Nuta zachwytu nad zbiorami muzycznymi Muzeum Polskiego w Ameryce

MPA posiada unikatową kolekcję muzyki drukowanej dla Polonii. Już na początku XX wieku zapotrzebowanie na polską muzykę, jak również muzykę w języku polskim było tak duże, że w większych skupiskach Polaków w Ameryce powstawały domy wydawnicze ukierunkowane na działalność etniczną.



W pierwszej połowie września Muzeum Polskie w Ameryce (MPA) po raz kolejny miało przyjemność gościć bibliotekarki z Zakładów Zbiorów Muzycznych Biblioteki Narodowej w Warszawie. Ufundowana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego pomoc finansowa umożliwiła ponowny przyjazd Marioli Nałęcz i Jolanty Byczkowskiej-Sztaby.

Panie te od kilku lat wspierają MPA swoją wiedzą i doświadczeniem w organizowaniu i katalogowaniu kolekcji nut, czyli druków muzycznych.

W Chicago największym wydawcą był Władysław H. Sajewski, a później jego syn Alvin Sajewski, który przejął firmę po ojcu. Sajewski senior prowadził równocześnie sklep muzyczny, w którym sprzedawał instrumenty i nagrania dźwiękowe. Bolesław Józef Zalewski, baryton i dyrygent, znany w chicagowskim środowisku polonijnym na początku XX wieku był również wydawcą polskiej muzyki.

Vitak-Elsnic Co., a początkowo Georgi and Vitak, rozpoczęli swoją działalność w 1895 roku w Cincinnati w Ohio, ale na przełomie wieku przenieśli się do Chicago z nadzieją na lepsze warunki biznesowe. Vitak-Elsnic Co. znana jest między innymi z wydań muzyki etnicznej na akordeon, koncertynę i fortepian. Początkowo wydawnictwo koncentrowało się na czeskiej grupie etnicznej, ale już w latach 20. drukowało muzykę dla społeczności niemieckiej, polskiej i litewskiej. W kolekcji MPA znajduje się wiele albumów polskich tańców tego wydawnictwa. Najbardziej popularne były: polka, mazurek, kujawiak i oberek, często zwany obertasem.

Zainteresowanie i zapotrzebowanie na muzykę polską było w Chicago tak duże, że W. H. Sajewski zaangażował kompozytora i dyrygenta Franciszka Przybylskiego do aranżacji polskich melodii ludowych. Dorobek Franciszka Przybylskiego ma swoje odzwierciedlenie w zbiorach Muzeum Polskiego w Ameryce i objętościowo znacznie przewyższa dokonania innych artystów tego okresu.

W innych częściach USA również prężnie działali wydawcy, którzy drukowali na potrzeby rynku etnicznego. W Filadelfii znane były wydawnictwa muzyczne Józefa Krygiera i Ignacego Podgórskiego, a w Buffalo w stanie Nowy Jork – Henryka Schunkego. Ich dzieła znalazły swoje miejsce w kolekcji muzycznej MPA, która obejmuje albumy tańców; nuty na orkiestrę i zespoły instrumentalne; śpiewniki pieśni patriotycznych, religijnych i świeckich na chóry i głos z instrumentem; wydania okolicznościowe; jak również książki do nauki gry na różnych instrumentach.

Pomimo upływu czasu, a niektóre nuty mają ponad sto lat, wiele egzemplarzy budzi podziw swoją oprawą graficzną. Pięknie zaprojektowana strona tytułowa druku muzycznego jest sama w sobie dziełem artystycznym. Aby przyciągnąć uwagę klienta wydawca brał pod uwagę zarówno stronę estetyczną, jak i artystyczną całej publikacji. Niestety znaczna część tych nut jest w bardzo złym stanie. Papier używany do druku w drugiej połowie XIX i w XX wieku był tani i słabej jakości; szybko ulegał zakwaszeniu, co powodowało jego kruchość.

Zespół MPA przy pomocy profesjonalistek z Biblioteki Narodowej w Warszawie wkłada wiele wysiłku w jak najszybsze przygotowanie całej kolekcji muzycznej do konserwacji, by mogła ona stać się świadectwem muzycznego dziedzictwa Polonii na wiele lat.

Iwona Bożek

bibliotekarz kolekcji specjalnych BMPA

____________________

Szanowni Państwo,

Życzymy Państwu pełnych harmonii świąt Bożego Narodzenia i pomyślności w Nowym Roku. Dziękujemy za okazane nam wsparcie w 2013 roku. Jesteście Państwo zawsze mile widziani. Zapraszamy!

Zespół Muzeum Polskiego w Ameryce

____________________________

Prosimy pamiętać o świątecznych godzinach otwarcia muzeum i biblioteki:

23-27 grudnia, od poniedziałku do piątku – zamknięte

28-29 grudnia, sobota i niedziela – otwarte

1 stycznia, środa – zamknięte