusza Dworniaka), jednego z najbardziej uznawanych przedstawicieli polskiego prymitywizmu (sztuki naiwnej) XX wieku będzie zaprezentowanych chicagowskiej publiczności w ramach wystawy w Muzeum Polskim w Ameryce. Wystawa, której wernisaż odbędzie się 23 października, potrwa do 17 stycznia 2016 roku.
Nikifor (1895–1968) był malarzem samoukiem pochodzenia łemkowskiego zamieszkałym w Krynicy. Półanalfabeta, z odziedziczoną po matce wadą słuchu i wymowy, przez wiele lat traktowany był przez współmieszkańców z pogardą jako odmieniec, którego nie można było zrozumieć.
Wczesne lata spędził na licznych wędrówkach po wsiach i okolicznych miasteczkach, które znalazły odzwierciedlenie w jego bogatej twórczości. Ostatecznie osiadł na stale w Krynicy, gdzie codziennie był widywany na bulwarach uzdrowiska, przekładając na skrawki pakowego papieru czy okładki zeszytów swoje cudowne, metafizyczne wizje. Spędzał tam regularnie dzień po dniu, od 10 do 18, malując z przenośnego warsztatu. Przez dziesiątki lat namalował prawie czterdzieści tysięcy obrazów, głównie akwarel. Tworzył także gwasze i rysunki kredką.
Do lat 50. jego twórczość rozwijała się na marginesie świata kultury, nierozpoznana i niedoceniana. Dopiero para krakowskich historyków sztuki Ella i Andrzej Banachowie w dużej mierze przyczyniła się do ujawnienia fenomenu i talentu Nikifora. To oni dostrzegli, że „niektóre jego akwarele, zwłaszcza dawne, przedwojenne (...) to arcydzieła artystycznej ekspresji, poczucia koloru, oryginalnej kompozycji, śmiałego rysunku. Wystarczy mieć oczy otwarte szeroko, trochę doświadczenia z innymi obrazami i pełną niezależność sądu, aby przyznać mu to, co mu się należy”.
Nikifor namalował prawie czterdzieści tysięcy obrazów, głównie akwarel. Tworzył także gwasze i rysunki kredką"
Twórczość Nikifora charakteryzuje bogata kolorystyka i uproszczone traktowanie krajobrazu. Kontury przedstawianych przedmiotów i postaci obramowane ciemną linią stanowią jej rozpoznawalną charakterystykę. Widoki fantastycznych miast, kościoły, wnętrza budynków, to przewijające się wątki, które tworzyły wyimaginowany świat Nikiforowej architektury. Centralna kompozycja nadawała jej charakter monumentalny i wyidealizowany. Obok przedstawianych budynków – liczne portrety przechodniów, autoportrety, scenki grupowe wypełniają świat artysty.
Pierwsza wystawa Nikifora odbyła się w warszawskim Stowarzyszeniu Architektów Polskich (SARP) w 1949 r. Dopiero dziewięć lat później prace Nikifora pokazano za granicą: w 1958 r. w paryskiej galerii Diny Vierny, potem w 1959 r. w Amsterdamie, Brukseli, Liege, w 1961 r. w Hajfie. W Niemczech odbyły się w 1961 r. trzy wystawy w Baden-Baden, we Frankfurcie nad Menem i Hanowerze.
Prezentowane w Muzeum Polskim prace pochodzą z kolekcji znanego artysty rzeźbiarza Alfonsa Karnego, który wielokrotnie odwiedzał Nikifora w Krynicy i dokonywał licznych zakupów. Obecnie prace te stanowią część rodzinnej kolekcji prof. Jacka Frączaka z Uniwersytetu Stanu Missouri zdeponowanej w Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego w Białymstoku.
Otwarcie wystawy w piątek, 23 października o godzinie 18.00 zaszczycą swoją obecnością goście z Polski, którzy omówią znaczenie twórczości Nikifora w kontekście zbiorów polskich instytucji muzealnych. W trakcie uroczystości będą serwowane przekąski i desery oraz napoje alkoholowe (za opłatą). Wstęp: 10 dol.; opłata dla członków Muzeum Polskiego (za okazaniem legitymacji): 5 dolarów.
Muzeum Polskie w Ameryce znajduje się przy 984 N. Milwaukee Avenue, Chicago. Strona internetowa muzeum: www.ThePolishMuseumOfAmerica.org
(bg)
fot.Muzeum Polskie w Ameryce
