Redakcja
To maryjne sanktuarium w północnej Chorwacji odwiedza rocznie ponad 800 tys. pielgrzymów. Był w nim też, w październiku 1998 r., papież Jan Paweł II, który w czasie swojej wizyty beatyfikował tam abp Zagrzebia kard. Alojzija Stepinca – czciciela Matki Boskiej Bystrzyckiej.
W okresie feudalizmu majątek w Bystrzycy miał wielu właścicieli. Najbardziej znani z nich to: namiestnik królewski Slawonii Nikola Ludbreśki, Ivan Ćus, Ivan Horvat, Michael Konjski, hrabia Petar Keglević, hrabia Baltazar Pataćić oraz baron Lazar Hellenbach. W Bystrzycy istniała też szkoła. Pierwsze ślady jej istnienia zostały znalezione w dokumentach kościelnych z roku 1590. Szkoła, do roku 1862, mieściła się w domu prywatnym. Później na polecenie miejscowego kapłana ks. Mirka Tumpića i ówczesnych członków rady gminy zebrane zostały fundusze na budowę nowego budynku szkolnego.
Razem z edukacją rozwijała się również sztuka muzyczna. Najbardziej zasłużonym dla rozwoju muzycznego był tamtejszy nauczyciel Lovro Jeżek, który w roku 1852 zorganizował tam szkolny zespół działający z niewielkimi przerwami do dziś.
Kult łaskami słynącej figurki Królowej Chorwatów z Dzieciątkiem sięga XVII wieku, a sama rzeźba wykonana została w wieku XV przez nieznanego z nazwiska mistrza. Czarna figura ma 112 cm i wykonana jest w całości z drzewa. Oto co pisał o niej proboszcz kościoła św. Marka w Zagrzebiu: "Perłą bystrzyckiego sanktuarium jest cudowna figurka Matki Boskiej Bystrzyckiej. Rzeźba nie posiada żadnej wartości materialnej, ani artystycznej. Jest zrobiona z drewna i swą skromnością zostawia dziwne wrażenie w duszy. Ale im dłużej stoisz i modlisz się przed tą dziwną postacią, tym bardziej pochłania cię i przejmuje. Łzy lecą ci same i odczuwasz wewnętrzne piękno skromnej Madonny".
Cudowna figurka, według ustnych przekazów, znajdowała się najpierw w kaplicy na wzgórzu Vinski vrh – w pobliżu Marii Bistricy. Kiedy zjawili się tam muzułmańscy Turcy, ówczesny proboszcz przeniósł figurę Matki Boskiej z kaplicy na wzgórzu do bystrzyckiego kościoła parafialnego pw. świętych Piotra i Pawła. Schował ją następnie pod chórem, aby uratować przed muzułmańskimi Turkami.
15 lipca 1684 roku rzeźba Matki Boskiej Bystrzyckiej została odnaleziona z inicjatywy biskupa Zagrzebia Martina Borkovića i ustawiona w głównym ołtarzu bystrzyckiego kościoła pomiędzy figurami świętych Piotra i Pawła. Od tego dnia trwają nieustannie pielgrzymki do tego sanktuarium maryjnego.
W roku 1715 chorwacki parlament (Sabor) podjął decyzję budowy nowego wotywnego ołtarza. Szesnaście lat później, w roku 1731, biskup Branjug konsekrował tam nowy kościół i zmienił nazwę miejscowości na dzisiejszą Maria Bistrica.
Współczesny wygląd uzyskało sanktuarium dopiero w roku 1883 – po jego rekonstrukcji dokonanej przez architekta Hermana Bollea. Papież Pius XI nadał świątyni, w roku 1923, tytuł bazyliki mniejszej. Złote zaś korony podarowali Matce Boskiej w imieniu narodu chorwackiego, w roku 1935 – arcybiskupi Stepinac i Bauer. Następnie, w roku 1971, chorwacka konferencja episkopatu nadała sanktuarium, wobec jego religijnego znaczenia, tytuł narodowego sanktuarium Matki Boskiej Bystrzyckiej.
Kościół bystrzycki i dom parafialny były zawsze miejscem gromadzenia się patriotów chorwackich, a wcześniej intelektualistów tzw. ruchu iliryjskiego. W pobliżu sanktuarium Matki Boskiej Bystrzyckiej znajduje się wzgórze „Kalwaria” ze stacjami drogi krzyżowej, a każda z nich jest cennym dziełem sztuki słynnych chorwackich rzeźbiarzy. Nabożeństwo drogi krzyżowej z zapalonymi świecami jest niezapomnianym przeżyciem dla każdego pielgrzyma.
Za wzgórzem Kalwarii, w oazie spokoju, znajduje się klasztor sióstr karmelitanek bosych. Kamień węgielny pod budowę tego klasztoru poświęcił papież Jan Paweł II w 900. rocznicę powstania diecezji w Zagrzebiu. Pomysł budowy klasztoru karmelitanek w Maria Bistrica pochodzi od błogosławionego Alojzija Stepinca.
Dziś to niewielkie miasteczko rozwija się gospodarczo dzięki turystyce pielgrzymkowej, która rozpoczyna się każdego roku w Białą Niedzielę (pierwsza niedziela po Wielkanocy) i trwa do ostatniej niedzieli października. W ostatnich latach można zauważyć coraz więcej pielgrzymów rodzimych, szczególnie w weekendy, co zdecydowanie wydłuża sezon pielgrzymkowy.
Tekst i zdjęcia:
Leszek Wątróbski
